З Богам да Беларусі
12.60 руб.
Size: 170x240 mm
Weight: 1600 g
×
Create new wish list:
Added to wish list. Display..
Removed from wish list
Purchase
out of stock
Description
Збор твораў / Укл., навуковая рэдактура, камэнт., прадм. Алесь Пашкевіч, Андрэй Вашкевіч. – Вільня: Інстытут беларусістыкі, 2008. – 1098 с. Цьвёрдая вокладка.
ISBN 978-83-60456-11-8
У гэтым выданьні ўпершыню сабраныя пад адной вокладкай навуковыя і навукова-папулярныя працы аднаго з найбольш выдатных дзеячоў беларускага нацыянальнага руху 1-ай паловы ХХ ст. ксяндза Адама Станкевіча (1891 – 1949), якія выходзілі пры ягоным жыцьці асобнымі выданьнямі.
Паглядзець апісаньне цалкам
На старонках кнігі Адам Станкевіч выступае ня толькі як дасьледчык і папулярызатар мінулага сваёй зямлі, але і як ідэоляг нацыянальнага адраджэньня, як рыма-каталіцкі сьвятар – перакананы прыхільнік рэлігійнага экумэнізму, як пэдагог-асьветнік і як палітычны дзеяч.
Асноўны зьмест большасьці працаў – гісторыя ўзьнікненьня і разьвіцьця ідэі беларускага нацыянальнага вызваленьня, якая разглядаецца ў шчыльнай узаемасувязі з пранікненьнем і пашырэньнем у Беларусі хрысьціянскай веры. Некалькі зьмешчаных на старонках выданьня тэкстаў маюць перадусім рэлігійны характар. Акрамя таго, у дадзены збор твораў уключаныя прамовы ксяндза А. Станкевіча, сказаныя ім падчас выкананьня абавязкаў дэпутата польскага Сойму ў 1920-х гг., праекты па рэформе Каталіцкага касьцёла ў Беларусі, падаваныя Станкевічам савецкім уладам у 2-ой палове 1940 гг., а таксама каляндарныя дзёньнікавыя запісы, якія рабіліся ксяндзом на працягу 1937 – 1948 гг. і цудам ацалелі пасьля ягонага арышту.
У якасьці дадатку да тэкстаў, якія належаць пяру самога Адама Станкевіча, далучаныя матэрыялы юбілейнай кнігі, выдадзенай намаганьнямі ягоных сяброў і аднадумцаў у 1940 г. у Вільні. Выданьне забясьпечана прадмовай і навуковымі камэнтарамі, падрыхтаванымі гісторыкамі Андрэем Вашкевічам і Алесем Пашкевічам.
***
"Ксёндз Адам Станкевіч – яскравы прыклад ідэйнага беларускага адраджэнца першай паловы XX ст. Беларускі нацыянальны палетак у пачатку гэтага стагодзьдзя выглядаў амаль нявораным дзірваном сярод заўважна ўжо зарунелых суседзкіх дзялянак, таму асобныя прадстаўнікі мясцовай інтэлігенцыі, усьвядомленыя і натхнёныя славутай прадмовай Францішка Багушэвіча да зборніка "Дудка беларуская", з імпэтам браліся за нацыянальную працу, адчайна імкнучыся адрабіць занядбанае раней. Ім належала правесьці тытанічную працу па ператварэньні традыцыйнага, патрыярхальнага сялянскага грамадзтва у сучасную нацыю, і ўсё гэта – у вострай канкурэнцыі зь іншымі, больш моцнымі і пасьпяховымі нацыянальнымі праектамі. Працы было шмат, а працаўнікоў – мала. Дзеля таго любы беларускі нацыянальны дзеяч таго часу ня мог дазволіць сабе раскошы цалкам засяродзіцца на якім-небудзь адным накірунку дзейнасьці, а мусіў выяўляць свае ўласныя таленты ў самых розных галінах. Адам Станкевіч ня быў выключэньнем".
(Андрэй Вашкевіч, Аляксандар Пашкевіч "Званар Незалежнасьці")
***
Яанна Бэрнатовіч. Творчая спадчына чалавека-інстытуту (рэцэнзія на кнігу на сайце ARCHE)
Пра аўтара ў Вікіпэдыі
ЗЬМЕСТ Паглядзець апісаньне цалкам
Андрэй Вашкевіч, Аляксандар Пашкевіч. Званар Незалежнасьці
І. Беларусь самастойная
Расказы з гісторыі Беларусі для школы і народу
I. Цяпер і даўней
II. Aдкуль мы ведаем аб даўнейшым
III. Народ і бацькаўшчына
IV. Наш край пад лёдам
V. Мы беларусы, а наша Бацькаўшчына – Беларусь
VI. Казка "Стары бацька", або Як трэба любіць свой народ
VII. Беларускія княствы, жыцьцё і парадак у іх
VIII. Полацкае княства, князь Рогвалад і князёўна Рагнеда
IX. Полацкія князі İзяслаў і Брачыслаў. Заслугі іх для Беларусі
X. Полацкі князь Усяслаў Вялікі (Чарадзей) і яго барацьба за незалежнасьць беларускай Полаччыны
XI. Беларуская Полаччына пасьля Ўсяслава. Вывад полацкіх князёў і паварот. Полацкая рэспубліка ў гадох самастойнасьці Полаччыны
XII. Беларускае княства Смаленскае і яго князі
XIII. Беларускае Турава-Пінскае княства
XIV. Прасьвяціцелі Беларусі
XV. Беларусь на дарoзе да суцэльнасьці. Міндоўг
XVI. Беларусь далей зрастаецца. Гедымін. Давід Гoрадзенскі
XVII. Беларусь суцэльная. Альгерд
XVIII. Пoльшча імкнецца захапіць Беларусь. Ягайла, 1386 г.
XIX. Вітаўт Вялікі – абарoнец суцэльнасьці і дзяржаўнасьці Беларусі
XX. Масква і яе імкненьні захапіць Беларусь
XXI. Абарoна незалежнасьці Беларусі на Люблінскай уніі ў 1569 г.
XXII. Франціш Скарына – першы беларускі друкар
XXIII. Леў Сапега – вялікі беларус-грамадзянін
XXIV. Aдыхoд беларускага баярства ад свайгo нарoду. Пoльшчаньне краю
XXV. Mасква заваёўвае Беларусь
XXVI. Паншчына. Сялянскія паўстаньні
XXVII. Kанец Рэчы Паспалітай
XXVIII. Прыгнечанасьць Беларусі пад Расеяй. Kастусь Kалінoўскі
XXIX. Беларускае адраджэньне. Франціш Багушэвіч
XXX. Сусьветная вайна, Расейская рэвалюцыя і беларусы
Вітаўт Вялікі і беларусы
I. Жывучасьць думак Вітаўта. Належная ацэна вялікіх людзей звычайна бывае толькі па сьмерці іх. Труднасьць ацэны думак Вітаўта з прычыны іх вялікасьці. Нязначныя вынікі дасюлешняй навукі аб Вітаўце. Пазнаць і ацаніць належна Вітаўта – заданьне будучыні. Вітаўт і гісторыя літоўская. Вітаўт і гісторыя беларуская. Дадатная ацэна беларускімі гісторыкамі пэрыяду літоўска-беларускага
II. Полацкі пэрыяд у гісторыі Беларусі. Злучэньне Беларусі зь Літвой. Характар злучанай літоўска-беларускай дзяржавы. Слушнасьць назовы гэтай дзяржавы – "літоўска-беларуская". Значэньне злучэньня Беларусі і Літвы
III. Аб’яднаньне літоўска-беларускае за часаў Гедыміна і Альгерда. Аб’яднаньне гэта за Вітаўта. Характар літоўска-беларускага аб’яднаньня за Вітаўта, магутнасьць і самастойнасьць літоўска-беларускай дзяржавы. Абшар гэтай дзяржавы. Адносіны гэтай дзяржавы да Польшчы. Барацьба Вітаўта зь Ягайлам за самастойнасьць зямель Вялікага Княства Літоўскага
IV. Нясталасьць дагавораў літоўска-беларускай дзяржавы з Польшчай і прычыны гэтага. Вялікія самастойніцкія пляны Вітаўта. Бітва пад Грунвальдам. Унія Гарадэльская. Пагляды на Вітаўта польскіх гісторыкаў і вартасьць такіх паглядаў
V. Вітаўт і яго ўсходняя палітыка. Унутраныя труднасьці ў дзяржаве з прычыны уніі Гарадэльскай. Спробы Вітаўта аб царкоўнай уніі. Пагляд на Вітаўта гісторыкаў расейскіх і вартасьць гэткіх паглядаў. Вітаўт і асновы яго палітычна-грамадзка-культурнай ідэалёгіі
VI. Стараньні Вітаўта стацца каралём беларуска-літоўскай дзяржавы. Характар і мэты гэтых стараньняў. Сьмерць Вітаўта і лёс яго самастойніцкай ідэалёгіі. Трагічны для вітаўтаўскай ідэалёгіі год 1569-ты. Часовы трыюмф ідэі Ягайлы і ідэі Масквы. Ідэя Вітаўта ўзноў ускрасае
VII. Вітаўт Вялікі і будучыня Беларусі, Літвы і Ўкраіны
Доктар Францішак Скарына – першы друкар беларускі
Замест прадмовы
І. Пачатак друкарства наагул і яго значэньне
ІІ. Пачаткі друкарства беларускага і агулам усходнеславянскага
ІІІ. Час, у якім жыў Ф. Скарына
IV. Жыцьцё Ф. Скарыны
V. Скарынаўскія друкі ў Празе і іх асаблівасьці
VI. Скарынаўскія друкі ў Вільні
VII. Ідэі скарынаўскіх друкаў
VIII. Мова Скарыны
ІХ. Значэньне друкарскай скарынаўскай дзеяльнасьці дзеля далейшага разьвіцьця друкарства ў Беларусі і беларускай культуры
Беларуская мова ў школах Беларусі ХVІ і ХVІІ ст.
