; навуковы рэдактар Аляксандр Пашкевіч. — 3-е выданне, папраўленае і дапоўненае. — Смаленск: Інбелкульт, 2017. — 720 с.
У кнізе беларускага гісторыка зь Беластоку Алега Латышонка сабраныя пад адной вокладкай асноўныя напісаныя ім творы, датычныя розных пытаньняў беларускай гісторыі ад сівой старажытнасьці і амаль да нашых дзён. Як адзначае сам аўтар у прадмове, яму здаўна не давала спакою пытаньне "Адкуль пайшла беларуская зямля?", і ў большасьці тэкстаў з гэтага выданьня ён імкнецца даць на яго адказ. Большую частку аб’ёму кнігі займае фундамэнтальная праца “Ад белых русінаў да беларусаў: ля вытокаў беларускай нацыянальнай ідэі”, якая была габілітацыйнай працай аўтара, выйшла друкам па-польску ў 2007 годзе і ўпершыню перадрукоўваецца па-беларуску ў гэтым выданьні. Рэшту кнігі склалі разнастайныя паводле аб’ёму і жанру артыкулы, прысьвечаныя нарманскаму фактару ў старажытнай гісторыі Беларусі, асобным аспэктам беларускай гісторыі падчас яе знаходжаньня ў складзе Вялікага Княства Літоўскага, зараджэньню ўсьвядомленай беларускай ідэі ў ХІХ ст., некаторым праблемам яе далейшага разьвіцьця і г. д.
Слова да беларускага чытача
I. Полацак і прышэльцы “з-за мора”
Нарманы ў гісторыі Беларусі
“Сага” пра Рогвалада. Да нарманскага паходжаньня Рагвалода
Saxo Grammaticus, легендарныя паходы датчанаў па Дзьвіне ў ІХ стагодзьдзі і пачаткі Полацкага княства
Самая незвычайная кніжка пра гісторыю Беларусі, якую я прачытаў
Новая знаходка пра Ўсяслава Чарадзея
Уладзімер Валадаравіч Менскі — Rex Woldemar
Iben Fonnesberg-Schmidt, Papieże i krucjaty bałtyckie 1147—1254,
Warszawa, 2009, ss. 264
II. Нараджэньне Белай Русі
Ці ў XI стагодзьдзі былі ўжо беларусы?
Калі ўзьнікла Беларусь?
Ад белых русінаў да беларусаў: ля вытокаў беларускай нацыянальнай ідэі
Уступ
Разьдзел І. Сярэднявечныя згадкі пра “Белую Русь” і “белых русінаў”
Гісторыкі і мовазнаўцы пра паходжаньне назвы “Белая Русь”
Першыя згадкі пра “Белую Русь” і “белых русінаў” у “Апісаньні земляў” і “Жыцьці сьв. Кінгі”
“Зямля белых русінаў” у Дубніцкай хроніцы
“Белыя русіны” ў вершах Пэтэра Зухэнвірта
“Чорныя русіны” і “белыя русіны” ў хроніках Генрыха зь Мюгельну
“Белая Русь” у хроніцы Яна з Чарнкава
“Белая Русь” і “белыя русіны” ў карэспандэнцыі вялікіх магістраў крыжацкага ордэну
Першая руская трыяда: “сапраўдныя, белыя і чырвоныя русіны” ў хроніцы Канстанцкага сабору Ульрыха Рыхенталя
Клясычная каляровая трыяда — “Белая Русь”, “Чорная” і “Чырвоная” — на мапе сьвету Фра Маўра
Першыя згадкі пра “Белую Русь” у літаратуры на рускай мове
Разьдзел ІІ. Польскія пісьменьнікі пра “Белую Русь”
Разьдзел ІІІ. Ад “Літвы і Русі” да “Літвы і Белай Русі”
Геаграфічна–гістарычныя рэгіёны Вялікага Княства Літоўскага ў вачах тубыльцаў у ХVІ — пачатку ХVІІ ст.
“Ліцьвіны” і “русіны”, “літва” і “русь”
Першы “беларус”. Саламон Рысінскі
Русіны пра “Белую Русь”. Канец XVI — сярэдзіна XVII ст.
Нацыянальная самасьвядомасьць жыхароў “Літвы і Белай Русі”
Разьдзел IV. “Белая Русь”, “Малая Русь” і “Вялікая Русь”
“Белая Русь” і “беларусцы” ў маскоўскім пісьменстве
“Малая Русь”, ці “Малая Расія”
Белая Русь падчас паўстаньня Хмяльніцкага
Разьдзел V. Час беларускіх палкоўнікаў 1654—1667
Беларускі палкоўнік Канстанцін Паклонскі
Афіцыйнае прыняцьце царом тытулу “гасудара Белай Расіі” і палітычныя вынікі гэтага кроку
Беларускія палкоўнікі Іван Нячай і Дзяніс Мурашка
“Белая Русь” у пэрыяд Маскоўскай вайны і швэдзкага “патопу”
Разьдзел VI. Стагодзьдзе пасьля катастрофы
Разьдзел VII. Белая Русь — край без гісторыі
Заканчэньне
Бібліяграфія
Пералік скарачэньняў
Ідэнтыфікацыя асобы fratris Vaislani з “Апісаньня земляў”
Крэва — Верх — Белая Русь
Яахім Флёрскі, Гог зь зямлі Магог і Белая Русь
Дзяржаўныя карані Рэспублікі Беларусь
Дзьве душы нацыі
III. У Эўрапейскай Сарматыі
Марныя высілкі акадэмічных гісторыкаў
Раньнесярэднявечнае Гарадзенскае княства ў гістарыяграфіі апошняга дваццацігодзьдзя
Берасьцейска-Драгічынская зямля ў Х—ХІІІ стст. у сьвятле апошніх дасьледаваньняў
Фантастычная імпэрыя
Студэнты зь Вялікага Княства Літоўскага перад рэктарскім судом Кракаўскага ўнівэрсытэту ў 1469—1536 гг.
