Кніга ўсім і нікому. Раман / Пераклад з нямецкай Васіля Сёмухі. — Мінск : Зміцер Колас, 2015.— 280 с.— (Littera scripta). Цвёрдая вокладка.
ISBN 978-985-6992-78-3
“Так сказаў Заратустра” — раман, які хваляваў розум не аднаго пакалення і дагэтуль застаецца ў цэнтры ўвагі ўдумлівага чытача. Гэта развагі над сутнасцю таго, чым ёсць чалавек.
Пераклад зроблены з выдання:
Friedrich Nietzsche. Also sprach Zarathustra. Ein Buch fur Alle und Keinen Leipzig. Insel Verlag. 1986.Артыку пра аўтара ў ВікіпэдыіЗМЕСТ Паглядзець
ПЕРШАЯ ЧАСТКА
ЗАРАТУСТРАВА ПРАДМОВА
ЗАРАТУСТРАВЫ КАЗАНІ
Пра тры пераўтварэнні
Пра кафедры цноты
Пра “тагасветных”
Пра пагарднікаў цела
Пра радасці і шалы
Пра бледнага злачынцу
Пра чытанне і пісанне
Пра дрэва на гары
Пра прапаведнікаў смерці
Пра вайну і ваяроў
Пра новых куміраў
Пра рыначных мух
Пра цноту
Пра сябра
Пра тысячу і адну мэту
Пра любоў да блізкага
Пра дарогу стваральніка
Пра старых і маладых жанчын
Пра ўкус змяі
Пра дзіця і шлюб
Пра свабодную смерць
Пра цноту, якая адорвае
ДРУГАЯ ЧАСТКА
Дзіця з люстэркам
На шчасных выспах
Пра мілажальных
Пра святароў
Пра цнатлівых
Пра набрыдзь людскую
Пра тарантулаў
Пра славутых мудрацоў
Начная песня
Скочная песня
Хаўтурная песня
Пра самапераадоленне
Пра ўзвышаных
Пра край адукаванасці
Пра незаплямленае пазнанне
Пра вучоных
Пра паэтаў
Пра вялікія падзеі
Вяшчун
Пра збавенне
Пра людскую мудрасць
Найцішэйшая гадзіна
ТРЭЦЯЯ ЧАСТКА
Вандроўнік
Пра відзежы і здагадку
Пра шчасце супроць волі
На досвітку
Пра цноту, якая нікчэмніць
На Елеонскай гары
Пра мінанне
Пра адступнікаў
Вяртанне
Пра тры пахібы
Пра Дух Цяжару
Пра старыя і новыя скрыжалі
Той, хто ацаляе
Пра вялікае тамленне
Другая скочная песня
Сем пячатак, альбо Песня сцвярджэння і праўды
ЧАСТКА ЧАЦВЕРТАЯ І АПОШНЯЯ
Мядовая ахвяра
Крык пра дапамогу
Гутарка з каралямі
П’яўка
Чарадзей
У адстаўцы
Сама брыдкі чалавек
Жабрак-самахот
Цень
Аполудні
Вітанне
Вячэра
Пра вышэйшых
Песня тугі
Пра навуку
Сярод дочак пустыні
Абуджэнне
Аслінае свята
П’яная песня
Азнака
ФРАГМЕНТ З КНІГІ Паглядзець
ПЕРШАЯ ЧАСТКА
ЗАРАТУСТРАВА ПРАДМОВА
1.
Калі Заратустру споўнілася трыццаць гадоў, пакінуў ён радзіму і роднае возера і падаўся ў горы. Там ён шчасціўся з духу свайго і адлюдненасці і не стамляўся ад гэтага цэлых дзесяць гадоў. Але нарэшце перамянілася ягонае сэрца, — і аднаго разу раніцай, прачнуўшыся на золку, ён устаў перад сонцам і так сказаў да яго:
“О вялікае свяціла! У чым было б тваё шчасце, калі б не было ў цябе тых, каму ты свеціш?
Дзесяць гадоў ты ўзыходзіла над маёй пячорай: ты стамілася б ад свайго святла і руху, каб не я, каб не мой арол і не мая змяя.
Але кожнае раніцы мы чакалі цябе, прымалі шчодрасць тваю і мілаславілі цябе за гэта.
Глянь! Я ўжо стомлены сваёю мудрасцю, як пчала занадта вялікім узяткам; і вось — мне патрэбныя рукі, каб разамкнуліся да мяне.
Я хачу дарыць і надзяляць, пакуль сама разумныя людзі зноў не нацешацца са сваёй дурасці, а бедныя — з багацця.
Каб так сталася, я мушу сысці ўніз, як ты, калі кожнага ве-чара апускаешся ў бездань марскую, несучы сваё святло свету ніжняму, ты, сама багатае свяціла!
