Падарожжы Беньяміна III / Мойхер-Сфорым Мэндэлэ ; пераклад з іўрыту Паўла Касцюкевіча ілюстрацыі Міці Післяка. – Мінск : Выдавец Логвінаў 2021. – 215 с. Цвёрдая вокладка.
ISBN 978-609-8213-97-3
Кніга цудаў і хаджэнняў, раман «Падарожжы Беньяміна III» пра выбітнага ваяжора і яго адданага збраяносца, аўтарства Мэндэлэ Мойхер-Сфорыма з Капыля, усмешлівага пачынальніка сур'ёзнай яўрэйскай літаратуры, заснавальніка легендарнай Дармаедаўкі, стольнага мястэчка Ідышлэнду.
ЗМЕСТ Разгарнуць
Пра Мендэле Мойхер-Сфорыма
ПАДАРОЖЖЫ БЕНЬЯМІНА III
ПЕРШЫ РАЗДЗЕЛ, аб тым, хто такі Беньямін, адкуль ён ды з якое прычын яму ўроілася цягнуцца ў далёкія далі
ДРУГІ РАЗДЗЕЛ, у якім Беньяміна запісваюць у бажаволкі, а Зэлдуу саламяныя ўдовы
ТРЭЦІ РАЗДЗЕЛ, у якім Беньямін знаходзіць служку і сябруе з Сэндэрэлай
ЧАЦВЁРТЫ РАЗДЗЕЛ, у якім Беньямін і Сэндэрэла пакідаюць дармаедаўскую зямлю самым катэгарычным чынам
ПЯТЫ РАЗДЗЕЛ, у якім з нашымі падарожнікамі адбываюцца першыя прыгоды
ШОСТЫ РАЗДЗЕЛ, у якім Беньямін атрымлівае поўху
СЁМЫ РАЗДЗЕЛ, у якім Беньямін торгае таемныя спружыны сусветнай палітыкі
ВОСЬМЫ РАЗДЗЕЛ, у якім Беньямін і Сэндэрл жабруюць па хатах
ДЗЯВЯТЫ РАЗДЗЕЛ, у якім на дапамогу вандроўнікам прыходзяць заслугі продкаў
ДЗЯСЯТЫ РАЗДЗЕЛ. "Алілюя! Ізраільцы тварам чырвоныя!"
АДЗІННАЦАТЫ РАЗДЗЕЛ. Цуд над Рэчкай-Гнілацечкай
ДВАНАЦЦАТЫ РАЗДЗЕЛ, у якім нашых вандроўнікаў вядуць у грамадскія лазні
ТРЫНАЦЦАТЫ РАЗДЗЕЛ. Нашых вандроўнікоў мабілізуюць у войска
ЧАТЫРНАЦЦАТЫ РАЗДЗЕЛ, у якім нашы вандроўнікі паўстаюць перад вайсковым трыбуналам
(сапраўднае імя – Шолем-Янкеў Бройдэ, паводле аднаго з пашпартоў – Саламон Абрамовіч; 1836, Капыль – 1917, Адэса). Пісьменнік, педагог, журналіст.
Нарадзіўся ў Капылі. Атрымаў традыцыйную рэлігійную адукацыю. Па настаянні бацькі-рабіна, які выславіўся вальнадумцам за тое, што цікавіўся больш Старым Запаветам, чым Талмудам, сын штудыяваў па-за праграмай іўрыцкую граматыку і Кнігу кніг (яе тадышнія юдэі вывучалі не так глыбока ў параўнанні з рабіністычнай літаратурай). І ў дзесяць гадоў ведаў біблійны тэкст на памяць.
Пасля смерці бацькі сям'я згалела – і чатырнаццацігадовага хлопца выправілі ў шырокі свет. Павучыўшыся тры гады ў розных месцах – у тым ліку ў Слуцку і Вільні, юнак вярнуўся да мамы.
Як шмат хто з беларускіх пісьменнікаў ХІХ ста-годдзя, вагаўся паміж некалькімі мовамі творчасці. У выпадку Мойхер-Сфорыма гэта былі ідыш і іўрыт. І таксама, як ільвіная доля тутэйшых літаратаратаў, канчатковага выбару паміж мовамі так і не зрабіў працаваў на абедзвюх...
(канец фрагменту)
ФРАГМЕНТ З КНІГІ Разгарнуць
ПЕРШЫ РАЗДЗЕЛ, аб тым, хто такі Беньямін, адкуль ён ды з якое прычын яму ўроілася цягнуцца ў далёкія далі
«Усё сваё жыццё, – гэтак апавядае сам Беньямін III, – усё жыццё я жыў у Дармаедаўцы, дзе мяне зачалі і нарадзілі, дзе я вучыўся і розуму набіраўся. Дзе ўзяў шлюб – любоў ды згода – з шаноўнай маёй жоначкай Зэлдай, хай ёй дасць Бог здароўечка і да ста дваццаці".
Дармаедаўка – невялікае мястэчка, куды не ступала нага падарожніка. Адно слова, населены пункт. Калі мінае побач пахаджанін, яго абглядаюць праз акно і цікуюць за ім праз шчыліны, чухаючы патыліцу: "Адкуль ты і навошта такі? На чорта і на халеру табе тут? Якая мэта твайго візіту?"
Ат, без дай прычыны людзі сюды не цёгаюцца!
Сітуацыя патрабуе разабрацца. І вось з шумам і крыкам дармаедаўцы ідуць на сход. Кожны на свой глузд і лад пачынае выказвацца. Размахваючы побытавай мудрасцю і жыццёвай дасведчанасцю, дармаедаўцы бяруцца ў рожкі, узброеныя дапушчэннямі і гіпотэзамі. Усчынаецца лямант і вэрхал. Дзяды і юныя падшыванцы стаяць-топчуцца і апавядаюць байкі, што прылучыліся ў Дармаедаўцы ў сівой даўніне. Палошчуць рот жартамі – а ўжо лепей бы памаўчалі.
Сталыя мужчыны хапаюць адзін аднаго за бароды і пачынаюць целяпаць. Кабеты напускаюць на сябе суровасць, такую сабе міну здзеклівага дакору. Маладзіцы хіляць галовы, рукой прыкрываючы рот, і гігічуць, нібыта ў бубен бомкаюць.
Дыскусія коціцца з хаты ў хату, як снежны ком, які па дарозе расце-пухне, пакуль не закочваецца ў сінагогу. Там трапляе ў капцёрку за печку. У гэтае Святое святых, якое ёсць сховішчам усялякіх дынастычных таямніц ды спраў нябеснага парадку і дылем сусветнага маштабу...
(канец фрагменту)