Палямон. Коды легенды
Легенда
Першы код
Важнае “воспак”
Рука Гаштаўта
Палямон жыў у Турцыі
Геній маніпуляцыі
Жамойцкая небыліца
Вугорска–беларускія дачыненьні Сярэднявечча і раньняга Новага часу
Кальман, вугорскі “кароль белых русінаў”
Лаяш Вялікі на “зямлі белых русінаў”
Падвоены Крыж — вугорскі знак беларускіх нацыяналістаў?
Радноцкі дагавор 1656 г.
Сьвяты Амэрык Вугорскі — сапраўдны патрон Горадні?
Войны Літвы з Масквой у пачатку XVI ст. як фактар зьменаў этнічнай ідэнтыфікацыі ва Ўсходняй Эўропе
IV. Фармаваньне беларускай мадэрнай нацыі
Да пэрыядызацыі гісторыі Беларусі ў эпоху мадэрнізацыі
Ад гісторыі Вялікага Княства Літоўскага да гісторыі Беларусі
Беларускае Асьветніцтва
Унія і беларускі нацыянальны рух зь сярэдзіны ХVІІІ да сярэдзіны ХХ стагодзьдзя
Наш Касьцюшка слаўны быў
Народзіны беларускай нацыянальнай ідэі
Беларуская нацыянальная ідэя
Напачатку было слова
Eugeniusz Mironowicz. Białorusini w Polsce, 1944—1949. Warszawa, 1993. S. 219.
Міт літаратурных пачынальнікаў
Гутарка “царкоўнага старасты Янкі” зь “Яськам, гаспадаром з–пад Вільні”
Разсказы на бѣлорусскомъ нарѣчіи
Кто булы наши найдавнійшіи диды и якая ихъ була доля до Уніи?
Ци добре мы зробили, покинувши Унію?
Великая помылка нашихъ Бѣлоруссовъ
Розмова на цментари старосты Янка зъ братчикомъ Хвэдосемъ
Сказка не сказка, быль ня быль, але такъ бываиць
У Вайской на 200-ю гадавіну з дня нараджэньня Плакіда Янкоўскага
Краёвасьць і “западноруссизм”. Ідэалягізаваная тутэйшасьць
Міт “тутэйшых”
Беларускае пытаньне ў пэрыяд “пасьлясевастопальскай вясны” і паўстаньня 1863—1864 гг.
Паўстаньне 1863—1864 гг. у Беларусі ў кантэксьце міжнароднай палітыкі. Выпадак палкоўніка Аляксандра Лянкевіча “Ландэра”
Паўстанцы, партызаны
Нацыянальнасьць Мацея Бурачка
Герман Брэгер, Хацюхова Гісторыя невялікага паселішча, выд. “Беларускі кнігазбор”. Мінск, 2001, с. 240.
Іпаліт Краскоўскі — “западнорусский” пісьменьнік зь Беласточчыны
Краскоўскія, або Вячэрнія размовы на плябані ў Дубічах–Царкоўных на пачатку XX стагодзьдзя
Бежанства
Радзівіл з Завішаў (Красінская) Марыя Магдалена (1861—1945)
Jerzy Turonek, Wacław Iwanowski i odrodzenie Białorusi, Warszawa 1992, Warszawska Oficyna Wydawnicza “Gryf”, Instytut Historii PAN, ss. 160.
Беларусы і масоны
Беларускія палітыкі і пратэстанты
Дзеткі з Плюціч
Пакаленьне, якога ня стала
Як прафэсар Судал адкрыў Амэрыку
Верасень нязгоды
Jan Zaprudnik, Belarus: At a Crossroads in History, Boulder — San Francisco — Oxford 1993.
Гісторыя Беларусі ў дэмаграфіі
Мікола Ермаловіч (1921—2000)
Краіна Беларусь існуе з XVI стагодзьдзя
Лёс нацыі ня можа залежаць ад аднаго чалавека
Мой рэйтынг эўрапейскіх нацыяў на пачатку XXI стагодзьдзя
V. Цывілізацыя і геапалітыка
Беларускі нацыяналізм і сутыкненьне цывілізацыяў
Гантынгтан, правераны часам. Беларусь і постсавецкія краіны ў канфлікце цывілізацыяў Польскі Туран: Беларусь, Літва і Ўкраіна ў поглядах Фэлікса Канэчнага
Геапалітыка праваслаўя
Беларуска-польская дзяржаўная мяжа ў сьвятле цывілізацыйных тэорыяў
Доўгае вяртаньне ў Полацак
Іменны паказьнік
Геаграфічны паказьнік
ISBN 978-5-00076-036-9