І. Беларуская мова ў школах каталіцкіх
II. Беларуская мова ў школах пратэстанцкіх
III. Беларуская мова ў школах праваслаўных
IV. Беларуская мова ў школах уніяцкіх
Магнушэўскі. Паўлюк Багрым. Баброўскі
Уступнае слова
Магнушэўскі
Вершы Паўлюка Багрыма
Баброўскі
Крыніцы і працы аб М. Баброўскім
Да гісторыі беларускага палітычнага вызваленьня
Прадмова
I. Уступныя ўвагі
II. Беларускі народ жыў, жыве і жыць будзе
III. Палітычна-вызвольныя ідэі ў Эўропе XIX ст. і Беларусь
IV. К. Каліноўскі – пачынальнік беларускага палітычнага вызваленьня
V. İгнат Грынявіцкі і яго беларускае народніцтва
VI. „Гомон“ і яго беларускія вызвольныя імкненьні
§ 1. "Белорусское революционное обозрение"
§ 2. "Внутреннее обозрение"
§ 3. "Корреспонденции"
§ 4. Неазаглаўлены артыкул аб нацыянальным пытаньні
VII. "Mužyckaja Praŭda" і "Гомон"
VIII. Нацыянальны элемэнт у беларускай палітычна-вызвольнай думцы
§ 1. Ф. Багушэвіч
§ 2. Адам Гурыновіч
§ 3. Беларуская сацыялістычная грамада
§ 4. "Свабода"
IX. Сусьветная вайна, Вялікая расейская рэвалюцыя і справа нацыянальна-палітычнага вызваленьня Беларусі
§ 1. Прынцып нацыянальнасьці агулам
§ 2. Прынцып нацыянальнасьці ў беларускай вызвольнай справе і традыцыйная залежнасьць
X. Нарадзіны ідэі сувэрэннай Беларусі
§ 1. Усебеларускі кангрэс у 1917 г.
§ 2. Рада зьезду. Выканаўчы камітэт. Народны Сакратарыят. Першая і Другая ўстаўныя граматы. Рада Беларускай Народнай Рэспублікі
§ 3. Менскае беларускае прадстаўніцтва і ідэя незалежнай Беларусі
§ 4. Акт 25 сакавіка 1918 г.
XI. Спробы будаваньня незалежнай Беларусі пасьля акту 25 сакавіка 1918 г. і яго значэньне
§ 1. Рада Беларускай Народнай Рэспублікі і яе ўрад
§ 2. Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка
§ 3. Сутнасьць акту 25 сакавіка 1918 г. і яго значэньне для будучыні Беларусі
Крыніцы, працы і часапісы, выкарыстаныя для напісаньня кніжкі "Да беларускага палітычнага вызваленьня"
Кастусь Каліноўскі, "Мужыцкая праўда" і ідэя незалежнасьці Беларусі
І. İдэёвая лучнасьць між актам 25 сакавіка 1918 г. і працай К. Каліноўскага ў 1862 – 1864 гг.
II. Месца К. Каліноўскага ў навуцы
III. Час, калі жыў К. Каліноўскі
IV. Аб жыцьці К. Каліноўскага
V. "Мужыцкая праўда"
VI. Пісьмы "з-пад шыбеніцы"
VII. К. Каліноўскі – беларус
VIII. К. Каліноўскі – змагар за палітычную самастойнасьць Беларусі і Літвы
IX. К. Каліноўскі і далейшы лёс ідэі незалежнасьці Беларусі
Х. Апошнія ўвагі і бібліяграфія Франціш Багушэвіч: У трыццатыя ўгодкі ягонай сьмерці 1900–1930
І. Жыцьцё Ф. Багушэвіча, характар і памяць аб ім у народзе
ІІ. Час, у якім жыў Ф. Багушэвіч
ІІІ. Зародкі беларускай літаратуры і беларускай грамадзкай думкі да Ф. Багушэвіча
IV. Багушэвіч як беларускі народнік-патрыёт
V. Ф. Багушэвіч і сацыяльныя ідэалы
VI. Ф. Багушэвіч і рэлігійна-этычныя ідэалы
VII. Багушэвіч як паэт
VIII. Значэньне Багушэвіча
Прафэсар Браніслаў Эпімах-Шыпіла: Зь яго жыцьця і працы
I. Уступныя ўвагі
II. Біяграфія Б. Эпімаха-Шыпілы і час, у якім ён жыў
III. Праца Б. Эпімаха-Шыпілы да часу Вялікай расейскай рэвалюцыі
§ 1. Сабіраньне беларускіх культурных памятак
§ 2. İдэёвае ўзгадаваньне і павадырства беларускай моладзі і ўсіх беларусаў у Пецярбургу
§ 3. Беларускае выдавецтва
IV. Праца Б. Эпімаха-Шыпілы пасьля рэвалюцыі
V. Б. Эпімах-Шыпіла як палітычны ссыльны
Казімер Сваяк. Нарысы аб ягонай ідэалёгіі (у пятыя ўгодкі сьмерці)
I. Важнасьць народнай ідэалёгіі і нястача яе ў беларускім пісьменстве
ІІ. Аб жыцьці і працы беларускага народнага ідэоляга К. Сваяка
IІІ. Шуканьне беларускай народнай ідэалёгіі – галоўная мэта жыцьця і творства К. Сваяка
IV. К. Сваяк і Ф. Багушэвіч. Падабенства і розьніца
V. Пасьмертная спадчына К. Сваяка
VI. К. Сваяк у беларускай крытыцы
VII. К. Сваяк і рэлігія
VIII. К. Сваяк – уніяніст
IX. К. Сваяк і справа нацыянальная
Х. Кс. К. Сваяк і справы сацыяльныя
ХІ. Адносіны К. Сваяка да прыроды
ХІІ. Агульны выснаў
З жыцьця і творчасьці Казімера Сваяка (у дзясятыя ўгодкі яго сьмерці) 1926 – 1936
I. Пачаткі
ІІ. У гарадзкой школе й Духоўнай сэмінарыі
ІІІ. "Хаўрус сваякоў"
IV. На літаратурнай ніве
Міхал Забэйда і беларуская народная песьня
ІІ. Беларусь хрысьціянская
У чэсьць 950-годзьдзя хрышчэньня Беларусі
Хрысьціянства і беларускі народ
І. Веліч і значэньне Хрысьціянства
ІІ. Час і абставіны паяўленьня Хрысьціянства: грэка-лацінская культура, Беларусь і беларускі народ
III. Хрысьціянства і народы; сьв. Уладзімер і хрышчэньне Русі: украінцаў, беларусаў і маскоўцаў
ІV. Хрышчэньне Беларусі
V. Розныя абрады – адно Хрысьціянства
VІ. Што такое народ і Хрысьціянства ў працэсе тварэньня беларускага народу ў першым пэрыядзе яго гісторыі
VII. Беларусь зь Літвой. Праваслаўе – апора і творыва беларускай нацыянальнасьці (XIII–XVI)
VIII. Ідэя хрысьціянскага адзінства ў Беларусі ад пачатку да Берасьцейскай уніі ў 1596 г.
IX. Уніяцкая Царква – апора беларускай нацыянальнасьці ў XVII–ХVІІІ ст.
Х. Уніяцкая Царква ў расейскім пэрыядзе гісторыі Беларусі (XIX ст.) і яе роля адносна беларускай народнасьці
ХІ. Адкуль узяліся беларусы каталікі-лаціньнікі
XII. Лацінскае каталіцтва – апора беларускай нацыянальнасьці ў XIX ст., асабліва пасьля ліквідацыі уніі
ХШ. Хрысьціянства і сучасны адраджэнска-вызвольны пэрыяд беларускай гісторыі (XX ст.)
ХІV. Спроба беларускай рэлігійнай, нацыянальнай і культурнай сынтэзы
Родная мова ў сьвятынях
Прадмова
Жаролы і агулам літаратура, якімі аўтар карыстаўся
І. Мова ў жыцьці рэлігійным агулам
II. Мовы памёршыя і жывыя
ІІІ. Родная мова ў сьвятынях і Сьвятое Пісаньне
ІV. Родная мова ў сьвятынях і Касьцёл Каталіцкі
V. Беларуская мова ў сьвятынях да канца ХVІІІ в.
VІ. Беларуская мова ў сьвятынях у ХІХ сталецьці
VІІ. Беларуская мова ў сьвятынях ад пачатку ХХ веку да расейскай рэвалюцыі 1917 г.
VІІІ. Беларуская мова ў сьвятынях у 1917 і 1918 гг.
IX. Беларуская мова ў сьвятынях у 1919 – 1925 гг.
Х. Беларуская мова ў сьвятынях у 1925 – 1930 гг.
Беларускі хрысьціянскі рух (гістарычны нарыс)
Уступныя ўвагі
Разьдзел І. Вытокі беларускага нацыянальнага адраджэньня і хрысьціянства (ХІХ стагодзьдзе)
§ 1. Спадчына мінуўшчыны і паварот да яе
§ 2. Першыя падсьведамыя пачынальнікі беларускага культурнага адраджэньня
§ 3. Беларуска-польскія рамантыкі ў падсьведамым беларускім адраджэньні і параўнаньне іх з уніятамі
§ 4. Дасьледчыкі Беларусі з боку расейцаў і праваслаўных абрусеўшых беларусаў
§ 5. А. Ельскі, Ф. Багушэвіч, Я. Неслухоўскі і інш.
§ 6. Прычыны, дзеля якіх пачынальнікамі беларускага адраджэньня зьяўляюцца беларусы-каталікі абодвух абрадаў
Разьдзел II. Пачаткі сьведамага беларускага нацыянальнага руху і беларусы-каталікі (1900–1910)
§ 1. Ф. Багушэвіч і пачаткі беларускага адраджэнскага руху
§ 2. Два кірункі: эвалюцыйны і рэвалюцыйны
§ 3. İ "сацыялісты", і "каталікі"
§ 4. Беларускія адраджэнцы: сьведамыя беларусы і каталікі
Разьдзел ІІІ. Пачаткі беларускага і каталіцкага руху арганізаванага (1910–1915)
§ 1. Кс. Ф. Грынкевіч і Горадзенскі гурток беларускай моладзі "Хатка"
§ 2. Беларускі гурток у Віленскай духоўнай каталіцкай сэмінарыі
§ 3. Беларускі гурток у Духоўнай каталіцкай акадэміі ў Пецярбургу
§ 4. "Biełarus"
Разьдзел IV. Народная праца беларусаў-каталікоў пад нямецкай акупацыяй (1915–1919)
§ 1. Кс. К. Стэповіч (Казімер Сваяк) і кс. Я. Германовіч (Вінцук Адважны)
§ 2. Беларускі камітэт помачы пацярпеўшым ад вайны, Тэкля Станішэўшчынка, кс. У. Талочка
§ 3. Арганізацыйны камітэт дзеля сазыву Беларускай канфэрэнцыі ў Вільні. "Золак". Беларуская канфэрэнцыя. Беларускае навуковае таварыства. Удзел у працэсіі на Божае Цела. "Сувязь"
§ 4. Біскуп Ю. Матулевіч і беларусы. К. Фалькевіч. Зьезд зь Віленшчыны і Горадзеншчыны. Ян Федаровіч
Разьдзел V. Народная праца беларусаў-каталікоў пры канцы расейскага царызму і на пачатку рэвалюцыі (1915 – 1919)
§ 1. "Świetač", "Дзяньніца"
§ 2. Зьезд ксяндзоў-беларусаў у Менску ў 1917 г.
§ 3. Паэт Станіслаў Шыманоўскі
Разьдзел VI. Пачаткі Беларускай хрысьціянскай дэмакратыі (1917 – 1920)
§ 1. Беларуская хрысьціянская дэмакратычная злучнасьць у Пецярбурзе
§ 2. Беларуская Хрысьціянская дэмакратычная злучнасьць у Менску
§ 3. БХДЗ і агульнабеларуская палітычная праца. Тэлеграма Вільгельму
ІІ. Палітычная "арыентацыя" БХДЗ
§ 4. Праца БХДЗ у Дзісеншчыне, Браслаўшчыне і ў іншых мясцох нашага краю
§ 5. "Устава і праграма Хрысьціянскай дэмакратычнай злучнасьці беларусаў"
Разьдзел VII. БХД у Вільні і першыя яе тут пачынаньні (1919 – 1925)
§ 1. Пачаткі працы
§ 2. БХД і менскі біскуп З. Лазінскі. "Gazeta Warszawska", "Zarzad Ziem Wschodnich" і інш.
§ 3. Прыхільнікі БХД сярод чужых і хістаньне ў сваіх
§ 4. Першыя ахвяры: кс. М. Пятроўскі і кс. К. Стэповіч
§ 5. БХД, Віленскі і Варшаўскі Сойм
§ 6. Занік БХД у Менску і бальшавіцкія пляны аб беларускім каталіцкім біскупе
Разьдзел VIII. Абнаўленьне БХД і ўглыбленьне працы (1925 – 1930)
§ 1. Шчэліны ў беларускім адзіным фронце
§ 2. Хрысьціянская дэмакратыя заходнеэўрапейская і БХД. БХД – сьведамая патрэбы абновы
§ 3. Абнаўленьне праграмы і зьезды БХД
§ 4. БХД і Беларуская сялянска-работніцкая грамада, камуністы, Беларускі нацыянальны камітэт у Вільні
§ 5. БХД і выбары ў Польскі Сойм 1928 і 1930 гг.
§ 6. БХД і беларусы-ўгадоўцы
§ 7. БХД і Яго Эксцэленцыя арцыбіскуп Р. Ялбжыкоўскі
Разьдзел ІХ. З шырэйшай дзейнасьці БХД
§ 1. БХД і Беларускі нацыянальны камітэт. "Natio". Беларуская культурна-прасьветная праца. Беларуская рэлігійная праца сярод беларусаў-каталікоў, праваслаўных і ўніятаў
§ 2. "Krynica" і "Biełaruskaja Krynica"
§ 3. Зь дзейнасьці БХД за граніцай
Разьдзел Х. Незалежніцкі характар БХД і адносіны яе да суседзяў
§ 1. Сутнасьць незалежніцкасьці
§ 2. Адносіны да Польшчы і СССР
§ 3. Адносіны да літоўцаў і ўкраінцаў
§ 4. Гістарычны шлях беларускага народу на лініі кантрасту між Усходам і Захадам
Разьдзел XI. Апошнія падзеі БХД (1930–1933)
§ 1. Нездаволеньне старым і шуканьне абновы
§ 2. Абнова, яе прычыны і сутнасьць
§ 3. Беспадстаўныя закіды
§ 4. Рэлігійная праблема
§ 5. Адказ БХД Цэнтральнаму камітэту КПЗБ на яго заклік да палітычнага супрацоўніцтва
Дапісы
Крыніцы і літаратура
ІІІ. Касьцельная навука
Божае Слова: лекцыі, Эванэліі і прамовы на нядзелі і сьвяты
І. Нядзелешняе
На першую нядзелю Адвэнту
На другую нядзелю Адвэнту
На трэцюю нядзелю Адвэнту
На чацьвёртую нядзелю Адвэнту
На нядзелю па Калядах
На першую нядзелю па Трох Каралёх
На другую нядзелю па Трох Каралёх
На трэцюю нядзелю па Трох Каралёх
На чацьвёртую нядзелю па Трох Каралёх
На пятую нядзелю па Трох Каралёх
На шостую нядзелю па Трох Каралёх
На нядзелю Старазапусную
На нядзелю Мясапусную
На нядзелю Запусную
На першую нядзелю Вялікага Посту
На другую нядзелю Вялікага Посту
На трэцюю нядзелю Вялікага Посту
На чацьвёртую нядзелю Вялікага Посту
На пятую нядзелю Вялікага Посту
На шостую нядзелю Вялікага Посту (Вербная)
На першую нядзелю па Вялікадні (Праводная)
На другую нядзелю па Вялікадні
На трэцюю нядзелю па Вялікадні
На чацьвёртую нядзелю па Вялікадні
На пятую нядзелю па Вялікадні
На шостую нядзелю па Вялікадні (У актаве Ўшэсьця)
На першую нядзелю па Сёмусе
На другую нядзелю па Сёмусе (У актаве Божага Цела)
На трэцюю нядзелю па Сёмусе
На чацьвёртую нядзелю па Сёмусе
На пятую нядзелю па Сёмусе
На шостую нядзелю па Сёмусе
На сёмую нядзелю па Сёмусе
На восьмую нядзелю па Сёмусе
На дзявятую нядзелю па Сёмусе
На дзясятую нядзелю па Сёмусе
На адзінаццатую нядзелю па Сёмусе
На дванаццатую нядзелю па Сёмусе
На трынаццатую нядзелю па Сёмусе
На чатырнаццатую нядзелю па Сёмусе
На пятнаццатую нядзелю па Сёмусе
На шаснаццатую нядзелю па Сёмусе
На сямнаццатую нядзелю па Сёмусе
На васямнаццатую нядзелю па Сёмусе
На дзевятнаццатую нядзелю па Сёмусе
На дваццатую нядзелю па Сёмусе
На дваццаць першую нядзелю па Сёмусе
На дваццаць другую нядзелю па Сёмусе
На дваццаць трэцюю нядзелю па Сёмусе
На апошнюю нядзелю па Сёмусе
ІІ. Сьвяточнае
На Непавіннае Зачацьце Найсьвяцейшай Панны Марыі
На Божае Нараджэньне (Каляды)
На першую імшу сьвятую
На другую імшу сьвятую
На трэцюю імшу сьвятую
На дзень сьвятога Стафана
На Новы год
На дзень імя Езус
На Тры Каралі
На дзень сьвятой Сям’і
На дзень ачышчэньня Маткі Боскай (Грамнічная)
На Папялец
На дзень сьвятога Казімера
На дзень сьвятога Ёзафа
На дзень Зьвеставаньня Найсьвяцейшай Панны Марыі
На дзень Маткі Балеснай
На першы дзень Вялікадня
На другі дзень Вялікадня
На дзень сьвятога Юрага
На Знаход і Падвышэньне крыжа
На Знаход
На Падвышэньне
На дзень сьвятога Станіслава, біскупа і мучаніка
На дзень Ушэсьця
На першы дзень Сёмухі
На другі дзень Сёмухі
На дзень сьвятой Тройцы
На Божае Цела
На дзень Найсьвяцейшага Сэрца Езуса
На дзень сьвятога Антоняга
На дзень нараджэньня сьвятога Яна Хрысьціцеля
На дзень сьвятых апосталаў Пятра і Паўла
На дзень Маткі Боскай Шкаплернай
На дзень сьвятой Ганны
На дзень сьвятога Дамініка
На Перамяненьне (Спас)
На дзень Унебаўзяцьця Нйсьвяцейшай Панны Марыі (Аспажа)
На дзень сьвятога Роха
На дзень нараджэньня Маткі Боскай (Аспожка)
На дзень сьвятога Міхала-арханёла
На дзень Маці Божай Ражанцовай
На дзень сьвятога Францішка Сэрафіцкага
На дзень або на ўгодкі пасьвячэньня касьцёла
На дзень Хрыстуса-Валадара (Апошняя нядзеля кастрычніка)
На дзень Усіх Сьвятых
На Задушкі
На дзень сьвятога Язафата
На дзень сьвятога Андрэя-апостала
На дзень сьвятой Афрасіньні (Прузыны)
На сьвята маткі (Увагі аб дастойнасьці і значэньні маткі)
1. Падставы культу маткі
2. Праявы культу маткі
3. Матка ў беларусаў
4. За што мы любім і шануем матку?
