Раннія вершы
Апісаньне
Раннія вершы Тацяны Сапач даюць уяўленне пра самы пачатак творчасці аўтаркі “Восені”, вершы якой завяршаюць сабою залатое ХХ стагоддзе беларускай паэзіі.
Выданне падрыхтавалі Сяргей Дубавец і Віктар Корзун.
Кніга выдадзеная ў той самай форме, у якой і была створаная — сшытка рукапісных вершаў (Тетрадь для заметок, Цена 30 коп.) з захаваньнем нават арыгінальных колераў пярэстых атрамантаў. І, чытаючы яе, шчыра думаеш, што гэта вось маглі б быць і твае вершы. Во дзесьці тут яшчэ была вольная старонка, дзе можна штосьці запісаць, занатваць. На добры ўспамін...
Такі сшытак заўжды знойдзецца пад падушкай у кожнай дзяўчыны. І трымаць гэтую кнігу абавязкова тамсама, пад падушкай.
(Вера Дзядок, "Танін сшытак", чытаць цалкам на SVABODA.ORG)
Рукапіс, знойдзены ў бацькоўскай хаце
Паэтка Тацяна Сапач (26.8.1962 – 27.12.2010) за сваё жыццё пабачыла выдадзенымі два зборнікі ўласных вершаў: асноўны “Восень” (1991) і беларуска-англійскі “Няхай не пакіне нас восень / Do not abandon us, Autumn” (2008). З аднаго боку, лічылася, што ўсе вершы Тацяны надрукаваныя. З іншага — было незразумела, адкуль у вясковай дзяўчыны з мястэчка Маркава, якая пасля школы паступае на журналістыку ў БДУ, такая дасканаласць верша, такая музыка слова — адразу, “без разгону”.
Таямніца раскрылася, калі ў хаце Таніных бацькоў адшукаўся рукапісны зборнік Ранніх вершаў – ад зусім юных, школьных і традыцыйных да тых, у якіх пазнаецца ўжо аўтарка “Восені”. (Некаторыя з гэтых твораў друкаваліся ў маладзечанскай раёнцы задоўга да першага зборніка.)
У цэлым Раннія вершы складаюць поўны кантраст зборніку “Восень” — эстэцкаму, поўнаму філасофіі і маркотных настрояў. Гэты — амаль цалкам пазітыўны, просты, “народны”. Тут — спрадвечная беларуская чалавечая праграма — этычная і эстэтычная. Гэта як глеба, на якой пазней вырасце Тацяніна мастацтва чыстай красы.
Дапускаю, што да гэтай знаходкі ніхто й не здагадваўся пра існаванне Ранніх вершаў. Магчыма, пра рукапісны зборнік можна было б і не ўспамінаць, калі б вершы працягвалі пісацца, і эстэтычная карціна мела шанец на іншае завяршэнне. Але так не здарылася. І мы атрымалі завершанасць карціны не з працягу, а ад пачатку.
Тут няма яшчэ жорсткае моўнае дысцыпліны. Некалькі вершаў напісаныя па-руску. Амаль няма тут грамадзянскіх кантэкстаў і гарадскіх матываў. Большасць вершаў з’явіліся на свет у школьныя гады, апошнія — на самым пачатку студэнцтва. Рукапісны зборнік — гэта развітанне — з дзяцінствам, з вёскай, з блізкай прыродай. І ў развітанні гэтым шмат радасці і прадчування новага жыцця.
Сяргей Дубавец
Паглядзець старонкі арыгінальнага сшытка, з якога рабілася выданне
Выданне падрыхтавалі Сяргей Дубавец і Віктар Корзун.
Кніга выдадзеная ў той самай форме, у якой і была створаная — сшытка рукапісных вершаў (Тетрадь для заметок, Цена 30 коп.) з захаваньнем нават арыгінальных колераў пярэстых атрамантаў. І, чытаючы яе, шчыра думаеш, што гэта вось маглі б быць і твае вершы. Во дзесьці тут яшчэ была вольная старонка, дзе можна штосьці запісаць, занатваць. На добры ўспамін...
Такі сшытак заўжды знойдзецца пад падушкай у кожнай дзяўчыны. І трымаць гэтую кнігу абавязкова тамсама, пад падушкай.
