Дэкадансны раман. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2017. — 246 с. — (Літаратурная серыя “Шляхецкая чытанка”).
ISBN 978-985-7165-11-7
Гісторыка-прыгодніцкі раман Людмілы Рублеўскай “Дагератып” мае незвычайную структуру: дзеянне Кнігі знешняга кола перацякае ў Кнігу ўнутранага кола, з сучаснасці ў гістарычнае мінулае з непаўторнай атмасферай дэкадансу. Два зрэзы ў часе непарыўна звязаныя між сабою.
Гісторыя пачынаецца ў нашу эпоху: малады біёлаг Гальяш рыхтуецца з’язджаць за мяжу, але, разбіраючы рэчы ў дзедавай кватэры, знаходзіць стары дзённік. Перад чытачом паўстаюць загадкавыя падзеі канца XIX стагоддзя...
ЗМЕСТ Паглядзець
КНІГА ЗНЕШНЯГА КОЛА
Раздзел першы. Пад’езд з шахматнай падлогай
КНІГА ЎНУТРАНАГА КОЛА
Раздзел першы. Пан Ніхель і нахабныя студэнты
Раздзел другі. Спадкаемца маёнтка Жухавічы
Раздзел трэці. Змрочная калекцыя Каганецкіх
Раздзел чацвёрты. Ноч абуджае звера
Раздзел пяты. Вяртанне ў Жухавічы
Раздзел шосты. Ваўкалак і ягоны доктар
Раздзел сёмы. Пакаранне звера
Раздзел восьмы. Пачвары местачковага жыцця
Раздзел дзявяты. Палац вужынага караля
КНІГА ЗНЕШНЯГА КОЛА
Раздзел другі. Сляды на твані
Раздзел трэці. Вяртанне ваўкалака
ПАТАЕМНАЯ КНІГА
ФРАГМЕНТ З КНІГІ Паглядзець
КНІГА ЗНЕШНЯГА КОЛА
Раздзел першы. ПАД’ЕЗД З ШАХМАТНАЙ ПАДЛОГАЙ
Гэта было ў той год, калі ўсе пачалі насіць кашулі ў краткі.
Быццам вуліцы запоўніліся каўбоямі.
Але пазнаваўся толькі статак.
Яшчэ ў той час у горадзе паўсюль замест асфальту клалі новую плітку. Дакладней, здзеклівае падабенства брукаванкі. Шэрыя ці ружаватыя бетонныя брускі мясцовай вытворчасці вельмі хутка трэскаліся, а паколькі зазвычай іх укладвалі ў вільготную зямлю — а халера яго чакаць, пакуль высахне, распаўзаліся ў бакі, як гнілое сукно, дыбіліся неахайнымі хвалямі, па якіх было нават весела скакаць. Тым больш у маіх Чаравіках. Менавіта так, з вялікай літары. Суперскія Чаравікі, якія ўдалося набыць хаця б ужыванымі, праз інтэрнэт, затое — чорна-бліскучыя, з цяжкой “жаўнерскай” скуры, прашытыя суворымі ніткамі... Хех! Навюткія такія ж за маю журналісцкую паўстаўку не купіш.
Дарэчы, яшчэ пашанцавала на гэтую паўстаўку, мне ж засталося апошні курс давучыцца, а ўжо цяпер не баліць галава пра размеркаванне.
Затое баліць — пра жытло. Праўда, якраз з’явіўся шанец гэтую праблему бліскуча вырашыць. Знаёмы хлопец з’язджае па нейкім гранце займацца сваёй біялогіяй-заалогіяй-пацукалогіяй, а паколькі акрамя тае пацукалогіі (ці прусакалогіі) нічога яго, падобна, па жыцці не цікавіць, прапанаваў сваю кватэру, у самым цэнтры места, абсалютова бясплатна ў карыстанне двум правінцыяльным студэнтачкам. На шчасце, Наста, мая сяброўка і суседка па здымным жытле, з’ехала на тыдзень да бацькоў, і ўсе ўражанні візіту — мне, мне адной!
Машыны ляцелі па праспекце так мэтанакіравана, быццам кожная везла сэнс жыцця, але мяркуючы па смуродзе, які пасля іх заставаўся, гэта быў не вельмі добры сэнс. Я дастала смартфон і патыцкала пальцам у экран, павялічваючы фрагмент карты з патрэбным мне домам. Ого, гэта той самы, з дзьвюма скульптурамі перадавых калгасніц на карнізе і кніжнай крамай на першым паверсе! Крутая кватэрка...
Высока нада мной перадавыя калгасніцы, прыціскаючы да магутных грудзей па снапе, перавязаным стужкай, пазіралі ў шэрае восеньскае неба цяпер ужо майго горада сляпымі каменнымі вачыма. І зерне ў іх каласах было каменнае. А млын заснавальніка горада, волата Мянеска, які перамолваў камяні, даўно спыніўся, і не было нікому справы да хлеба прамінулых стагоддзяў.
Пад’езд нагадваў пра тыя часы, калі па вітых лесвіцах з каванымі мадэрновымі балясінамі дзелавіта падымаліся людзі ў фуражках з зорачкамі, а той, за кім яны ішлі, кідаўся ў лесвічны пралёт...
Ды не, гэта я рамантызую. Ніхто не кідаўся... У гэтым я ўпэўнілася, калі працавала над серыяй артыкулаў пра беларускіх літаратараў з таварыства “Маладняк”. Сядзелі па кватэрах і чакалі арышту — паэты, пісьменнікі, навукоўцы... Трэсліся пад коўдрамі, трымалі ў калідоры клуначак з неабходнымі для турмы рэчамі, прыслухоўваліся начамі да крокаў па лесвіцы: не, не да нас! Далібог, не да нас! І суцяшаліся: я ж нічога кепскага савецкай уладзе не зрабіў, я ж за яе, ёсць больш вінаватыя! Нават калі арыштуюць, разбяруцца! Ну не можа быць, каб вось так, нізавошта...
Магло. І было.
Я пісала артыкул за артыкулам, і з’яўляліся ўсё новыя імёны, вартыя згадкі... І пакуль гэта будуць друкаваць у газеце, якую распаўсюджваюць па бібліятэках, пакуль яна будзе заставацца беларускамоўнай, і пакуль будзе магчымасць працаваць у архівах, нават атрымліваючы менш, чым каштуюць неўжываныя мае боты, нават з тым, што даводзіцца пісаць шмат інфармацыйнай нецікавай лухты і бегаць з дыктафонам па начальніцкіх прэсухах — я не звольнюся...
ПРА АЎТАРКУЛюдміла Рублеўская — адна з найбольш вядомых пісьменніц сучаснай Беларусі. Праславілася сваімі гісторыка-пргодніцкімі раманамі пра эпоху Вялікага Княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай. Уладальніца вялікай колькасці літаратурных прэміяў і ўзнагародаў.
Праслухаць
расповяд аўтаркі пра кнігу на канале "Культуры" Беларускага Радыё можна праслухаць ніжэй:
