Радыё Свабодная Эўропа / Радыё Свабода, 2012. — 428 с.: іл. — (Бібліятэка Свабоды. XXI стагодзьдзе).
ISBN 978-0-929849-50-8 (Радыё Свабода)
ISBN 978-985-562-012-0 (Выдавец I. П. Логвінаў)
Заснавальнік і каардынатар сэрыі Аляксандар Лукашук
Рэдактар Сяргей Шупа Мастак Генадзь Мацур
“Гамбурскі рахунак Бахарэвіча” — суб’ектыўны погляд пісьменьніка на беларускую літаратурную клясыку. У кнігу ўвайшлі больш за паўсотні эсэ, прысьвечаных яе самым вядомым постацям: ад Гусоўскага і Багушэвіча да Шамякіна і Быкава.
У кнізе выкарыстаныя фатаздымкі з фондаў Беларускага дзяржаўнага архіву-музэю літаратуры і мастацтва (БДАМЛіМ), Анатоля Клешчука, асабістых архіваў сям'і Адамчыкаў, Лявона Юрэвіча, творы Арлена Кашкурэвіча і Заіра Азгура.
ЗЬМЕСТ Паглядзець
Амаль. Аляксандар Лукашук
За што нас палюбіць Бібліятэкар
Кіно 1866 году (Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч)
Бог ня роўна delete (Францішак Багушэвіч)
Сумны крошынскі джаз (Паўлюк Багрым)
Шапэнгаўэру назло (Янка Лучына)
У чаканьні войта (Гутарка Данілы са Сьцяпанам)
Белагаловая без галавы (Саламея Пільштынова)
Усё цьвітуць і цьвітуць тыя макі... (Тарас на Парнасе)
Курсіў чарнакніжніка (Ян Баршчэўскі)
Карыда па-беларуску (Мікола Гусоўскі)
Нашы душы з дынаміту (Цётка)
Інтымны дзёньнік Макса Б. (Максім Багдановіч)
Невыносная зычнасьць шыпячых (Ядзьвігін Ш.)
Цёмнае мінулае Каяна Лупакі (Янка Купала)
Крыўда, праўда і брыда (Янка Купала)
Тым, хто шукае Туле (Якуб Колас)
Зацемкі падчас зацьменьня (Алесь Гарун)
Нехта трэці (Максім Гарэцкі)
Крыжыкі-ножыкі (Зьмітрок Бядуля)
Ацалелы ў пакоі сьмеху (Кандрат Крапіва)
Не чапай маіх кругоў (Уладзімер Дубоўка)
Лініі разрэзу (Уладзімер Жылка)
Сто пудоў адзіноты (Лукаш Калюга)
Квадратны рай (Пятрусь Броўка)
Вы шуміце, шуміце (Паўлюк Шукайла)
Чысты, як шклянка (Пятро Глебка)
Уяві, што ты на Яве (Янка Маўр)
Пакуль ня скончыцца паліва (Міхась Лынькоў)
Дзе канчаецца прорва (Кузьма Чорны)
Заўтра нас апраўдаюць (Андрэй Мрый)
Абутыя на папялішчы (Міхась Чарот)
Сьпірахеты шчасьця (Францішак Аляхновіч)
Права на арытмію (Максім Танк)
Куды б ні занёс нас вецер (Натальля Арсеньнева)
Таемны сшытак (Аркадзь Куляшоў)
Востраў доктара М. (Іван Мележ)
Пахвала зайздрасьці (Масей Сяднёў)
Канец сэрыялу (Іван Шамякін)
Слупы — і часам кактусы (Пімен Панчанка)
Вырванае з рэбраў (Ларыса Геніюш)
Знакі і сымбалі (Міхась Стральцоў)
Сны Адама (Янка Юхнавец)
Чорны плашч перапёлкі (Іван Чыгрынаў)
Свая вайна (Кастусь Акула)
Не на той вуліцы (Барыс Сачанка)
Коні сытыя, ваўкі цэлыя (Андрэй Макаёнак)
Слоўнік маўчаньня (Яўгенія Янішчыц)
Шэрае на жоўтым (Вячаслаў Адамчык)
Ключ ад краіны (Уладзімер Караткевіч)
Так казаў Н-д (Янка Брыль)
Яго крыжовы паход (Алесь Адамовіч)
Апошняе вымярэньне (Васіль Быкаў)
Паказальнік імёнаў
Пра аўтара
Bacharevič’s Hamburg Account
ПРАДМОВА Паглядзець
Аляксандар Лукашук. Амаль
У беларускай літаратуры, як і ў кожнага беларуса, дзьве душы. Адна жывая, а другая вечная. Усё астатняе — не літаратура.
