Чыннасць беларускіх маладзёвых арганізацый у 2-й палове XIX— I-й палове XX ст. (да 1939г.) / Навуковы рэдактар Анатоль Сідарэвіч. — 2-е выданне, папраўленае і дапоўненае. — Смаленск: Інбелкульт, 2014. — 480 с.: [16] c. іл.
ISBN 978-5-00076-019-2
У манаграфіі, напісанай у форме навукова-папулярнага нарыса, разглядаецца грамадска-палітычная і культурна-асветная праца беларускіх маладзёвых суполак з другой паловы XIX ст. і да пачатку Другой сусветнай вайны ў агульным кантэксце развіцця нацыянальна-вызвольнага руху і станаўлення грамадзянскай супольнасці ў Беларусі. У кнізе робіцца спроба адлюстраваць ролю маладзёвага руху ў нацыятворчых працэсах і ў станаўленні беларускай дзяржаўнасці.
Праз гісторыю беларускага маладзёвага руху канца XIX — першай паловы XX стагоддзя (да 1939 г.) мы імкнемся адлюстраваць агульную гісторыю беларускага нацыянальнага руху, гісторыю антысавецкага супраціву, чыннасць нацыянальна-дэмакратычных арганізацый, галоўнай мэтай якіх было дасягненне палітычнай незалежнасці краіны і рэалізацыя дэмакратычных каштоўнасцяў. Праз гісторыю беларускага маладзёвага руху мы разглядаем пачатак станаўлення нацыянальнага школьніцтва, тэатру, музыкі, літаратуры, прэсы, кнігавыдавецтва ды іншых аспектаў грамадска-культурнае чыннасці. Наагул, без вывучэння гісторыі беларускага маладзёвага руху цяжка будзе да канца зразумець феномен станаўлення беларускай грамадзянскай супольнасці і сучаснай беларускай культуры. (З прадмовы.)
Частка I. А хто там ідзе? Пачатак беларускага пазітывізму Праявы беларускага патрыятызму ў краёўцаў у першай палове ХІХ ст. “Крывіцкі Вязок” і лёс яго стваральнікаў Даніла Баравік і “гоманаўцы” Пачатак грамадскай і навуковай чыннасці Мітрафана Доўнар-Запольскага Беларуская праца студэнтаў-краёўцаў у канцы 80-х — пачатку 90-х гадоў ХІХ ст. Ядвігін Ш. і беларускі сацыялістычны гурток у Маскве Першыя беларускія вучнёўскія гурткі ў Беларусі на мяжы ХІХ і ХХ стст. Мінскі маладзёвы асяродак паступовых “западноруссов” “Круг беларускай народнай прасветы” ў Санкт-Пецярбургу і яго роля ў стварэнні Беларускай Сацыялістычнай Грамады Беларускі маладзёвы рух у настаўніцкіх семінарыях падчас рэвалюцыі 1905—1907 гг. Стварэнне Беларускага настаўніцкага саюза Беларускі маладзёвы рух ва ўмовах сталыпінскай палітычнай рэакцыі Чыннасць беларускіх вучнёўскіх гурткоў у Беларусі напярэдадні Першай сусветнай вайны Іван Краскоўскі — пачынальнік беларускага футболу Беларускі сацыялістычны гурток у Капылі “Беларускі навукова-літаратурны гурток студэнтаў Пецярбургскага ўніверсітэта” Беларускія студэнцкія гурткі ў Нова-Александрыі (Пулавах) і Маскве Беларускія студэнты ў Варшаве Чыннасць беларускай студэнцкай арганізацыі ў Юр’еве (Тарту) Беларускі маладзёвы рух ва Украіне і ў Крыме Адраджэнскі рух сярод каталіцкіх клерыкаў у Вільні Беларускі гурток у каталіцкай мітрапалітарнай акадэміі ў Пецярбургу
Частка II. “Мы выйдзем шчыльнымі радамі”. Беларускі рух ва ўмовах глабальнага ваеннага канфлікту 1914—1921 У першыя гады “Вялікае вайны” (1914—1915) Ажыўленне чыннасці беларускіх маладзёвых арганізацый і суполак у 1916—1917 гг. У зоне нямецкай акупацыі Обер Ост Разгортванне беларускага маладзёвага руху пасля Лютаўскай рэвалюцыі Беларускі нацыянальны камісарыят у Маскве і лёс беларускіх маладзёвых суполак на абшарах Расіі ў 1918 г. Ва ўмовах “новай” нямецкай акупацыі і савецкай рэчаіснасці (1918 г. — першая палова 1919 г.) Падчас польска-савецкай вайны 1919—1921 гг. Грамада беларускай моладзі ў Горадні Слуцкі маладзёвы гарт за незалежнасць Беларусі
