; пераклад са славацкай Кацярыны Кавалеўскай. – Мінск : Тэхналогія, 2025. – 224 с. Цвёрдая вокладка.
Гісторыя еўрапейскіх інтэграцыйных паняццяў вельмі даўняя, яе пачатак цяперашняга ў далёкім Сярэднявеччы Еўрапейскія інтэлектуалы (яшчэ ад Дантэ Аліг'еры і П'ера Дзюбуа), якія кіруюцца рознымі матывамі, апісваліся за аб'яднанне еўрапейскіх краін дзеля спынення ваенных канфліктаў, мірнага суіснавання, кансалідацыі намаганняў для дасягнення супольных мэтаў. Аднак сапраўднае аб'яднанне гэтых краін адбылося толькі пасля Другой сусветнай вайны. У гэтай форме аўтар разглядае ўсе этапы складанага інтэграцыйнага працэсу.
Уводзіны1. Прычыны інтэграцыі еўрапейскіх народаў.
Чаму еўрапейцам трэба ўвайсці ў еўрапейскую інтэграцыю?
2. Сучасны стан Еўрапейскага саюза
Еўрапейскі саюз сёння
Дамоўная аснова
Інстытуты ЕС
Адзіны еўрапейскі рынак і Мытны саюз ЕС
Права ЕС
Пашырэнне Еўрапейскіх Супольнасцей Еўрасаюза. Іншыя фармы супрацоўніцтва
3. Значэнне еўрапейскай інтэграцыі Славакіі
Наступствы для звычайных грамадзян
Эканамічны рост Славакіі ў ЕС
Перспектывы ЕС і Славакіі ў ім
4. Гістарычныя карані еўрапейскай інтэграцыі
Канцэпцыя еўрапейскай цывілізацыі
Першыя ідэі пра аб'яднанне Еўропы
Еўрапейская думка паміж гукамі сусветных войнаў
Разважанні пра аб'яднаную Еўропу падчас Другой сусветнай вайны
Уклад Цэнтральнай Еўропы ў ідэі еўрапейскай інтэграцыі
Еўрапейская ідэя пасля Другой сусветнай вайны
5. Практычныя крокі да еўрапейскай інтэграцыі
Вайсковыя саюзы
Малапаспяховыя спробы інтэграцыі
Вугаль і сталь у Рурскай вобласці (Германія)
Дэкларацыя Шумана
Парыжская дамова 1951 года і Еўрапейскае аб'яднанне вугалю і сталі
Далейшае развіццё еўрапейскай інтэграцыі
Рымскія дамовы 1957 года
Інтэграцыя сацыялістычнага лагера
6. Еўрапейскія саюзы ў 1958-1972 гадах і першае пашырэнне
Заходняя Еўропа ў перыяд 1958-1972 гадоў
Камісія Гальштайна (1958-1967 гг.)
Крызіс пустога крэсла
Дамова пра зліцце (1965-1967 гг.)
Камісія Рэя (1967-1970 гг.)
Камісія Мальфаці (1970-1972 гг.)
Камісія Мансхольта (1972-1973 гг.)
Еўрапейская асацыяцыя свабоднага гандлю
Пашырэнне Еўрапейскіх Супольнасцей у 1973 годзе
7. Паміж паўночным і паўднёвым пашырэннем Еўрапейскіх Супольнасцей (1973-1986 гг.)
Новыя палітыкі Еўрапейскіх Супольнасцей
Камісія Арталі (1973-1977 гг.)
Камісія Джэнкінса (1977-1981 гг.)
Еўрапейская валютная сістэма
Пашырэнне Еўрапейскіх Супольнасцей у Грэцыі (1981 г.)
Камісія Торна (1981-1985 гг.)
Камісія Дэлора (1985-1989 гг.)
Уваходжанне Іспаніі і Партугаліі ў Еўропу
Супольнасці (1986 г.)
Шлях да абнаўлення дамоў і Адзіны еўрапейскі акт (1986 г.)
8. Развіццё інтэграцыі (да другога паўночнага пашырэння)
Пытанні аб далучэнні Марока і Турцыі
Падняцце жалезнай заслоны (1989-1990 гг.)
Аб'яднанне Германіі (1990 г.)
Камісія Дэлора (1986-1995 гг.)
Шэнгенскае пагадненне (1985 г.)
Канвенцыя з Ламэ і краінамі АКЦ
Маастрыхцкая дамова (1993 г.)