Арыстотэль так тлумачыў розьніцу паміж гісторыкам і паэтам: першы апісвае тое, што адбылося, другі — што магло адбыцца. Насамрэч розьніцы амаль няма.
Бахарэвіча цікавіць тое амаль, што паміж імі. Тое, што Купала называў — “сьляды магчымасьці магчымай”.
Нобэлеўскую прэмію ў год, калі Беларусь стала незалежнай, атрымала паўднёваафрыканская раманістка Надын Гордымэр, якая лічыла, што пісаць варта толькі пасьмяротна. Так, быццам абмежаваньні інтэлектуальнай моды, грамадзкай думкі, самацэнзуры не існуюць.
Героі гэтай кнігі, якія нарадзіліся і жылі ў Беларусі ў апошнія паўтара стагодзьдзя, так не пісалі амаль ніколі. Суцяшэньнем можа служыць хіба тое, што так амаль ніколі не пісаў ніхто ў сьвеце.
Але чытаюць літаратуру толькі так. Літаратура і ёсьць гэтае амаль.
Пытаньне, што лягчэй — пісаць ці чытаць, гучыць недарэчна. Амаль недарэчна, бо, канечне, чытачы, як і пісьменьнікі, бываюць таленавітыя і не. I каб толькі гэта...
У “Гамбурскім рахунку” аўтар ператвараецца ў чытача і зноў у пісьменьніка і сам становіцца адным са сваіх герояў. I ад яго не залежыць ужо нічога. Амаль нічога.
Жыцьцё занадта кароткае, каб чытаць добрыя кнігі, чытаць варта толькі выдатныя. Агрэсіўнасьць гэтага труізму выкупляе ягоная ўпэўненасьць у патрэбе чытаньня, якая, на шчасьце, амаль ні на чым не грунтуецца.
На шчасьце — бо нароўні з цэнзурай, абезгалоўленьнем аўтараў і паленьнем кніг стаіць прымус іх чытаньня. Амаль нароўні, бо адбіць жаданьне чытаць — амаль такое ж злачынства, як беспадстаўнае пазбаўленьне волі. I хоць некаторыя шэдэўры зьявіліся на сьвет у турме, колькі не змагло зьявіцца!
Творы свабодных аўтараў прыходзяць да ўсіх, але застаюцца толькі з тымі, хто шукае свабоды. I тады тэксты раптам пачынаюць адкрываць свае трэція і наступныя вымярэньні, жывыя становяцца яшчэ больш жывымі, а вечныя вечнымі, што магло быць і што было мяняюцца месцамі, каб так застацца назаўсёды, г. зн. да наступнага чытача і да наступнага разу.
Так, як у гэтай кнізе, пра белліт яшчэ не пісалі.
Амаль ніхто.
Амаль нідзе.
Амаль ніколі.
А больш амаль і ня трэба.
ФРАГМЭНТ З КНІГІ Паглядзець
Кіно 1866 году (Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч). Фрагмэнт
…Дунін-Марцінкевіч зь ягонай “Пінскай шляхтай” — Кустурыца беларускай літаратурнай клясыкі. Тут табе і шляхціцы з тэмпэрамэнтам ня горшым, чым у балканскага цыгана — зь любой нагоды гатовыя даць у пысу, пусьціць сьлязу або пусьціцца ў скокі, тут і эротыка па загуменьнях, і інтрыгі на фоне пастаральных краявідаў, і прыродны, нязьменны, як зорнае неба над галавой, хабар, і п’янства пад раблезіянскую закуску, і шчымлівасьць фанэрных скрыпак: шчасьце абсалютнай самадастатковасьці. I, вядома, тут жа і дзяржава, абсалютна бясьсільная супраць усяго гэтага стракатага карнавалу, бо яе ўласныя чыноўнікі-бюракраты ня толькі не замінаюць пераможнаму шэсьцю вясёлага хаосу — гэты карнавал на іх і трымаецца…