5. Канчаткавыя ўвагі
Патрабнейшыя выняткі з рытуалу
І. Хрост
ІІ. Жанімства
ІІІ. У хворага
Перад споведзяй. Малітва
Перад Камуніяй. Малітва
Пасьля Камуніі. Малітва
Перад Астатнім Намашчэньнем. Малітва
Па Намашчэньні. Слова сьвятара
Малітва
IV. У хворага паміраючага (Поўны Адпуст)
V. Вызнаньне веры праваслаўнага, які варочаецца да Каталіцкага Касьцёла Вучыся і маліся
І. Патрабнейшыя малітвы
Знак Крыжа Сьвятога
Малітва Езуса Хрыстуса
Анёльскае прывітаньне
Склад Апостальскі
Дзесяць Божых прыказаньняў
Ахвяраваньне Богу сябе і ўсяго свайго
Малітва за сьв. Касьцёл і сьв. Айца
Малітвы пасьля ціхой імшы сьвятой
Малітва
Малітва да сьв. Алойзага, патрона моладзі
Малітва перад навукай
Малітва па навуцы
Малітва за бацькоў і вучыцялёў
Малітва за народ
Малітва прад споведзяй (Да Духа Сьвятога)
Рахунак сумленьня
Прыказаньні Бога
Малітва па споведзі
Малітва прад сьв. Камуніяй
Малітва па сьв. Камуніі
Акты
Літанія да Найсьвяцейшага Сэрца Езуса
Молімся!
Літанія да Найсьвяцейшай Дзевы Марыі (Лёрэтанская)
Тваей абароне…
Молімся!
ІІ. Малітвы на сьвятыя імшы (Можна маліцца стоячы)
І. Прыгатаваньне (Ад пачатку да Ахвяраваньня)
ІІ. Ахвяра (Ад Ахвяраваньня да Камуніі) Канон імшы сьвятой (Трэба кленчыць)
ІІІ. Заканчэньне (Ад Камуніі да канца. Можна маліцца стоячы)
ІІІ. Набожныя песьні
Песьня ранішняя
Песьня вячорная
Перад імшою
Сьвяты Божа…
На працэсію
Твая чэсьць, хвала…
Пад Твае прыходзім дзьверы
О мой Божа!..
На Божае Нараджэньне
Анёл сказаў пастушкам
Зямля і неба
У начную ціш…
Нарадзіўся Хрыстус-Бог
Паказалась зь неба яснасьць…
На Вялікі Пост
Набожным сэрцам…
Сьвяты Крыжу
Езу Хрысьце…
На крыж прыбіты
Гародзе Аліўны
Ах, мой Езу
Ойча, Божа ўсёмагутны
На Вялікдзень
Вясёлы дзень…
На Божае Цела
Увесь сьвет…
Сэрца Езуса…
Не пакідай нас, Езу
Да Маткі Боскай
Вітай, Марыя…
Пазволь, Маці, прывітаці…
Матачка Божая…
Не пакідай нас, Маці
Вострабрамска Маці Божа…
ІV. Рознае
Пры выстаўленьні Найсьвяцейшага Сакраманту
Пры схаваньні Найсьвяцейшага Сакраманту
O salutaris Hostia
Tantum ergo
Багаслаўлены Бог…
Анёл Панскі
Песьня вернасьці
Божа, што калісь…
Дзень той гневу (Dies irae)
МІНІСТРАНТУРКА, або Спосаб паслугаваньня да імшы сьвятой
Salve Regina
Малітва сьв. Бэрнарда да Найсьвяцейшай Дзевы Марыі
Малітва да Анёла Стоража
ІV. Грамадзка-палітычная думка
Соймавыя прамовы
Прамова на 13-м паседжаньні Сойму падчас абмеркаваньня бюджэтнага правізорыюму, 7 лютага 1923 г.
Прамова на 27-м паседжаньні Сойму пры абгрунтаваньні сьпешнасьці ўласнай прапановы ў справе вязьняў-беларусаў, зьняволеных у Беластоцкай і Горадзенскай турмах, 20 сакавіка 1923 г.
Прамова на 46-м паседжаньні Сойму ў справе арышту беларускага пасла Сяргея Барана, 14 чэрвеня 1923 г.
Прамова на 69-м паседжаньні Сойму падчас абмеркаваньня праграмнага выступленьня старшыні Рады Міністраў, 12 кастрычніка 1923 г.
Прамова ў соймавай Асьветнай камісіі падчас абмеркаваньня праграмнага выступленьня міністра асьветы, 12 лютага 1924 г.
Прамова на 140-м пленарным паседжаньні Сойму падчас дыскусіі па праекце бюджэту Міністэрства рэлігійных вызнаньняў і народнай асьветы, 1 ліпеня 1924 г.
Прамова на пленарным паседжаньні Сойму падчас дыскусіі аб дадатковым бюджэце на 1924 год, 10 сьнежня 1924 г.
Прамова на 198-м пленарным паседжаньні Сойму падчас дыскусіі аб бюджэце Міністэрства асьветы і рэлігійных вызнаньняў, 28 красавіка 1925 г.
Прамова на 244-м пленарным паседжаньні Сойму падчас дыскусіі над праграмнай прамовай прэм’ер-міністра Польшчы, 22 кастрычніка 1925 г.
Прамова на 264-м пленарным паседжаньні Сойму ў справе платы падаткаў натурай, 29 сьнежня 1925 г.
Прамова на 290-м пленарным паседжаньні Сойму ў справе зьмены Канстытуцыі, 5 ліпеня 1926 г.
Прамова на 302-м паседжаньні Сойму падчас разгляду дапаўненьня да бюджэту на ІІІ квартал 1926 г. і бюджэтнага праекту на ІV квартал 1926 г., 24 верасьня 1926 г.
Праекты рэформы Каталіцкага касьцёла ў БССР, пададзеныя Адамам Станкевічам савецкім уладам у 1944–1947 гадах
1. Праблемы Каталіцкага Касьцёла ў БССР
2. Католическая проблема в БССР (к сведению правительства СССР)
1. Общие замечания
2. Генезис белорусов-католиков
3. Каноническая организация Католической церкви в Белоруссии в прошлом и в настоящем
4. Необходимость создания белорусской католической епархии в БССР
5. Польза белорусскому народу и всему Советскому государству от упорядочения католической жизни в БССР
6. Заключительные замечания, дело ксендза Виктора Шутовича и костелов в Минске
3. Католический вопрос в БССР и проект его разрешения (к сведению советского правительства)
1. Современная проблема Католической церкви в БССР и необходимость ее решения
2. Проект создания временной единицы управления католическими делами в БССР
3. Практические обоснования моего проекта
4. Общее обоснование моего проекта и его значение
V. Дзёньнік
Каляндарныя запісы за 1937–1948 гг.
1937
1938
1939
Мае ўражаньні агулам і манастырскія
Менск
1942
1943
1944
27.XI.1944 – 10.XI.1945
1946
1947
1948
VI. Дадатак
Ксёндз Адам Станкевіч: У 25-я ўгодкі сьвяшчэнства і беларускай нацыянальнай дзейнасьці (10.01.1915 – 10.01.1940)
Юбілей кс. Адама Станкевіча (10.01.1915 – 10.01.1940)
Прывітаньні ад İх Эксцэленцыяў
Я. Шутовіч. На пройдзеным шляху
І. Біяграфічныя зацемкі
1. На зары жыцьця
2. Праблема "пяцёх і трох пальцаў"
3. Пры шавецкім варштаце й у касьцёле
4. У "школе" Шапіры
5. "Што рабіць, што чыніць?"
6. У цяні аўтара
7. На шырэйшыя воды!..
II. Зь дзейнасьці кс. А. Станкевіча
З. З. Ксяндзу Адаму Станкевічу
А. Бужанскі. 25 год
Г. Фр. Адам Станкевіч – беларускі грамадзкі і культурны дзеяч
П. Т. Дысцыпліна духа
Н. Н. Ён
Н. Н. Да юбілею кс. Адама Станкевіча
Язэп Найдзюк. Кс. Адам Станкевіч і беларускі друк у Вільні
С-й. На ссылцы
Мікалай Шкялёнак. Навукова-публіцыстычная праца кс. Адама Станкевіча
X. Y. Добраму Пастыру
Я. Я-ка. Кс. А. Станкевіч і беларуская студэнцкая моладзь
Мікалай Базылюк. Ксяндзу Адаму Станкевічу
Успаміны, прывітаньні.
