Пераклады Кастуся Цвіркі з польскай мовы. — Мінск : Кнігазбор, 2016. — 392 с. Цвёрдая вокладка.
ISBN 987-985-7144-85-3
У кнізе змешчаныя пераклады Кастуся Цвіркі польскамоўных паэтаў XIX стагоддзя, пераважна нараджэнцаў Беларусі: Францішка Карпінскага, Юльяна Урсына Нямцэвіча, Яна Чачота, Тамаша Зана, Ануфрыя Петрашкевіча, Антонія Гарэцкага, Яна Баршчэўскага, Міхала Рукевіча, Аляксандра Ходзькі, Антонія Эдварда Адынца, Ігната Легатовіча, Тадэвуша Лада-Заблоцкага, Уладзіслава Сыракомлі, Адама Плуга.
ЗМЕСТ Паглядзець
Францішак Карпінскі
Вяртанне з Варшавы на вёску
Да Юстыны. Вясновая туга
Юльян Урсын Нямцэвіч
Князь Канстанцін Астрожскі. Гістарычная песня
Адам Міцкевіч
Бульба (фрагмент)
* * * Ужо сышоў з нябёсаў ночы змрок сумотны…
Адамавы імяніны
Ямбы на імянінах Яна Чачота
Яну Чачоту
Свіцязь. Балада
Да К… фон Д…, які малюе для мяне партрэт Марылі
Да … у альбом
Закляты юнак
Марылі Путкамер
Да М***
Аляксандру Ходзьку. Імправізацыя
Адаму Сузіну. Імправізацыя
Любыя сёстры. Імправізацыя (фрагмент)
У альбом Яну Вернікоўскаму
Усход і поўнач
Падарожныя
Верш да Г. Ш., просячы выбраць латарэйны білет
Санеты
Да Лауры
* * * Дзе ні йду я, з сабою ўвесь час размаўляю…
* * * У цябе не іскрыцца вучонасцю слова…
Спатканне ў лесе
* * * Асудзіць нас ханжа, распуснік асмяе
Ранак і вечар
Да Нёмана
Стралок
Адмаўленне
Да ***
* * * Ох, любая! Мне памяць пра твае пяшчоты…
Дзень добры
Развітанне
Прабачэнне
Калі ад зімніх сцюжаў…
Да ***
Смерць палкоўніка
Рэдут Ардона. Апавяданне ад’ютанта
* * * Вышэй мой помнік за шкляны ў Пулавах дах…
Калі я, труп жывы…
Конрад Валенрод. Гістарычная аповесць (фрагменты)
Уступ
Песня вайдэлота
* * * Замоўк спявак…
Дзяды. Паэма (урывак з ІІІ часткі)
Дарога ў Расію
Прадмесце сталіцы
Пецярбург
Помнік Пятру Вялікаму
Агляд войска
Аляшкевіч
Сябрам маскалям
Пан Тадэвуш, альбо Апошні наезд на Літве. Шляхецкая гісторыя 1811-1812 гадоў у дванаццаці кнігах вершамі (фрагмент)
З кнігі першай “Гаспадарка”
Ян Чачот
Развітанне з Наваградкам
Што старыя за вар’яты
Ануфравы імяніны
Заспяваем…
Гэй, сябры, у гурт вясёлы!
Гэй, малойцы!
Сон свой скінуў пан вясёлы…
Зноў вярнуць вякі б нам тыя…
У дзень урачыстасці, якая спраўлялася для Тамаша Зана 29 мая 1821 года
Песенька на два галасы
Для каго збіраю краскі?
Трэн
Верш, замураваны ў дзюрцы турэмнай сцяны
О ты, край мой нешчаслівы
Да голуба
Неяк ля гаю мы з Зосяй лічылі
Развітанне Касцюшкі з Юліяй
Яна далёка
* * * Толькі Айчына і Зося…
Спявай па-над Сольчай, салоўку
Голуб
Вандроўная пташка
Зязюлька
Прыляцелі саколікі
Касец
Малацьбіты
Кум і кума
Праснічка
Любым сялянам з-над Нёмана і Дзвіны
Гаспадынька Франуся
Мамка
Сярмяга
Вясковыя ўцехі
Буракі
Леў Сапега, віленскі ваявода, гетман літоўскі
Дабрачынным панам і іх аканомам, якія клапоцяцца пра добры быт сялян
Балады
Бекеш
Наваградскі замак
Калдычэўскі шчупак. Балада для Міхала Верашчакі
Падземны звон на горцы ў Пазяневічах
Радзівіл, альбо Заснаванне Вільні
Узногі
Мышанка
Свіцязь
Спевы пра даўніх літвінаў да 1434 года
Рынгольт Альгімунтавіч, першы вялікі князь літоўскі, жмудскі і рускі
Каранацыя Міндоўга. 1252 г.
