Уладар

няма водгукаў

Мак’явэлі Нікало

4.50 руб.

Памер: 130x200 мм

Вага: 140 г

Purchase

Няма на складзе

Выдавец Колас Зміцер Пераклады Філязофія Навукова-папулярная літаратура Сэрыя "Галерэя чалавечай думкі"Мак’явэлі Нікало

Апісаньне

Пераклад з італьянскай Змітра Коласа. — Мінск: Зміцер Колас, 2008. — 134 с. — (Галерэя чалавечай думкі).

ISBN 978-985-6783-47-3

НАКЛАД КНІГІ ЦАЛКАМ ПРАДАДЗЕНЫ.

"Уладар" — найбольш вядомы твор Нікало Мак’явэлі (1469—1527), выбітнага італьянскага палітычнага дзеяча і мысляра, філосафа і літаратара эпохі Адраджэння.

Пераклад зроблены з выдання Niccolo Machiavelli. Il Principe e opera politiche minori (Firenze, Successori Le Monnier, 1888).

Артыкул пра аўтара ў Вікіпэдыі

Уступ да каментароў (замест прадмовы) Паглядзець цалкам

Нікало Мак’явэлі, чый бацька Бэрнарда быў доктарам права і папскім скарбнікам, атрымаў выдатную адукацыю, дзякуючы якой меў шырокія веды ў лацінскай і італьянскай класіцы. Нарадзіўся ён у Фларэнцыі ў 1469 г., калі горад перажываў уздым і дзякуючы палітыцы свайго ўладара Ларэнца Медычы Цудоўнага быў цэнтрам італьянскага Адраджэння. Аднак у 1492 г. Ларэнца памёр. Незадоўга да смерці ён наблізіў да сябе манаха Саванаролу, які ў сваіх пропаведзях заклікаў да сацыяльных рэформаў, чым хутка прывабіў да сябе народ. У 1494 г. у Італію са сваім войскам прыйшоў французскі кароль Карл VІІІ. Ларэнцаў сын П’еро не змог супрацьстаяць яму і саступіў значную частку фларэнтыйскіх уладанняў. За гэта фларэнтыйцы абвінавацілі яго ў здрадзе і выгналі з горада. Так улада ў Фларэнцыі перайшла ад роду Медычы да рэспубліканскага ўрада, а яе кіраўніком фактычна стаў Саванарола. У гэтых варунках Мак’явэлі ў 1494 г. упершыню прыйшоў на дзяржаўную службу.

На працягу некалькіх гадоў ён выконваў абавязкі пасла, выпраўляючыся з місіямі ў розныя краіны, у тым ліку, да двароў французскага караля Людовіка ХІІ, арагонскага караля Фэрдынанда ІІ, папы рымскага. Па звяржэнні Саванаролы ў 1498 г. Мак’явэлі назначаецца падканцлерам Фларэнтыйскай рэспублікі і займаецца, апроч дыпламатычных пытанняў, стварэннем рэспубліканскага апалчэння. У 1512 г. (у той самы год, калі Скарына атрымлівае ступень доктара медыцыны ў недалёкай Падуі) Медычы вяртаюць сабе ўладу ў Фларэнцыі. Мак’явэлі абвінавачаны ў змове супраць П’ера Медычы, арыштаваны і аддадзены катаванню на дыбе, але віну не прызнае. У 1513 г. ён адпраўлены ў выгнанне і пасяляецца ў сваім маёнтку ў невялікай тасканскай вёсцы Сант-Андрэа. У 1520 г. ён вяртаецца да дзяржаўнай службы ў якасці гісторыёграфа і на замову Джуліё Медычы піша «Гісторыю Фларэнцыі» ў 8 кнігах, прысвячаючы гэтай працы больш за 5 год. Прыкладна ў гэты ж час (з 1518 па 1522 гг.) у Рыме пры папскім двары знаходзіцца з дыпламатычнай місіяй Мікола Гусоўскі, які на просьбу Льва Х, дзядзькі Джуліё Медычы, піша «Песню пра зубра». У 1423 г. папам выбіраюць самога Джуліё, які ў сваёй палітыцы займае прафранцузскую пазіцыю. Гэта абурае германскага імператара, і ў 1527 г. германскія войскі бяруць Рым. У выніку род Медычы зноў выганяецца з Фларэнцыі, а рэспубліканскі ўрад, да якога пераходзіць улада, адпраўляе Мак’явэлі ў апалу цяпер ужо за супрацоўніцтва з «супастатамі». Апынуўшыся зноў у сваім маёнтку ў вёсцы, Нікало неўзабаве раптоўна памірае, адчуўшы боль у страўніку.

Будучы паслом Фларэнтыйскай рэспублікі, Мак’явэлі меў магчымасць пазнаёміцца са звычаямі многіх магутных двароў Еўропы і з паводзінамі іх уладароў. Яго назіранні выліваюцца ў шэраг нарысаў: «Апісанне становішча рэчаў у Нямеччыне», «Апісанне становішча рэчаў у Францыі». Ён складае невялікія трактаты на сацыяльныя тэмы, выпускае зборнік вершаў. У 1512 г. ён пачынае пісаць «Развагі над першымі дзесяццю кнігамі Ціта Лівія», у якіх абгрунтоўвае свае погляды на рэспубліканскае кіраванне, як найбольш дасканалае. Пазней гэтая грунтоўная праца складзе тры тамы, а пакуль Мак’явэлі, ледзь паспеўшы скончыць першы, апынаецца ў выгнанні.