Ад выдаўца
Камэнтары
Іменны паказальнік
ISBN 978-83-60456-11-8
У гэтым выданьні ўпершыню сабраныя пад адной вокладкай навуковыя і навукова-папулярныя працы аднаго з найбольш выдатных дзеячоў беларускага нацыянальнага руху 1-ай паловы ХХ ст. ксяндза Адама Станкевіча (1891 – 1949), якія выходзілі пры ягоным жыцьці асобнымі выданьнямі.
Паглядзець апісаньне цалкам
На старонках кнігі Адам Станкевіч выступае ня толькі як дасьледчык і папулярызатар мінулага сваёй зямлі, але і як ідэоляг нацыянальнага адраджэньня, як рыма-каталіцкі сьвятар – перакананы прыхільнік рэлігійнага экумэнізму, як пэдагог-асьветнік і як палітычны дзеяч.
Асноўны зьмест большасьці працаў – гісторыя ўзьнікненьня і разьвіцьця ідэі беларускага нацыянальнага вызваленьня, якая разглядаецца ў шчыльнай узаемасувязі з пранікненьнем і пашырэньнем у Беларусі хрысьціянскай веры. Некалькі зьмешчаных на старонках выданьня тэкстаў маюць перадусім рэлігійны характар. Акрамя таго, у дадзены збор твораў уключаныя прамовы ксяндза А. Станкевіча, сказаныя ім падчас выкананьня абавязкаў дэпутата польскага Сойму ў 1920-х гг., праекты па рэформе Каталіцкага касьцёла ў Беларусі, падаваныя Станкевічам савецкім уладам у 2-ой палове 1940 гг., а таксама каляндарныя дзёньнікавыя запісы, якія рабіліся ксяндзом на працягу 1937 – 1948 гг. і цудам ацалелі пасьля ягонага арышту.
У якасьці дадатку да тэкстаў, якія належаць пяру самога Адама Станкевіча, далучаныя матэрыялы юбілейнай кнігі, выдадзенай намаганьнямі ягоных сяброў і аднадумцаў у 1940 г. у Вільні. Выданьне забясьпечана прадмовай і навуковымі камэнтарамі, падрыхтаванымі гісторыкамі Андрэем Вашкевічам і Алесем Пашкевічам.
***
"Ксёндз Адам Станкевіч – яскравы прыклад ідэйнага беларускага адраджэнца першай паловы XX ст. Беларускі нацыянальны палетак у пачатку гэтага стагодзьдзя выглядаў амаль нявораным дзірваном сярод заўважна ўжо зарунелых суседзкіх дзялянак, таму асобныя прадстаўнікі мясцовай інтэлігенцыі, усьвядомленыя і натхнёныя славутай прадмовай Францішка Багушэвіча да зборніка "Дудка беларуская", з імпэтам браліся за нацыянальную працу, адчайна імкнучыся адрабіць занядбанае раней. Ім належала правесьці тытанічную працу па ператварэньні традыцыйнага, патрыярхальнага сялянскага грамадзтва у сучасную нацыю, і ўсё гэта – у вострай канкурэнцыі зь іншымі, больш моцнымі і пасьпяховымі нацыянальнымі праектамі. Працы было шмат, а працаўнікоў – мала. Дзеля таго любы беларускі нацыянальны дзеяч таго часу ня мог дазволіць сабе раскошы цалкам засяродзіцца на якім-небудзь адным накірунку дзейнасьці, а мусіў выяўляць свае ўласныя таленты ў самых розных галінах. Адам Станкевіч ня быў выключэньнем".
(Андрэй Вашкевіч, Аляксандар Пашкевіч "Званар Незалежнасьці")
***
Яанна Бэрнатовіч. Творчая спадчына чалавека-інстытуту (рэцэнзія на кнігу на сайце ARCHE)
Пра аўтара ў Вікіпэдыі
ЗЬМЕСТ Паглядзець апісаньне цалкам
Андрэй Вашкевіч, Аляксандар Пашкевіч. Званар Незалежнасьці
І. Беларусь самастойная
Расказы з гісторыі Беларусі для школы і народу
I. Цяпер і даўней
II. Aдкуль мы ведаем аб даўнейшым
III. Народ і бацькаўшчына
IV. Наш край пад лёдам
V. Мы беларусы, а наша Бацькаўшчына – Беларусь
VI. Казка "Стары бацька", або Як трэба любіць свой народ
VII. Беларускія княствы, жыцьцё і парадак у іх
VIII. Полацкае княства, князь Рогвалад і князёўна Рагнеда
IX. Полацкія князі İзяслаў і Брачыслаў. Заслугі іх для Беларусі
X. Полацкі князь Усяслаў Вялікі (Чарадзей) і яго барацьба за незалежнасьць беларускай Полаччыны
XI. Беларуская Полаччына пасьля Ўсяслава. Вывад полацкіх князёў і паварот. Полацкая рэспубліка ў гадох самастойнасьці Полаччыны
XII. Беларускае княства Смаленскае і яго князі
XIII. Беларускае Турава-Пінскае княства
XIV. Прасьвяціцелі Беларусі
XV. Беларусь на дарoзе да суцэльнасьці. Міндоўг
XVI. Беларусь далей зрастаецца. Гедымін. Давід Гoрадзенскі
XVII. Беларусь суцэльная. Альгерд
XVIII. Пoльшча імкнецца захапіць Беларусь. Ягайла, 1386 г.
XIX. Вітаўт Вялікі – абарoнец суцэльнасьці і дзяржаўнасьці Беларусі
XX. Масква і яе імкненьні захапіць Беларусь
XXI. Абарoна незалежнасьці Беларусі на Люблінскай уніі ў 1569 г.
XXII. Франціш Скарына – першы беларускі друкар
XXIII. Леў Сапега – вялікі беларус-грамадзянін
XXIV. Aдыхoд беларускага баярства ад свайгo нарoду. Пoльшчаньне краю
XXV. Mасква заваёўвае Беларусь
XXVI. Паншчына. Сялянскія паўстаньні
XXVII. Kанец Рэчы Паспалітай
XXVIII. Прыгнечанасьць Беларусі пад Расеяй. Kастусь Kалінoўскі
XXIX. Беларускае адраджэньне. Франціш Багушэвіч
XXX. Сусьветная вайна, Расейская рэвалюцыя і беларусы
Вітаўт Вялікі і беларусы
I. Жывучасьць думак Вітаўта. Належная ацэна вялікіх людзей звычайна бывае толькі па сьмерці іх. Труднасьць ацэны думак Вітаўта з прычыны іх вялікасьці. Нязначныя вынікі дасюлешняй навукі аб Вітаўце. Пазнаць і ацаніць належна Вітаўта – заданьне будучыні. Вітаўт і гісторыя літоўская. Вітаўт і гісторыя беларуская. Дадатная ацэна беларускімі гісторыкамі пэрыяду літоўска-беларускага
II. Полацкі пэрыяд у гісторыі Беларусі. Злучэньне Беларусі зь Літвой. Характар злучанай літоўска-беларускай дзяржавы. Слушнасьць назовы гэтай дзяржавы – "літоўска-беларуская". Значэньне злучэньня Беларусі і Літвы
III. Аб’яднаньне літоўска-беларускае за часаў Гедыміна і Альгерда. Аб’яднаньне гэта за Вітаўта. Характар літоўска-беларускага аб’яднаньня за Вітаўта, магутнасьць і самастойнасьць літоўска-беларускай дзяржавы. Абшар гэтай дзяржавы. Адносіны гэтай дзяржавы да Польшчы. Барацьба Вітаўта зь Ягайлам за самастойнасьць зямель Вялікага Княства Літоўскага
IV. Нясталасьць дагавораў літоўска-беларускай дзяржавы з Польшчай і прычыны гэтага. Вялікія самастойніцкія пляны Вітаўта. Бітва пад Грунвальдам. Унія Гарадэльская. Пагляды на Вітаўта польскіх гісторыкаў і вартасьць такіх паглядаў
V. Вітаўт і яго ўсходняя палітыка. Унутраныя труднасьці ў дзяржаве з прычыны уніі Гарадэльскай. Спробы Вітаўта аб царкоўнай уніі. Пагляд на Вітаўта гісторыкаў расейскіх і вартасьць гэткіх паглядаў. Вітаўт і асновы яго палітычна-грамадзка-культурнай ідэалёгіі
VI. Стараньні Вітаўта стацца каралём беларуска-літоўскай дзяржавы. Характар і мэты гэтых стараньняў. Сьмерць Вітаўта і лёс яго самастойніцкай ідэалёгіі. Трагічны для вітаўтаўскай ідэалёгіі год 1569-ты. Часовы трыюмф ідэі Ягайлы і ідэі Масквы. Ідэя Вітаўта ўзноў ускрасае
VII. Вітаўт Вялікі і будучыня Беларусі, Літвы і Ўкраіны
Доктар Францішак Скарына – першы друкар беларускі
Замест прадмовы
І. Пачатак друкарства наагул і яго значэньне
ІІ. Пачаткі друкарства беларускага і агулам усходнеславянскага
ІІІ. Час, у якім жыў Ф. Скарына
IV. Жыцьцё Ф. Скарыны
V. Скарынаўскія друкі ў Празе і іх асаблівасьці
VI. Скарынаўскія друкі ў Вільні
VII. Ідэі скарынаўскіх друкаў
VIII. Мова Скарыны
ІХ. Значэньне друкарскай скарынаўскай дзеяльнасьці дзеля далейшага разьвіцьця друкарства ў Беларусі і беларускай культуры
Беларуская мова ў школах Беларусі ХVІ і ХVІІ ст.