Магіла Міндоўга. 1263 г.
Войшалк, альбо Вальстынік Міндоўгавіч. 1264 г.
Пра яцтвяга Комата. 1264 г.
Свінтарог Утанэсавіч. 1268-1271 гг.
Віцень, вялікі князь літоўскі. 1283-1315 гг.
Спаленне крыжака Руды ў часы Гедыміна. 1320 г.
Тураў рог Гедыміна. 1321 г.
Заснаванне Вільні. 1322 г.
Давід, стараста гарадзенскі ў часы Гедыміна. 1322 г.
Альдона, Гедымінава дачка. 1325 г.
Альгерд і Марыя ў часы Гедыміна
Жахлівы падзел здабычы. 1326 г.
Гедымін Віценевіч, вялікі князь літоўскі. 1328 г.
Яўнута Гедымінавіч, вялікі князь літоўскі. 1329 г.
Пра князькоў Карыятавічаў у часы Альгерда. 1331 г.
Уцёкі Кейстута з Мальборга. 1361 г.
Альгерд, вялікі князь літоўскі. 1330-1345 гг.
Кейстут
Ганна Вітаўтава і Гэлена Амулічова. 1382 г.
Разлад Вітаўта з Ягайлам
Радзівіл у часы Ягайлы. 1384 г.
Ягайла і Ядвіга. 1386 г.
Тамаш Зан
Прамова на першай маёўцы прамяністых
Песня з турмы ў Вільні
Трыялет
У альбом Стафана Дамброўскага
Выгнанец
Мінчук
Табакерка (фрагменты песні II)
Свіцязь-возера. Балада
Цыганка. Балада
Ануфры Петрашкевіч
Роздум каля руінаў Гедымінавага замка
Купала. Ідылія
Антоні Гарэцкі
Да мужыкоў
Думка мужыка
Вольнасць сялян у Польшчы
Ці не праўда?
Ян Баршчэўскі
Падарожжа
Смутак
Матчын наказ
Да Станіслава Юр’евіча
Для Іаганы А…віч
Да моладзі
Дзве бярозы. З народных паданняў
Міхал Рукевіч
З Пагоняй нашай сцяг…
Аляксандр Ходзька
Маліны. Балада
Старац (фрагмент)
Гербы. Балада
Антоні Эдвард Адынец
Песня філарэтаў
Хохлік
Уладзіславу Сыракомлю (Прачытаўшы яго верш “Лірнік вясковы”)
Надпіс на надмагільным помніку Яну Чачоту ў Ротніцы
На камені ў Крашыне
Ігнат Легатовіч
Эпіграмы
Адказ хлопа
На вершаплёта
На скупога
На смерць Оштарпа
Тадэвуш Лада-Заблоцкі
Ляшка. Балада
Ваколіцы Віцебска
Санет
Уладзіслаў Сыракомля
А. Э. Адынцу з просьбай змясціць у газеце “Kurjrer Wileński” аб’яву аб куплі зямлі (у скароце)
Ратай да жаўранка
Лірнік вясковы. Ідылія
Пілігрым у канцы вандроўкі
Радавіты шляхціч Ян Дэмбарог
Перадспеў для літоўскага чытача
Акраец хлеба. Гавэнда з наднёманскіх палёў
Дачка Пястаў (фрагменты)
Трайдзень
Песня паходу літвінаў
Гадавы кругабег дзён на Літве
Мясапуст
Песня жней
Школьныя часы — новае апавяданне Яна Дэмбарога (фрагменты)
Адам Плуг
Жукаў Барок
Станіславу Манюшку
ФРАГМЕНТ З КНІГІ Паглядзець
ЮЛЬЯН УРСЫН НЯМЦЭВІЧ
(1758, в. Скокі на Брэстчыне —1841)
Князь Канстанцін Астрожскі. Гістарычная песня
І
Калі занядужаў Рэвера славуты
I спаць не даваў боль забойчы,
Каб неяк аблегчыць начныя пакуты,
Паклікаў ён пажа аднойчы.
II
“Мой паж, — папрасіў ён, — прысядзь тут, ля ложа,
І лютню вазьмі ў свае рукі.