(Вера Дзядок, "Танін сшытак", чытаць цалкам на SVABODA.ORG)
Рукапіс, знойдзены ў бацькоўскай хаце
Паэтка Тацяна Сапач (26.8.1962 – 27.12.2010) за сваё жыццё пабачыла выдадзенымі два зборнікі ўласных вершаў: асноўны “Восень” (1991) і беларуска-англійскі “Няхай не пакіне нас восень / Do not abandon us, Autumn” (2008). З аднаго боку, лічылася, што ўсе вершы Тацяны надрукаваныя. З іншага — было незразумела, адкуль у вясковай дзяўчыны з мястэчка Маркава, якая пасля школы паступае на журналістыку ў БДУ, такая дасканаласць верша, такая музыка слова — адразу, “без разгону”.
Таямніца раскрылася, калі ў хаце Таніных бацькоў адшукаўся рукапісны зборнік Ранніх вершаў – ад зусім юных, школьных і традыцыйных да тых, у якіх пазнаецца ўжо аўтарка “Восені”. (Некаторыя з гэтых твораў друкаваліся ў маладзечанскай раёнцы задоўга да першага зборніка.)
У цэлым Раннія вершы складаюць поўны кантраст зборніку “Восень” — эстэцкаму, поўнаму філасофіі і маркотных настрояў. Гэты — амаль цалкам пазітыўны, просты, “народны”. Тут — спрадвечная беларуская чалавечая праграма — этычная і эстэтычная. Гэта як глеба, на якой пазней вырасце Тацяніна мастацтва чыстай красы.
Дапускаю, што да гэтай знаходкі ніхто й не здагадваўся пра існаванне Ранніх вершаў. Магчыма, пра рукапісны зборнік можна было б і не ўспамінаць, калі б вершы працягвалі пісацца, і эстэтычная карціна мела шанец на іншае завяршэнне. Але так не здарылася. І мы атрымалі завершанасць карціны не з працягу, а ад пачатку.
Тут няма яшчэ жорсткае моўнае дысцыпліны. Некалькі вершаў напісаныя па-руску. Амаль няма тут грамадзянскіх кантэкстаў і гарадскіх матываў. Большасць вершаў з’явіліся на свет у школьныя гады, апошнія — на самым пачатку студэнцтва. Рукапісны зборнік — гэта развітанне — з дзяцінствам, з вёскай, з блізкай прыродай. І ў развітанні гэтым шмат радасці і прадчування новага жыцця.
Сяргей Дубавец
Паглядзець старонкі арыгінальнага сшытка, з якога рабілася выданне
Водгукі
Неабходны Уваход або Рэгістрацыя, каб напісаць водгук.
Раім паглядзець
Паэзія Ванды Марцінш душ Рэйш дужа рэдкая, анамальная з’ява. Свае вершы Ванда Марцінш праз усё жыццё пісала “ў стол”, “для сябе”, “для душы”, пісала, арыентуючыся хіба на беларускую й замежную класіку. І гэтая “ізаляцыя” толькі пайшла ёй на карысць. Калі я ўпершыню прачытаў творы паэткі, мне здалося, што я чытаю нейкую “прапушчаную” старонку беларускай класікі…
У гэтай кнізе магілёўскага паэта Паўла Данілава сабраны яго лепшыя вершы аб жыцці, каханні, малой радзіме. Кніга працятая самабытнасцю чалавека Прыдняпроўскага краю. Не апошняе месца ў ёй нададзена і творам гістарычнай тэматыкі.
У эпісталярнай паэме Марыі Мартысевіч апісваецца гісторыя кахання, якая мела месца невядома калі і невядома дзе. Але яно і няважна, бо “Сарматыя” — гэта таксама гісторыя пра тое, што звычайна здараецца з людзьмі, якія наважыліся быць не такімі, як усе, у любыя часы і ў любой краіне. Сарматы — напаўміфічныя качэўнікі, апісаныя яшчэ Герадотам. Іх плямёны засялялі Паўночнае Прычарнамор’е ў III–IV ст. н. э… 28 траўня 2019 году кніга атрымала прэмію "Кніга году" за 2018 год.
