Пенелапіяда / Маргарэт Этвуд; пераклад з англійскай Вольгі Калацкая і Марыі Мартысевіч. – Вільня. – Логвінаў, 2018. – 220 с. – (Амерыканка).
ISBN 978-609-8213-27-0.
Пенелапіяда – гэта Гамерава "Адысея", пераказаная Пенелопай.Пераклад з англійскай Вольгі Калацкай (уступ, раздзелы I, III, V–VII, IX, XI, XII, XIV–XVI, XVIII–XX, XXII–XVIII, заўвагі), Марыі Мартысевіч (раздзелы II, IV, VIII, X, XIII, XVII, XXI, XXIX).паводле выдання:
Margaret Atwood. The Penelopiad. Edinburgh: Canongate, 2005УСТУП Паглядзець
Гісторыя вяртаньня Адысэя праз дваццаць гадоў на родную Ітаку вядомая перадусім з «Адысэі» Гамэра. Мяркуецца, што першыя дзесяць гадоў Адысэй ваяваў з траянцамі, а астатні час плыў па Эгейскім моры, імкнуўся дадому, пераадольваў цяжкасьці, перамагаў і ўнікаў пачвараў, дзяліў ложак з багінямі. Пра характар хітруна Адысэя сказана шмат: майстар на хлусьню, мастак зьмяняць аблічча, ён жыве з уласнага глузду, выдумляе розныя хітрыкі ды падступствы, а часам ад залішняга розуму сам і цярпіць. З багоў яму спрыяе Атэна Паляда – ёй даспадобы порсткая кемлівасьць Адысэя.
У «Адысэі» Пэнэлёпа – дачка спартанскага цара Ікарыя і стрыечная сястра прыўкраснай Алены Траянскай – выяўленая як архетып адданай жонкі, слаўнай сваім розумам і вернасьцю. Пэнэлёпа ня толькі ліе сьлёзы ды моліць багоў аб вяртаньні Адысэя. Яна яшчэ хітрамудра абводзіць вакол пальца сьціжмы жаніхоў, якія запаланілі палац і праядаюць Адысэева майно, каб прымусіць Пэнэлёпу да шлюбу з адным зь іх. Яна ня проста замаўляе ім зубы пустымі абяцанкамі – яна тчэ, а ўначы распускае пахавальнае покрыва, адкладаючы выбар сужэнца, пакуль яно ня будзе гатовае. У «Адысэі» трохі апавядаецца і пра турботы, што прыносіць Пэнэлёпе сын-падлетак Тэлемах. Яму карціць абавязкова сьцьвердзіць сябе ня толькі перад абрыдлымі ды небясьпечнымі жаніхамі, але і перад маці. Заканчваецца кніга тым, што Адысэй з Тэлемахам перабілі ўсіх жаніхоў ды павесілі дванаццаць дзяўчат-служак, якія зь імі спалі, і Адысэй злучыўся з Пэнэлёпай.
Але Гамэрава «Адысэя» – не адзіная вэрсія гэтай гісторыі. Міты адпачатку існавалі ў вуснай форме, у розных мясцовых варыянтах: тое самае паданьне пераказвалася ў адных мясьцінах так, а ў іншых – зусім іначай. Я карысталася адрознымі ад «Адысэі» крыніцамі, асабліва што датычыць бацькоў Пэнэлёпы, ейнага дзяцінства, шлюбу і злыязыкіх плётак вакол яе імя.
Я вырашыла: хай Пэнэлёпа і дванаццаць служак самі распавядуць сваю гісторыю. Служкі – гэта «хор», і ў сваіх сьпевах яны зьвяртаюцца да двух пытаньняў, што абавязкова паўстаюць перад кожным, хто ўважліва чытаў «Адысэю»: 1) як сталася, што дзяўчат павесілі? 2) што насамрэч адчувала і думала Пэнэлёпа? Выкладзеная ў «Адысэі» вэрсія не вытрымлівае ніякай крытыкі – канцы ня сточваюцца. Мне заўсёды не давалі спакою цені павешаных дзяўчат-служак. Як і самой Пэнэлёпе ў «Пэнэлёпіядзе».
ПРА АЎТАРКУ Паглядзець
Маргарэт Элінор Этвуд (Margaret Eleanor Atwood) – канадская англійскамоўная пісьменніца, паэтка, літаратурны крытык, актывістка аховы навакольнага асяроддзя. Лаўрэатка шэрагу прэстыжных літаратурных прэміяў, у тым ліку Букера (2006). Адна з найбольш вядомых англійскамоўных пісьменніц у свеце. Кавалерыня ордэну Канады. У 1987 годзе American Humanist Association уганаравала яе званнем Гуманіста года.
Нарадзілася 18 лістапада 1939 года ў Атаве. У 1961 годзе атрымала ступень бакалаўра ва ўніверсітэце Таронта, у 1962 годзе – ступень магістра ў Каледжы Рэдкліф у Кеймбрыджы (ЗША). Дзеля працы ейнага бацькі, энтамолага, у дзяцінстве Этвуд шмат часу прабавіла ў неабжытых раёнах на поўначы Канады, што істотна паўплывала на яе творчасць. У сталым веку яна працавала выкладчыцай у розных універсітэтах Канады. Яе публічная дзейнасць накіраваная на развіццё канадскай літаратуры. Этвуд – заснавальніца the Writers' Trust of Canada, творчай арганізацыі, мэта якой – падтрымка канадскіх пісьменнікаў. Яна таксама заснавала Паэтычную прэмію Грыфіна. У 2006 годзе Этвуд запатэнтавала LongPen – прыладу, якая дазваляе людзям дыстанцыйна падпісваць дакументы з дапамогай электроннага атраманту.
Этвуд – аўтарка пятнаццаці паэтычных зборнікаў. Шмат якія з ейных вершаў натхнёныя міфалогіяй, якой пісьменніца захаплялася з ранняга дзяцінства. Найбольш вядомыя і прызнаныя яе раманы: The Edible Woman (1969), The Handmaidʼs Tale (1985; прэмія Артура Кларка (1987), прэмія генерал-губернатара (1985), шорт-ліст Букера (1986)), Cаtʼs Eye (1988; шорт-ліст Прэміі генерал-губернатара (1988), шорт-ліст Букера (1989)), Alias Grace (1996; прэмія Гілера (Giller) у тым самым годзе), шторт-ліст Букера (1996), штор-ліст прэміі генерал-губернатара (1996)), The Blind Assassin (2000: Букер-2000, шорт-ліст прэміі генерал-губернатара (2000)), The Penelopiаd (2005).