Пра рыцараў ты паспявай мне прыгожа”.
І вось — паплылі з лютні гукі:
ІІІ
“Быў муж у часы Жыгімонта Старога —
Не знаў ён, што страх, што трывога.
Магутнай быў сілы, хоць росту малога,
Знаў свет Канстанціна з Астрога.
IV
Яшчэ юнаком маскалёў пад Вядрожай
Ён біў з кап’янерамі ўдала.
Ды знёс яго конь да заслоны варожай.
Яна малайца ўміг звязала.
V
Уздзеў яму цар найцяжкія аковы
І ў чорную кінуў вязніцу.
Ніколі людской там не чулася мовы,
Святло не трапляла ў цямніцу.
VI
Тым часам Маскву аблажылі атрады
Татараў — усюды іх поўна.
У роспачы цар, што жыццю быў не рады,
Тут стаў перад вязнем раптоўна:
VII
“Астрожскі, ты, ведаю, хваткі геройскай,
У бітвах адважны і здольны.
На шлем свой і шчыт, узначаль маё войска,
Разбі татарву — будзеш вольны!”
VIII
Ушчэнт разграміў татарву князь з Астрога,
Ды царскаму слову пустому
Не верыў зусім — ці ж там шчырасці многа?
Барзджэй на каня — і дадому!
IX
Шмат дзён прабіраўся лясамі густымі
І ўбачыў там храм паміж букаў.
Пачуў ён малітвы пад букамі тымі,
Лагоду арганную гукаў.
X
Зайшоў, ля іконы суняўся з паклонам:
“Мой Божа спагадны, адзіны,
Ты зычыш дабра ўсім, даеш піць спрагнёным,
Вярнуцца ж мне дай да Айчыны”.
XI
Тым часам пасланыя ўперад баяры
Яму расчышчаюць дарогу.
Князь гэтак адолеў лясы ўсе, імшары,
І вось — ля свайго ён парогу!
XII
Шмат выцерпеў ён. Тут — далі яму ўлады
Літвы булаву: знай героя!
Калі цар прывёў сюды войскаў армады,
Іх князь стрэў пад Оршаю зброяй!
XIII
На грудзі — кальчугу, штурмак свой — на голаў,
З булатам аголеным строгім
Вось ён аб’язджае ўсё войска наўкола
На верным кані беланогім:
XIV
“Браты мае, рыцары, будзьце мужамі!”
На кліч яго ўсталі дружыны.
Скрозь пікамі колюць, рубаюць мячамі,
Крыві навакол — ручаіны.
XV
Іх восемдзесят ажно тысячаў нашы
Паклалі ўдвая меншай сілай.
Жахлівая сеча! Крыніцы ўсе, пашы
Крывёю яна счырваніла.
XVI
Ды ў замку Астрожскім князь з жонкай сваёю
Не доўга на волі час бавіў.
Нахлынуў татарын усёю ардою,
Паўсюль баль крывавы свой правіў.
XVII
Ён, гетман Літвы, тут сабраў усё войска,
Пайшоў к Вішняўцу, дзе татары
Свой табар раскінулі ў полі па-свойску,
Наўкол плюндравалі абшары.
XVIII
“Сябры! — Канстанцін гаварыў так ва ўздыме. —
Час помсты настаў і адплаты!
Зноў нашыя месты і сёлы — у дыме,
Гараць нашы нівы і хаты!
XIX
Плач нашых нявест у татарскім палоне
Здалёку сюды далятае.
Капыцяць наш край дзікіх варвараў коні,
У лес паўцякалі ратаі”.
XX
Князь сеў на каня, булаву ўверх падкінуў
І тут жа ўхапіў зноў рукою:
“Чэсць тым, хто памерці гатоў за Айчыну!
то мужны і смелы — за мною!”
XXI
Дарэмна чужынец з-за ўзгор’я, з чароту,
Пускаў стрэлаў чорныя хмары.
Бясстрашны наш гетман літоўскі з налёту
Змяў хціўцаў — пабеглі татары!
XXII
Ён з трыццаці бітваў вярнуўся са славай,
Кароль з ім вітаўся, як з братам.
Увенчаны лаўрамі быў ён дзяржавай,
Страчаў яго люд скрозь віватам.
XXIII
Далей паспяваць думаў паж наш вучоны
Аб рыцарскай славе прымцелай.
Ды сон яго ўзяў тут, і голаў, стамлёны,
Схіліў ён над лютняй сцішэлай.
1816