Частка III. “Усходні фронт” змагання за вольную Беларусь. Чыннасць беларускіх маладзёвых арганізацый ва ўмовах бальшавіцкага рэжыму ў 20—30-я гады XX ст. Беларускі маладзёвы рух на Міншчыне “Лістападаўская справа” 1925 г. Беларускае культурнае жыццё ў Мінскім белпедтэхнікуме і Белдзяржуніверсітэце Беларускі маладзёвы рух на ўсходнебеларускіх землях у 1919—1929 гг. Беларускія нацдэмаўскія студэнцкія зямляцтвы ў Савецкай Расіі ды іншых савецкіх рэспубліках Чыннасць “пралетарскіх” студэнцкіх зямляцтваў Расправа з актывістамі беларускага маладзёвага руху ў 1930-я гады
Частка IV. Пад знакам Пагоні. Грамадска-палітычная і культурна-асветная чыннасць беларускіх маладзёвых арганізацый у Заходняй Беларусі і Усходняй Латгаліі Ва ўмовах польскага панавання: паміж камуністамі і хадэкамі Чыннасць вучнёўскіх гурткоў у заходнебеларускіх гімназіях Вучнёўскія арганізацыі ў Віленскай беларускай гімназіі Школьнае жыццё ў сценах Наваградскай, Радашковіцкай і Нясвіжска-Клецкай беларускіх гімназій Кароткі агляд гісторыі Беларускага студэнцкага саюза і іншых арганізацый беларусаў-студэнтаў Віленскага ўніверсітэта Стэфана Баторыя ў 1920—1939 гг. Таварыства прыяцеляў беларусаведы Спробы расколу БСС і дзейнасць раўналежных арганізацый студэнтаў-беларусаў у Вільні Наконадні Другой сусветнай вайны Дзейнасць беларускіх вучнёўскіх гурткоў ва Усходняй Латгаліі
Частка V. За кардонам… Беларусі студэнцкі рух у эміграцыі “Беларускае студэнцкае кола” ў Кракаве і чыннасць іншых беларускіх арганізацыяў у аўстрыйскай і нямецкай Польшчы Беларускі і чэшскі нацыянальныя рухі ў пачатку ХХ ст.: першыя кантакты і праявы салідарнасці “Ruská pomocná akce” ўраду ЧСР і яе значэнне для беларускай эміграцыі Агульная характарыстыка беларускай эміграцыі ў Чэхаславаччыне ў 1920-я гады Беларускія студэнты ў Чэхаславаччыне: палітычны і сацыяльны партрэт Студэнцкія суполкі, гурткі і палітычныя плыні беларускай эміграцыі ў ЧСР у 1920-я — пачатку 1930-х гг. Прасавецкая групоўка ў асяродку беларускага студэнцтва ў Чэхіі і спробы далейшага расколу эміграцыі Таварыства “Адзінства рускай культуры” — “заходнярускі” выклік беларускай эміграцыі Спробы стварэння адзінага цэнтру беларускай эміграцыі ў ЧСР Культурна-асветнае і рэлігійнае жыццё беларускай эміграцыі ў Чэхіі Чыннасць беларускіх студэнцкіх хаўрусаў у Еўропе ў міжваенны час. Стварэнне аб’яднанага каардынацыйнага цэнтру беларускага студэнцтва за кардонам
Заключэнне Бібліяграфічны спіс асноўных архіўных і літаратурных крыніц Паказьнік імёнаў
Першы том збору твораў вядомага беларускага гісторыка ўключае ў сябе крыніцазнаўчыя і археаграфічныя даследаванні, артыкулы, рэцэнзіі і прадмовы да розных публікацый на адпаведную тэматыку, а таксама два пасмяротныя выданні, якія планаваліся як трэцяя і чацвёртая кнігі гэтай тэматычнай серыі: “Нарысы па археаграфіі і крыніцазнаўству гісторыі Беларусі дасавецкага перыяду: частка другая” і “Мемуары і дзённікі як крыніцы па гісторыі Беларусі”.
У кнізе праз дзённікі і ўспаміны актыўнай дзяячкі беларускай эміграцыі ў ЗША Зоры Кіпель (1927—2003) паўстае шырокая панарама грамадскага, палітычнага і культурнага жыцця беларускай эміграцыі другой паловы ХХ стагоддзя. Дзённікі дапоўненыя каментарамі аднаго з патрыярхаў беларускай дыяспары, Зорынага мужа Вітаўта Кіпеля.
Аўтары нумару: Томас Бон (Thomas M. Bohn), Яўген Грэбень, Леанід Зашкільняк (Леонід Зашкільняк), Уладзімір Падалінскі, Марцэлі Косман (Marceli Kosman), Наталля Сліж, Ірына Сынкова, Міхаіл Тарэлка, Анатоль Трафімчык, Юры Туронак (Jury Turonak), Аркадзіуш Чволэк (Arkadiusz Czwołek).
Чыннасць беларускіх маладзёвых арганізацый у 2-й палове XIX— I-й палове XX ст. (да 1939г.) / Навуковы рэдактар Анатоль Сідарэвіч. — 2-е выданне, папраўленае і дапоўненае. — Смаленск: Інбелкульт, 2014. — 480 с.: [16] c. іл.
