Раман / пераклад са славацкай Таццяны Абдулхакавай. — Мінск: Зміцер Колас, 2012. — 344 с. Цвёрдая вокладка.
ISBN 978-985-6992-22-6.
Драматычны аповед пра падзеі, звязаныя са смерцю і пахаваннем жонкі Яна Рознэра Зоры. Гэта высокастылёвы суплёт успамінаў і рэфлексій аўтара, у якім крытычна адлюстроўваецца таталітарызм эпохі “нармалізацыі”, ствараецца шэраг партрэтаў тагачасных постацяў славацкай культуры і палітыкі.
Ян Рознэр (1922-2006) — славацкі празаік і публіцыст, перакладчык і літаратурны крытык.
Фрагмент з кнігі Паглядзець
…Калі ён ужо разоў дзесяць ці нават пятнаццаць прайшоўся з аднаго канца кватэры ў другі, яму захацелася хвілінку адпачыць, ён спыніўся ля акна ў жончыным пакоі, паглядзеў на сад, дзе тыднямі і месяцамі да знямогі працавала ягоная жонка. Цяпер сад выглядаў як суцэльная чорная паверхня, ды ў снежні тут няшмат убачыш і днём. Ён ніколі не забудзе тых чорных каранёў пустазелля, якія бясконца раслі і раслі глыбей у зямлю; нізка схіліўшыся або ўкленчыўшы, ён біў матыкай па скамянелай глебе, заўсёды вельмі хутка стамляўся і вяртаўся ў кватэру; толькі па вечарах, дый тое не заўсёды, ён паліваў сад з доўгага шлангу, дзесьці паўгадзіны, бо на схіле вада не затрымлівалася, а нядаўна пасаджаныя кусты, дрэўцы і кветкі патрабавалі шмат вады; гэты сад застанецца такім, як быў, яму ўсё адно… Але ўжо быў самы час зноўку развярнуцца і пайсці ў свой пакой, потым вярнуцца ў жончын. І потым у сваім пакоі ён падумаў, што ўжо варта класціся спаць — канапа разасланая, ці хутчэй не засланая, бо ён ужо два тыдні не прыбіраў бялізны. Калі ўжо ягоная жонка не бачыць, засланая канапа ці не, то ён не павінен нічога засцілаць, можа наогул рабіць што заўгодна, а пасля пахавання можна сесці ў цягнік і з’ехаць альбо проста знікнуць. Жонка яго не бачыць, а для астатніх ён толькі цень, проста імя. Ён падумаў, што праблема толькі ў тым, што нічога з гэтага ён не зробіць: не сядзе ў цягнік, не знікне, не растворыцца, нічога не адбудзецца проста так, як на сцэне, у жыцці ўсё не так проста, тут няма спецыяльнай ямы, у якой можна знікнуць, ёсць толькі кулісы, за якія яго выслалі некалькі год таму, ён мог там блытацца, і ніхто яго не бачыў, і, уласна кажучы, яму там было… цалкам добра, лепш нават сказаць, гэта адпавядала яго жаданням…