Будучы адлучаны ад бурных палітычных падзеяў, якія толькі што яго так займалі, Мак’явэлі занураецца ў чытанне антычных аўтараў, перакладае, піша камічныя тэатральныя п’есы і нават навелу «Архід’ябал Бэльфагор». Але грамадская незапатрабаванасць гняце яго, і таму ўжо ў першы год свайго выгнання, адклаўшы пачаты трактат аб рэспубліцы, ён пачынае трактат аб самаўладдзі. Хутка гэта адыгрывае сваю ролю, і Мак’явэлі зноў пры справах.

У апошні перыяд свайго жыцця, апроч згаданай «Гісторыі Фларэнцыі», ён піша трактат «Мастацтва вайны», а таксама такія палітыка-філасофскія творы, як «Развагі аб рэфармаванні Фларэнтыйскай дзяржавы», «Жыццё Каструча Кастракані з Люкі» і г. д.

З усяго напісанага Мак’явэлі толькі «Мастацтва вайны» было надрукаванае пры яго жыцці. Зрэшты, гэта не дзіўна, бо друк яшчэ толькі развіваўся і не паспяваў своечасова выдаваць тую безліч літаратуры, якая стваралася аўтарамі Адраджэння. Але і ў рукапісах Мак’явэлевы творы хутка разыходзіліся, чыталіся і ўплывалі на многіх. І найбольшую ўвагу прыцягваў ягоны «Уладар», менавіта з гэтым творам у першую чаргу выклікае асацыяцыю імя Мак’явэлі, менавіта ён спарадзіў такое паняцце як мак’явэлізм, пад якім разумеюць палітыку набыцця і ўтрымання ўлады любымі метадамі, уключаючы хітрасць, крывадушнасць, падступнасць і нават фізічнае вынішчэнне сапернікаў. Але наўрад ці можна лічыць, што гэты твор адлюстроўвае погляды аўтара (хоць і напісаны ён у выглядзе ягоных парадаў уладару, якім у Фларэнцыі у той час стаў 21 гадовы юнак). Дарэчы, само прысвячэнне шмат у каго выклікае здзіўленне. Многія лічаць загадкай: як мог Мак’явэлі, сам тонкі палітык, ускладаць надзеі, звязаныя з аб’яднаннем Італіі і вызваленнем яе ад чужынцаў, на юнака, які ні да, ні пасля таго нічым не вызначыўся і чыё імя засталося ў гісторыі, бадай, толькі дзякуючы таму, што ён стаў бацькам Кацярыны Медычы, будучай каралевы Францыі (дый яна нарадзілася за 21 дзень да яго смерці, а значыць, на яе выхаванне ён не паўплываў). Але Мак’явэлеў зварот да Ларэнца ІІ Медычы будзе выглядаць не так дзіўна, калі дапусціць, што напісаннем твора аўтар пераследаваў падвойную мэту. З аднаго боку, ён хацеў засведчыць сваю нібыта адданасць уладару і, паказаўшы, наколькі ён можа быць яму карысным сваімі ведамі і шчырымі парадамі, заслужыць гэтым магчымасць вярнуцца з выгнання (што яму і ўдалося). З другога боку, дзякуючы шчырасці сваіх парадаў і яскравасці прыкладаў, ён выкрываў агідны твар адзінаўладнага кіравання і гэтым помсціўся за тыя «вялікія і бясконцыя ўдары лёсу, якія яму даводзілася несправядліва цярпець». У 1959 г. англійскі даследчык Гарэт Мэтынглі нават высунуў гіпотэзу, што «Уладар» быў напісаны як сатырычны твор. Можа быць, таму адукаваныя манархі ставіліся да яго з непрыязнасцю: у елізавецінскай Англіі ён быў забаронены, а прускі кароль Фрыдрых ІІ Вялікі нават сам напісаў скіраваны супраць яго трактат «Антымак’явэлі». Пад уплывам ад «Уладара» былі многія мысляры і пісьменнікі, пачынаючы ад Леанарда да Вінчы. На мак’явэліевы канцэпцыі абапіраўся і Шэкспір, выпісваючы характары найбольш непрывабных сваіх персанажаў: Рычарда ІІІ, Эдмунда, Яга... Разам з тым многія манархі, дыктатары і тыраны прымалі парады мудрага фларэнтыйца за кіраўніцтва да дзеяння: такімі былі, напрыклад, Мусаліні і Гітлер. Мы ведаем, чым гэта для іх скончылася.

Каб зразумець сапраўдны погляд Мак’явэлі на ўладу, трэба пазнаёміцца і з тым яго творам, дзе ён гаворыць пра рэспубліку. У «Развагах над першымі дзесяццю кнігамі Ціта Лівія» ён падрабязна апісвае структуру рэспубліканскай улады і яе перавагі. Хочацца спадзявацца, што і гэты твор таксама будзе неўзабаве даступны чытачу ў перакладзе на беларускую мову.

ЗМЕСТ Паглядзець змест цалкам

Водгукі

Неабходны Лагін або Рэгістрацыя, каб напісаць водгук.

Раім паглядзець

Так сказаў Заратустра

Ніцшэ Фрыдрых

“Так сказаў Заратустра” — раман, які хваляваў розум не аднаго пакалення і дагэтуль застаецца ў цэнтры ўвагі ўдумлівага чытача. Гэта развагі над сутнасцю таго, чым ёсць чалавек.

Пралегомены да любой будучай метафізікі, якая можа ўзнікнуць як навука

Кант Імануэль

Імануэль Кант (1724—1804) — пачынальнік нямецкага класічнага ідэалізму. Праца "Пралегомены" належыць да першага пэрыяду творчай біяграфіі аўтара і з’яўляецца квінтэсенцыяй яго буйных твораў, у якіх ён праводзіць крытычны аналіз метафізікі, што панавала ў прыродазнаўстве 18 ст.