І. Беларуская мова ў школах каталіцкіх
II. Беларуская мова ў школах пратэстанцкіх
III. Беларуская мова ў школах праваслаўных
IV. Беларуская мова ў школах уніяцкіх
Магнушэўскі. Паўлюк Багрым. Баброўскі
Уступнае слова
Магнушэўскі
Вершы Паўлюка Багрыма
Баброўскі
Крыніцы і працы аб М. Баброўскім
Да гісторыі беларускага палітычнага вызваленьня
Прадмова
I. Уступныя ўвагі
II. Беларускі народ жыў, жыве і жыць будзе
III. Палітычна-вызвольныя ідэі ў Эўропе XIX ст. і Беларусь
IV. К. Каліноўскі – пачынальнік беларускага палітычнага вызваленьня
V. İгнат Грынявіцкі і яго беларускае народніцтва
VI. „Гомон“ і яго беларускія вызвольныя імкненьні
§ 1. "Белорусское революционное обозрение"
§ 2. "Внутреннее обозрение"
§ 3. "Корреспонденции"
§ 4. Неазаглаўлены артыкул аб нацыянальным пытаньні
VII. "Mužyckaja Praŭda" і "Гомон"
VIII. Нацыянальны элемэнт у беларускай палітычна-вызвольнай думцы
§ 1. Ф. Багушэвіч
§ 2. Адам Гурыновіч
§ 3. Беларуская сацыялістычная грамада
§ 4. "Свабода"
IX. Сусьветная вайна, Вялікая расейская рэвалюцыя і справа нацыянальна-палітычнага вызваленьня Беларусі
§ 1. Прынцып нацыянальнасьці агулам
§ 2. Прынцып нацыянальнасьці ў беларускай вызвольнай справе і традыцыйная залежнасьць
X. Нарадзіны ідэі сувэрэннай Беларусі
§ 1. Усебеларускі кангрэс у 1917 г.
§ 2. Рада зьезду. Выканаўчы камітэт. Народны Сакратарыят. Першая і Другая ўстаўныя граматы. Рада Беларускай Народнай Рэспублікі
§ 3. Менскае беларускае прадстаўніцтва і ідэя незалежнай Беларусі
§ 4. Акт 25 сакавіка 1918 г.
XI. Спробы будаваньня незалежнай Беларусі пасьля акту 25 сакавіка 1918 г. і яго значэньне
§ 1. Рада Беларускай Народнай Рэспублікі і яе ўрад
§ 2. Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка
§ 3. Сутнасьць акту 25 сакавіка 1918 г. і яго значэньне для будучыні Беларусі
Крыніцы, працы і часапісы, выкарыстаныя для напісаньня кніжкі "Да беларускага палітычнага вызваленьня"
Кастусь Каліноўскі, "Мужыцкая праўда" і ідэя незалежнасьці Беларусі
І. İдэёвая лучнасьць між актам 25 сакавіка 1918 г. і працай К. Каліноўскага ў 1862 – 1864 гг.
II. Месца К. Каліноўскага ў навуцы
III. Час, калі жыў К. Каліноўскі
IV. Аб жыцьці К. Каліноўскага
V. "Мужыцкая праўда"
VI. Пісьмы "з-пад шыбеніцы"
VII. К. Каліноўскі – беларус
VIII. К. Каліноўскі – змагар за палітычную самастойнасьць Беларусі і Літвы
IX. К. Каліноўскі і далейшы лёс ідэі незалежнасьці Беларусі
Х. Апошнія ўвагі і бібліяграфія Франціш Багушэвіч: У трыццатыя ўгодкі ягонай сьмерці 1900–1930
І. Жыцьцё Ф. Багушэвіча, характар і памяць аб ім у народзе
ІІ. Час, у якім жыў Ф. Багушэвіч
ІІІ. Зародкі беларускай літаратуры і беларускай грамадзкай думкі да Ф. Багушэвіча
IV. Багушэвіч як беларускі народнік-патрыёт
V. Ф. Багушэвіч і сацыяльныя ідэалы
VI. Ф. Багушэвіч і рэлігійна-этычныя ідэалы
VII. Багушэвіч як паэт
VIII. Значэньне Багушэвіча
Прафэсар Браніслаў Эпімах-Шыпіла: Зь яго жыцьця і працы
I. Уступныя ўвагі
II. Біяграфія Б. Эпімаха-Шыпілы і час, у якім ён жыў
III. Праца Б. Эпімаха-Шыпілы да часу Вялікай расейскай рэвалюцыі
§ 1. Сабіраньне беларускіх культурных памятак
§ 2. İдэёвае ўзгадаваньне і павадырства беларускай моладзі і ўсіх беларусаў у Пецярбургу
§ 3. Беларускае выдавецтва
IV. Праца Б. Эпімаха-Шыпілы пасьля рэвалюцыі
V. Б. Эпімах-Шыпіла як палітычны ссыльны
Казімер Сваяк. Нарысы аб ягонай ідэалёгіі (у пятыя ўгодкі сьмерці)
I. Важнасьць народнай ідэалёгіі і нястача яе ў беларускім пісьменстве
ІІ. Аб жыцьці і працы беларускага народнага ідэоляга К. Сваяка
IІІ. Шуканьне беларускай народнай ідэалёгіі – галоўная мэта жыцьця і творства К. Сваяка
IV. К. Сваяк і Ф. Багушэвіч. Падабенства і розьніца
V. Пасьмертная спадчына К. Сваяка
VI. К. Сваяк у беларускай крытыцы
VII. К. Сваяк і рэлігія
VIII. К. Сваяк – уніяніст
IX. К. Сваяк і справа нацыянальная
Х. Кс. К. Сваяк і справы сацыяльныя
ХІ. Адносіны К. Сваяка да прыроды
ХІІ. Агульны выснаў
З жыцьця і творчасьці Казімера Сваяка (у дзясятыя ўгодкі яго сьмерці) 1926 – 1936
I. Пачаткі
ІІ. У гарадзкой школе й Духоўнай сэмінарыі
ІІІ. "Хаўрус сваякоў"
IV. На літаратурнай ніве
Міхал Забэйда і беларуская народная песьня
ІІ. Беларусь хрысьціянская
У чэсьць 950-годзьдзя хрышчэньня Беларусі
Хрысьціянства і беларускі народ
І. Веліч і значэньне Хрысьціянства
ІІ. Час і абставіны паяўленьня Хрысьціянства: грэка-лацінская культура, Беларусь і беларускі народ
III. Хрысьціянства і народы; сьв. Уладзімер і хрышчэньне Русі: украінцаў, беларусаў і маскоўцаў
ІV. Хрышчэньне Беларусі
V. Розныя абрады – адно Хрысьціянства
VІ. Што такое народ і Хрысьціянства ў працэсе тварэньня беларускага народу ў першым пэрыядзе яго гісторыі
VII. Беларусь зь Літвой. Праваслаўе – апора і творыва беларускай нацыянальнасьці (XIII–XVI)
VIII. Ідэя хрысьціянскага адзінства ў Беларусі ад пачатку да Берасьцейскай уніі ў 1596 г.
IX. Уніяцкая Царква – апора беларускай нацыянальнасьці ў XVII–ХVІІІ ст.
Х. Уніяцкая Царква ў расейскім пэрыядзе гісторыі Беларусі (XIX ст.) і яе роля адносна беларускай народнасьці
ХІ. Адкуль узяліся беларусы каталікі-лаціньнікі
XII. Лацінскае каталіцтва – апора беларускай нацыянальнасьці ў XIX ст., асабліва пасьля ліквідацыі уніі
ХШ. Хрысьціянства і сучасны адраджэнска-вызвольны пэрыяд беларускай гісторыі (XX ст.)
ХІV. Спроба беларускай рэлігійнай, нацыянальнай і культурнай сынтэзы
Родная мова ў сьвятынях
Прадмова
Жаролы і агулам літаратура, якімі аўтар карыстаўся
І. Мова ў жыцьці рэлігійным агулам
II. Мовы памёршыя і жывыя
ІІІ. Родная мова ў сьвятынях і Сьвятое Пісаньне
ІV. Родная мова ў сьвятынях і Касьцёл Каталіцкі
V. Беларуская мова ў сьвятынях да канца ХVІІІ в.
VІ. Беларуская мова ў сьвятынях у ХІХ сталецьці
VІІ. Беларуская мова ў сьвятынях ад пачатку ХХ веку да расейскай рэвалюцыі 1917 г.
VІІІ. Беларуская мова ў сьвятынях у 1917 і 1918 гг.
IX. Беларуская мова ў сьвятынях у 1919 – 1925 гг.
Х. Беларуская мова ў сьвятынях у 1925 – 1930 гг.
Беларускі хрысьціянскі рух (гістарычны нарыс)
Уступныя ўвагі
Разьдзел І. Вытокі беларускага нацыянальнага адраджэньня і хрысьціянства (ХІХ стагодзьдзе)
§ 1. Спадчына мінуўшчыны і паварот да яе
§ 2. Першыя падсьведамыя пачынальнікі беларускага культурнага адраджэньня
§ 3. Беларуска-польскія рамантыкі ў падсьведамым беларускім адраджэньні і параўнаньне іх з уніятамі
§ 4. Дасьледчыкі Беларусі з боку расейцаў і праваслаўных абрусеўшых беларусаў
§ 5. А. Ельскі, Ф. Багушэвіч, Я. Неслухоўскі і інш.