Як ты, павінен і я зайсці — так гэта называюць людзі, да якіх я хачу спусціцца.
Дык жа ўмілаславі мяне, о спакойнае вока, якое непажадна ўмее глядзець на сама вялікае шчасце!
Умілаславі келіх, які хоча праліцца, каб каштоўная вільгаць струменілася з яго, разносячы паўсюль водбліск тваёй асалоды!
Глянь! Гэты келіх хоча зноў апаражніцца, а Заратустра хоча зноў учалавечыцца”.
Так пачаўся Заратустраў захад.
2.
Заратустра спусціўся з гары, не сустрэўшы нікога на дарозе. А калі ён заглыбіўся ў лес, перад ім нечакана паўстаў старац, які пакінуў свяшчэнны будан, каб пашукаць у лесе карэння. І сказаў старац да Заратустры такія словы:
“Не чужы мне гэты вандроўнік: некалькі гадоў таму назад ён праходзіў тут. Яго імя — Заратустра; але ён перамяніўся.
Тады ты нёс свой попел у горы: няўжо сёння ты хочаш несці агонь у даліны? Няўжо не баішся кары, якая бывае падпальшчыку?
Так, Заратустра, я пазнаю. Чыстыя вочы ў яго, і на вуснах ніякай агіды. Ці не таму ён ідзе, як танцуе?
Заратустра перамяніўся, Заратустра здзяцінеў, Заратустра — той, хто прачнуўся: чаго ж ты хочаш ад тых, якія спяць?
Як у моры, жыў ты ў самотнасці, і мора насіла цябе. Шкада! Табе зноў хочацца выйсці на бераг? Шкада, табе хочацца зноў самому цягаць сваё цела?”
Адказаў Заратустра: “Я люблю людзей”.
“А чаму, — сказаў святы, — пайшоў я ў лес і ў пустэльню? Ці не таму, што занадта любіў людзей?
Цяпер я люблю Бога: людзей я не люблю. Чалавек, я лічу, дужа недасканалая штука. Любоў да людзей забіла б мяне”.
Заратустра адказаў: “Што я казаў пра любоў! Я нясу людзям дарунак!”
“Не давай ім нічога, — сказаў святы, — лепей вазьмі ў іх частку і нясі разам з імі — гэтым найлепш ім спасобіш, калі толькі дагодзіш сабе!
І калі хочаш даць ім, дай хіба што міласціну, ды яшчэ зрабі так, каб папрасілі яе!”
“Не, — адказаў Заратустра, — я не падаю. Не такі я бедны, каб даваць”.
Святы пасмяяўся з Заратустры і сказаў: “Дык парупся, каб яны прынялі твае скарбы! Не давяраюць яны адлюднікам і не вераць, што мы прыходзім да іх дарыць.
Нашыя крокі гучаць ім на вуліцах надта самотна. І калі ўначы, лежачы ў ложках, задоўга да золку пачуюць яны, што ідзе чалавек, дык, мусіць, пытаюцца самыя ў сябе: “Куды гэтаму злодзею закарцела?”
Дык не ідзі да людзей, заставайся ў лесе! Лепш ідзі да звяроў! Чаму ты, як я, не хочаш быць мядзведзем сярод мядзведзяў, птушкай сярод птушак?”
“А што рабіць святому ў лесе?” — спытаўся Заратустра.
Святы адказаў: “Я складаю песні і спяваю іх; калі складаю — смяюся, плачу і спяваю: так я слаўлю Бога.
Спевамі, плачам і смехам я слаўлю Бога, майго Бога. А які ты нясеш дарунак?”
Пачуўшы гэтыя словы, Заратустра пакланіўся святому і сказаў: “Што я мог бы вам даць! Лепей дазвольце мне хутчэй сысці адгэтуль, каб я нічога не ўзяў у вас!” І так яны развіталіся, старац і мужчына, уподсмех, як дзеці малыя.
А калі Заратустра застаўся адзін, ён сказаў свайму сэрцу: “Ці магчыма такое? Гэты святы старац у лесе яшчэ не чуў, што Бог памёр!”
3.
Калі Заратустра прыйшоў у бліжэйшы горад за лесам, ён убачыў натоўп, людовішча на рыначным пляцы, бо было абяцана — пабачыце танцора на вяроўцы. І Заратустра сказаў люду такія словы:
“Я дам вам навуку пра Звышчалавека. Чалавек — гэта нешта, што трэба адолець. Што зрабілі вы, каб адолець яго?
Да сённяга ўсе істоты стваралі нешта вышэйшае за саміх сябе; а вы хочаце зрабіцца адлівам гэтай вялікай хвалі і лепш вярнуцца да звяроў, чым адолець чалавека?..
