Пераклад з чэшскай Юліі Сматрычэнкі. — Вільня: Логвінаў, 2015. — 136 с. — (Чэшская калекцыя).
Паводле
Patrik Ouředník. EUROPEANA: Stručné dějiny dvacátého věku. Praha — Litomyšl, 2001.Жанр гэтай эксперыментальнай прозы балансуе на мяжы мастацкага апавядання і эсэістыкі. А сам тэкст — гэта іранічная сумесь бессэнсоўных лозунгаў, распаўсюджаных перакананняў і стэрэатыпаў, знакаў і канцэпцый. ХХ стагоддзе паўстае перад чытачом не як паслядоўнасць гістарычных падзей, а як набор фактаў — хаатычных, на першы погляд, але на самой справе старанна падабраных, каб стварыць вобраз мінулага, які западае ў памяць, падахвочвае да разважанняў і пераасэнсаванняў.
Кніга перакладзеная больш чым на 20 моваў свету.
ЗМЕСТ Паглядзець
Салдаты спявалі калядкі
Англічане прыдумалі танкі
Новы рэжым памяці
Пазітывізм
Віртуальная рэальнасць
Жанчыны — чалавечыя істоты
Канец свету
Лялькі з пенісам
Дажынкі ў раёне
Немцы вынайшлі газ
Вынаходніцтва кантрацэпцыі
Жыды хочуць згвалціць Еўропу
Хто ўмеў плаваць кролем
Псіхолагі казалі, што важна
Стэрылізацыя
Негры пачуваюцца найлепш
Дзеці хацелі быць самастойнымі
Заклік дa супраціву
Вычварэнскае мастацтва
Справядлівы гнеў
Новы рэжым памяці
Габрэі на Мадагаскары
Тэазаалогія
“Тоўстая Берта”
Заняткі анатоміі
Каразук зук зук
Канец старога свету
Албанскі этнас
Вербалізацыя трывогі
Зліццё з энергіяй
Сціранне памяці
Вецер гайдаў каласы
Чырвоны крыж
Байструкі
Лепш за ўсё жывецца ў Канадзе
Змова эсперантыстаў
Тэлеграф
Сперма якасных мужчын
Шэрагі рабочых бурляць радасным хваляваннем
Пра аўтара Паглядзець
Patrik Ouředník (нарадзіўся ў 1957) — паэт, пісьменнік, перакладчык, з 1985 г. жыве ў Парыжы. Перакладае творы французскіх пісьменнікаў (Рабле, Жары, Кено, Бэкет, Мішо, Віян і інш.) на чэшскую мову і чэшскіх (Грабал, Забрана, Голан, Скацал і інш.) на французскую. Па-чэшску сярод іншага выдаў празаічную кнігу “Год дваццаць чацверты” (“Rok čtyřiadvacet”, 1995), паэтычныя зборнікі “Альбо” (“Anebo”, 1992), “Ня кажучы ўжо пра” (“Neřkuli”, 1996) і “Дом босага” («Dům bosého», 2004). Оўржаднік — аўтар нашумелага слоўніка табуяванай лексікі чэшскай мовы “Šmírbuch jazyka českého” (1988) і слоўніка біблейскіх выслоўяў “Aniž jest co nového pod sluncem” (1994).
Фрагмент з кнігі Паглядзець
Амерыканцы, што загінулі ў 1944 годзе ў Нармандыі, былі рослыя хлопцы, у сярэднім 173 сантыметры, і калі б іх пакласці аднаго за адным ушчыльную ступакамі да цемені, то атрымаўся б ланцуг даўжынёю 38 кіламетраў. Немцы таксама былі рослыя хлопцы, але ўсё ж самыя высокія былі сенегальскія стралкі Першай сусветнай, тыя былі ростам у сярэднім 176 сантыметраў, і таму іх заўсёды пасылалі на перадавую, каб нагнаць на немцаў страху. Пра Першую сусветную вайну казалі, што людзі падчас яе падалі, як снапы, а рускія камуністы пазней падлічылі, колькі з аднаго кіламетра трупаў атрымаецца ўгнаенняў і колькі грошай можна зэканоміць на дарагіх замежных угнаеннях, калі замест гною скарыстаць трупы здраднікаў і злачынцаў. А англічане прыдумалі танкі, а немцы газ, якому далі назву іпрыт, таму што немцы яго ўпершыню скарысталі пад горадам Іпр, але кажуць, што гэта недакладныя звесткі, а яшчэ гэты газ называлі “гарчыца”, бо ён шчыпаў у носе, не раўнуючы як гарчыца з Дыжона, і гэта, відаць, праўда, бо некаторыя вайскоўцы, што вярнуліся пасля вайны дадому, ужо больш ніколі не хацелі есці дыжонскай гарчыцы. Пра Першую сусветную вайну казалі, што гэта была вайна імперыялістычная, бо немцам здавалася, нібыта астатнія краіны супраць іх перадузята настроеныя і таму заступаюць ім дарогу, не даючы зрабіцца імперыяй, і здзейсніць такім чынам нейкае гістарычнае наканаванне. А большасць людзей у Еўропе: у Германіі, Аўстрыі, Францыі, Сербіі альбо Балгарыі — былі перакананыя, што гэта вайна патрэбная і справядлівая, і што яна ўсталюе ў свеце мір. А яшчэ шмат людзей меркавала, што вайна ажыўляе ў чалавеку добрыя якасці, якія сучасны прамысловы свет занядбаў, — такія, як любоў да радзімы, адвага і самаахвярнасць. А бяднейшыя людзі не маглі дачакацца, як праедуцца на цягніку, а вяскоўцы не маглі дачакацца, як пабачаць вялікія гарады і як патэлефануюць на раённую пошту і прадыктуюць жонцы тэлеграму: “У МЯНЕ ЎСЁ ДОБРА, СПАДЗЯЮСЯ, ШТО Ў ЦЯБЕ ТАКСАМА ЎСЁ ДОБРА”. Генералы з нецярплівасцю чакалі, калі пра іх пачнуць пісаць у газетах, а людзі з нацыянальных меншасцяў радаваліся, што будуць ваяваць разам з тымі, хто гаворыць без акцэнту, што разам з імі будуць спяваць шыхтовыя песні і вясёлыя куплеты. І ўсе думалі, што вернуцца дадому на збор вінаграду ці самае позняе — на Каляды…