§ 6. Прычыны, дзеля якіх пачынальнікамі беларускага адраджэньня зьяўляюцца беларусы-каталікі абодвух абрадаў
Разьдзел II. Пачаткі сьведамага беларускага нацыянальнага руху і беларусы-каталікі (1900–1910)
§ 1. Ф. Багушэвіч і пачаткі беларускага адраджэнскага руху
§ 2. Два кірункі: эвалюцыйны і рэвалюцыйны
§ 3. İ "сацыялісты", і "каталікі"
§ 4. Беларускія адраджэнцы: сьведамыя беларусы і каталікі
Разьдзел ІІІ. Пачаткі беларускага і каталіцкага руху арганізаванага (1910–1915)
§ 1. Кс. Ф. Грынкевіч і Горадзенскі гурток беларускай моладзі "Хатка"
§ 2. Беларускі гурток у Віленскай духоўнай каталіцкай сэмінарыі
§ 3. Беларускі гурток у Духоўнай каталіцкай акадэміі ў Пецярбургу
§ 4. "Biełarus"
Разьдзел IV. Народная праца беларусаў-каталікоў пад нямецкай акупацыяй (1915–1919)
§ 1. Кс. К. Стэповіч (Казімер Сваяк) і кс. Я. Германовіч (Вінцук Адважны)
§ 2. Беларускі камітэт помачы пацярпеўшым ад вайны, Тэкля Станішэўшчынка, кс. У. Талочка
§ 3. Арганізацыйны камітэт дзеля сазыву Беларускай канфэрэнцыі ў Вільні. "Золак". Беларуская канфэрэнцыя. Беларускае навуковае таварыства. Удзел у працэсіі на Божае Цела. "Сувязь"
§ 4. Біскуп Ю. Матулевіч і беларусы. К. Фалькевіч. Зьезд зь Віленшчыны і Горадзеншчыны. Ян Федаровіч
Разьдзел V. Народная праца беларусаў-каталікоў пры канцы расейскага царызму і на пачатку рэвалюцыі (1915 – 1919)
§ 1. "Świetač", "Дзяньніца"
§ 2. Зьезд ксяндзоў-беларусаў у Менску ў 1917 г.
§ 3. Паэт Станіслаў Шыманоўскі
Разьдзел VI. Пачаткі Беларускай хрысьціянскай дэмакратыі (1917 – 1920)
§ 1. Беларуская хрысьціянская дэмакратычная злучнасьць у Пецярбурзе
§ 2. Беларуская Хрысьціянская дэмакратычная злучнасьць у Менску
§ 3. БХДЗ і агульнабеларуская палітычная праца. Тэлеграма Вільгельму
ІІ. Палітычная "арыентацыя" БХДЗ
§ 4. Праца БХДЗ у Дзісеншчыне, Браслаўшчыне і ў іншых мясцох нашага краю
§ 5. "Устава і праграма Хрысьціянскай дэмакратычнай злучнасьці беларусаў"
Разьдзел VII. БХД у Вільні і першыя яе тут пачынаньні (1919 – 1925)
§ 1. Пачаткі працы
§ 2. БХД і менскі біскуп З. Лазінскі. "Gazeta Warszawska", "Zarzad Ziem Wschodnich" і інш.
§ 3. Прыхільнікі БХД сярод чужых і хістаньне ў сваіх
§ 4. Першыя ахвяры: кс. М. Пятроўскі і кс. К. Стэповіч
§ 5. БХД, Віленскі і Варшаўскі Сойм
§ 6. Занік БХД у Менску і бальшавіцкія пляны аб беларускім каталіцкім біскупе
Разьдзел VIII. Абнаўленьне БХД і ўглыбленьне працы (1925 – 1930)
§ 1. Шчэліны ў беларускім адзіным фронце
§ 2. Хрысьціянская дэмакратыя заходнеэўрапейская і БХД. БХД – сьведамая патрэбы абновы
§ 3. Абнаўленьне праграмы і зьезды БХД
§ 4. БХД і Беларуская сялянска-работніцкая грамада, камуністы, Беларускі нацыянальны камітэт у Вільні
§ 5. БХД і выбары ў Польскі Сойм 1928 і 1930 гг.
§ 6. БХД і беларусы-ўгадоўцы
§ 7. БХД і Яго Эксцэленцыя арцыбіскуп Р. Ялбжыкоўскі
Разьдзел ІХ. З шырэйшай дзейнасьці БХД
§ 1. БХД і Беларускі нацыянальны камітэт. "Natio". Беларуская культурна-прасьветная праца. Беларуская рэлігійная праца сярод беларусаў-каталікоў, праваслаўных і ўніятаў
§ 2. "Krynica" і "Biełaruskaja Krynica"
§ 3. Зь дзейнасьці БХД за граніцай
Разьдзел Х. Незалежніцкі характар БХД і адносіны яе да суседзяў
§ 1. Сутнасьць незалежніцкасьці
§ 2. Адносіны да Польшчы і СССР
§ 3. Адносіны да літоўцаў і ўкраінцаў
§ 4. Гістарычны шлях беларускага народу на лініі кантрасту між Усходам і Захадам
Разьдзел XI. Апошнія падзеі БХД (1930–1933)
§ 1. Нездаволеньне старым і шуканьне абновы
§ 2. Абнова, яе прычыны і сутнасьць
§ 3. Беспадстаўныя закіды
§ 4. Рэлігійная праблема
§ 5. Адказ БХД Цэнтральнаму камітэту КПЗБ на яго заклік да палітычнага супрацоўніцтва
Дапісы
Крыніцы і літаратура
ІІІ. Касьцельная навука
Божае Слова: лекцыі, Эванэліі і прамовы на нядзелі і сьвяты
І. Нядзелешняе
На першую нядзелю Адвэнту
На другую нядзелю Адвэнту
На трэцюю нядзелю Адвэнту
На чацьвёртую нядзелю Адвэнту
На нядзелю па Калядах
На першую нядзелю па Трох Каралёх
На другую нядзелю па Трох Каралёх
На трэцюю нядзелю па Трох Каралёх
На чацьвёртую нядзелю па Трох Каралёх
На пятую нядзелю па Трох Каралёх
На шостую нядзелю па Трох Каралёх
На нядзелю Старазапусную
На нядзелю Мясапусную
На нядзелю Запусную
На першую нядзелю Вялікага Посту
На другую нядзелю Вялікага Посту
На трэцюю нядзелю Вялікага Посту
На чацьвёртую нядзелю Вялікага Посту
На пятую нядзелю Вялікага Посту
На шостую нядзелю Вялікага Посту (Вербная)
На першую нядзелю па Вялікадні (Праводная)
На другую нядзелю па Вялікадні
На трэцюю нядзелю па Вялікадні
На чацьвёртую нядзелю па Вялікадні
На пятую нядзелю па Вялікадні
На шостую нядзелю па Вялікадні (У актаве Ўшэсьця)
На першую нядзелю па Сёмусе
На другую нядзелю па Сёмусе (У актаве Божага Цела)
На трэцюю нядзелю па Сёмусе
На чацьвёртую нядзелю па Сёмусе
На пятую нядзелю па Сёмусе
На шостую нядзелю па Сёмусе
На сёмую нядзелю па Сёмусе
На восьмую нядзелю па Сёмусе
На дзявятую нядзелю па Сёмусе
На дзясятую нядзелю па Сёмусе
На адзінаццатую нядзелю па Сёмусе
На дванаццатую нядзелю па Сёмусе
На трынаццатую нядзелю па Сёмусе
На чатырнаццатую нядзелю па Сёмусе
На пятнаццатую нядзелю па Сёмусе
На шаснаццатую нядзелю па Сёмусе
На сямнаццатую нядзелю па Сёмусе
На васямнаццатую нядзелю па Сёмусе
На дзевятнаццатую нядзелю па Сёмусе
На дваццатую нядзелю па Сёмусе
На дваццаць першую нядзелю па Сёмусе
На дваццаць другую нядзелю па Сёмусе
На дваццаць трэцюю нядзелю па Сёмусе
На апошнюю нядзелю па Сёмусе
ІІ. Сьвяточнае
На Непавіннае Зачацьце Найсьвяцейшай Панны Марыі
На Божае Нараджэньне (Каляды)
На першую імшу сьвятую
На другую імшу сьвятую
На трэцюю імшу сьвятую
На дзень сьвятога Стафана
На Новы год
На дзень імя Езус
На Тры Каралі
На дзень сьвятой Сям’і
На дзень ачышчэньня Маткі Боскай (Грамнічная)
На Папялец
На дзень сьвятога Казімера
На дзень сьвятога Ёзафа
На дзень Зьвеставаньня Найсьвяцейшай Панны Марыі
На дзень Маткі Балеснай
На першы дзень Вялікадня
На другі дзень Вялікадня
На дзень сьвятога Юрага
На Знаход і Падвышэньне крыжа
На Знаход
На Падвышэньне
На дзень сьвятога Станіслава, біскупа і мучаніка
На дзень Ушэсьця
На першы дзень Сёмухі
На другі дзень Сёмухі
На дзень сьвятой Тройцы
На Божае Цела
На дзень Найсьвяцейшага Сэрца Езуса
На дзень сьвятога Антоняга
На дзень нараджэньня сьвятога Яна Хрысьціцеля
На дзень сьвятых апосталаў Пятра і Паўла
На дзень Маткі Боскай Шкаплернай
На дзень сьвятой Ганны
На дзень сьвятога Дамініка
На Перамяненьне (Спас)
На дзень Унебаўзяцьця Нйсьвяцейшай Панны Марыі (Аспажа)
На дзень сьвятога Роха
На дзень нараджэньня Маткі Боскай (Аспожка)
На дзень сьвятога Міхала-арханёла
На дзень Маці Божай Ражанцовай
На дзень сьвятога Францішка Сэрафіцкага
На дзень або на ўгодкі пасьвячэньня касьцёла
На дзень Хрыстуса-Валадара (Апошняя нядзеля кастрычніка)
На дзень Усіх Сьвятых
На Задушкі
На дзень сьвятога Язафата
На дзень сьвятога Андрэя-апостала
На дзень сьвятой Афрасіньні (Прузыны)
На сьвята маткі (Увагі аб дастойнасьці і значэньні маткі)
1. Падставы культу маткі
2. Праявы культу маткі
3. Матка ў беларусаў
4. За што мы любім і шануем матку?
5. Канчаткавыя ўвагі
Патрабнейшыя выняткі з рытуалу
І. Хрост
ІІ. Жанімства
ІІІ. У хворага
Перад споведзяй. Малітва
Перад Камуніяй. Малітва
Пасьля Камуніі. Малітва
Перад Астатнім Намашчэньнем. Малітва
Па Намашчэньні. Слова сьвятара
Малітва
IV. У хворага паміраючага (Поўны Адпуст)
V. Вызнаньне веры праваслаўнага, які варочаецца да Каталіцкага Касьцёла Вучыся і маліся
І. Патрабнейшыя малітвы
Знак Крыжа Сьвятога
Малітва Езуса Хрыстуса
Анёльскае прывітаньне
Склад Апостальскі
Дзесяць Божых прыказаньняў
Ахвяраваньне Богу сябе і ўсяго свайго
Малітва за сьв. Касьцёл і сьв. Айца
Малітвы пасьля ціхой імшы сьвятой
Малітва
Малітва да сьв. Алойзага, патрона моладзі
Малітва перад навукай
Малітва па навуцы
Малітва за бацькоў і вучыцялёў
Малітва за народ
Малітва прад споведзяй (Да Духа Сьвятога)
Рахунак сумленьня
Прыказаньні Бога
Малітва па споведзі
Малітва прад сьв. Камуніяй
Малітва па сьв. Камуніі
Акты
Літанія да Найсьвяцейшага Сэрца Езуса
Молімся!
Літанія да Найсьвяцейшай Дзевы Марыі (Лёрэтанская)
Тваей абароне…
Молімся!
ІІ. Малітвы на сьвятыя імшы (Можна маліцца стоячы)
І. Прыгатаваньне (Ад пачатку да Ахвяраваньня)
ІІ. Ахвяра (Ад Ахвяраваньня да Камуніі) Канон імшы сьвятой (Трэба кленчыць)
ІІІ. Заканчэньне (Ад Камуніі да канца. Можна маліцца стоячы)
ІІІ. Набожныя песьні
Песьня ранішняя
Песьня вячорная
Перад імшою
Сьвяты Божа…
На працэсію
Твая чэсьць, хвала…
Пад Твае прыходзім дзьверы
О мой Божа!..
На Божае Нараджэньне
Анёл сказаў пастушкам
Зямля і неба
У начную ціш…
Нарадзіўся Хрыстус-Бог
Паказалась зь неба яснасьць…
На Вялікі Пост
Набожным сэрцам…
Сьвяты Крыжу
Езу Хрысьце…
На крыж прыбіты
Гародзе Аліўны
Ах, мой Езу
Ойча, Божа ўсёмагутны
На Вялікдзень
Вясёлы дзень…
На Божае Цела
Увесь сьвет…
Сэрца Езуса…
Не пакідай нас, Езу
Да Маткі Боскай
Вітай, Марыя…
Пазволь, Маці, прывітаці…
Матачка Божая…
Не пакідай нас, Маці
Вострабрамска Маці Божа…
ІV. Рознае
Пры выстаўленьні Найсьвяцейшага Сакраманту
Пры схаваньні Найсьвяцейшага Сакраманту
O salutaris Hostia
Tantum ergo
Багаслаўлены Бог…
Анёл Панскі
Песьня вернасьці
Божа, што калісь…
Дзень той гневу (Dies irae)
МІНІСТРАНТУРКА, або Спосаб паслугаваньня да імшы сьвятой
Salve Regina
Малітва сьв. Бэрнарда да Найсьвяцейшай Дзевы Марыі
Малітва да Анёла Стоража
ІV. Грамадзка-палітычная думка
Соймавыя прамовы
Прамова на 13-м паседжаньні Сойму падчас абмеркаваньня бюджэтнага правізорыюму, 7 лютага 1923 г.
Прамова на 27-м паседжаньні Сойму пры абгрунтаваньні сьпешнасьці ўласнай прапановы ў справе вязьняў-беларусаў, зьняволеных у Беластоцкай і Горадзенскай турмах, 20 сакавіка 1923 г.
Прамова на 46-м паседжаньні Сойму ў справе арышту беларускага пасла Сяргея Барана, 14 чэрвеня 1923 г.
Прамова на 69-м паседжаньні Сойму падчас абмеркаваньня праграмнага выступленьня старшыні Рады Міністраў, 12 кастрычніка 1923 г.
Прамова ў соймавай Асьветнай камісіі падчас абмеркаваньня праграмнага выступленьня міністра асьветы, 12 лютага 1924 г.
Прамова на 140-м пленарным паседжаньні Сойму падчас дыскусіі па праекце бюджэту Міністэрства рэлігійных вызнаньняў і народнай асьветы, 1 ліпеня 1924 г.
Прамова на пленарным паседжаньні Сойму падчас дыскусіі аб дадатковым бюджэце на 1924 год, 10 сьнежня 1924 г.
Прамова на 198-м пленарным паседжаньні Сойму падчас дыскусіі аб бюджэце Міністэрства асьветы і рэлігійных вызнаньняў, 28 красавіка 1925 г.
Прамова на 244-м пленарным паседжаньні Сойму падчас дыскусіі над праграмнай прамовай прэм’ер-міністра Польшчы, 22 кастрычніка 1925 г.
Прамова на 264-м пленарным паседжаньні Сойму ў справе платы падаткаў натурай, 29 сьнежня 1925 г.
Прамова на 290-м пленарным паседжаньні Сойму ў справе зьмены Канстытуцыі, 5 ліпеня 1926 г.
Прамова на 302-м паседжаньні Сойму падчас разгляду дапаўненьня да бюджэту на ІІІ квартал 1926 г. і бюджэтнага праекту на ІV квартал 1926 г., 24 верасьня 1926 г.
Праекты рэформы Каталіцкага касьцёла ў БССР, пададзеныя Адамам Станкевічам савецкім уладам у 1944–1947 гадах
1. Праблемы Каталіцкага Касьцёла ў БССР
2. Католическая проблема в БССР (к сведению правительства СССР)
1. Общие замечания
2. Генезис белорусов-католиков
3. Каноническая организация Католической церкви в Белоруссии в прошлом и в настоящем
4. Необходимость создания белорусской католической епархии в БССР
5. Польза белорусскому народу и всему Советскому государству от упорядочения католической жизни в БССР
6. Заключительные замечания, дело ксендза Виктора Шутовича и костелов в Минске
3. Католический вопрос в БССР и проект его разрешения (к сведению советского правительства)
1. Современная проблема Католической церкви в БССР и необходимость ее решения
2. Проект создания временной единицы управления католическими делами в БССР
3. Практические обоснования моего проекта
4. Общее обоснование моего проекта и его значение
V. Дзёньнік
Каляндарныя запісы за 1937–1948 гг.
1937
1938
1939
Мае ўражаньні агулам і манастырскія
Менск
1942
1943
1944
27.XI.1944 – 10.XI.1945
1946
1947
1948
VI. Дадатак
Ксёндз Адам Станкевіч: У 25-я ўгодкі сьвяшчэнства і беларускай нацыянальнай дзейнасьці (10.01.1915 – 10.01.1940)
Юбілей кс. Адама Станкевіча (10.01.1915 – 10.01.1940)
Прывітаньні ад İх Эксцэленцыяў
Я. Шутовіч. На пройдзеным шляху
І. Біяграфічныя зацемкі
1. На зары жыцьця
2. Праблема "пяцёх і трох пальцаў"
3. Пры шавецкім варштаце й у касьцёле
4. У "школе" Шапіры
5. "Што рабіць, што чыніць?"
6. У цяні аўтара
7. На шырэйшыя воды!..
II. Зь дзейнасьці кс. А. Станкевіча
З. З. Ксяндзу Адаму Станкевічу
А. Бужанскі. 25 год
Г. Фр. Адам Станкевіч – беларускі грамадзкі і культурны дзеяч
П. Т. Дысцыпліна духа
Н. Н. Ён
Н. Н. Да юбілею кс. Адама Станкевіча
Язэп Найдзюк. Кс. Адам Станкевіч і беларускі друк у Вільні
С-й. На ссылцы
Мікалай Шкялёнак. Навукова-публіцыстычная праца кс. Адама Станкевіча
X. Y. Добраму Пастыру
Я. Я-ка. Кс. А. Станкевіч і беларуская студэнцкая моладзь
Мікалай Базылюк. Ксяндзу Адаму Станкевічу
Успаміны, прывітаньні.
Ад выдаўца
Камэнтары
Іменны паказальнік
Loading, please wait...
Please wait. Loading...