Грамадзянства ЕС
Маастрыхцкія крытэрыі
Еўрапейскі эканамічны і валютны саюз у рамках
Маастрыхцкай дамы
Маастрыхцкая дама. Агульная знешняя палітыка і палітыка бяспекі. Супрацоўніцтва паліцыі і судовых органаў у крымінальных справах
Капенгагенскія крытэры (1993 г.)
Еўрапейская эканамічная зона
Другое пашырэнне на поўнач (1995 г.)
9 . На шляху да вялікага пашырэння на ўсход
Камісія Сантэра (1995-1999 гг.)
Адзіны еўрапейскі рынак і яго развіццё
Увядзенне адзінай валюты еўра
Амстэрдамская дамова (1997 г.)
Камісія Продзі (1999-2004 гг.)
Дамова ў Ніцы (2001 г.)
Вялікае пашырэнне на ўсход (2004 г.)
Камісія Барозу (2004-2014 гг.)
Уваходжанне ў ЕС Румыніі і Балгарыі (2007 г.)
10. Спроба стварэння еўрапейскай канстытуцыі і глабальны крызіс
Спроба стварэння еўрапейскай канстытуцыі
Лісабонская дамова (2007 г.)
Эпоха сусветнага эканамічнага крызісу (з 2008 года)
Фінансавы крызіс 2008-2011 гг
Пераадоленне крызісу і ўступленне Харватыі ў ЕС (2013 г.)
Камісія Юнкера (2014-2019 гг.)
Міграцыйны крызіс
Брэксіт
PESCO – Пастаяннае структураванае супрацоўніцтва па пытаннях бяспекі і абароны
11. Апошнія падзеі
Камісія фон дэр Ляен (з 2019 г.)
COVID-19 і рэакцыя ЕС
Праграма Next Generation EU (NGEU)
Адаптацыя ЕС да пашырэння
ЗаключэннеВыкарыстаная і рэкамендаваная літаратураЗвесткі пра аўтара Еўрапейскае аб'яднанне адносіцца да адных з гістарычна самых паспяховых цывілізацыйных праектаў, у якіх удзельнічалі або якія ініцыявалі еўрапейцы. Яно ішло шляхам, які ўрэшце прывёў да ўтварэння цяперашняга Еўрасаюза.
Аднак не варта забываць пра Заходнееўрапейскі саюз, Паўночнаатлантычны альянс, Еўрапейскую асацыяцыю свабоднага гандлю, Еўрапейскую эканамічную прастору. Раду Еўропы, АБСЕ ды іншыя арганізацыі.
Шчыльная сетка рэгіянальных арганізацый, якія даволі добра функцыянуюць, унікальнасць Еўропы. На іншых кантынентах такі ўзровень яшчэ не дасягнуты.
У 2024 годзе Славакія адзначыла дваццаць гадоў членства ў ЕС. Гэта нагода яшчэ раз падумаць пра тое, што ЕС даў Еўропе і яе асобным народам.
У першую чаргу ЕС даў наступныя перавагі:
- Забеспячэнне мірнага суіснавання паміж краінамі-членамі ў супрацоўніцтве з НАТА. Вайна паміж імі практычна выключана (аднак гэта не датычыць стасункаў з народамі па-за Еўрапейскай сістэмай бяспекі, пра што часта забываюць).
- Стварэнне вялікага рынку для развіцця свабоднага гандлю і вытворчасці.
- Адкрыццё магчымасцяў глабальнага гандлёвага рын ку нават для малых еўрапейскіх дзяржаў, якое дасягаецца за кошт дыпламатычнай вагі ЕС.
- Пэўная гарантыя абароны Еўропы (у супрацоўніцтве З ЗША і НАТА), асабліва пасля пераходу знешняй палітыкі і абароны ў кампетэнцыю Еўрапейскіх Супольнасцяў і ЕС.
- Стварэнне прасторы для свабоднага абмену ідэямі, для падарожжаў, акадэмічнага супрацоўніцтва і стымулаў для развіцця.
- Стварэнне ўмоў для наладжвання камунікацый, транспарту і сувязі.
Усё гэта невідавочна. Распад ЕС будзе азначаць рэзкае пагаршэнне якасці жыцця ўсіх еўрапейцаў, што адаб'ецца на індывідуальным узроўні.
Сёння мы добра бачым страчаныя перавагі на прыкладзе Вялікабрытаніі, якая пасля выхаду ў 2020 годзе з ЕС сцвярджае, што ніводнае станоўчае чаканне, звязанае з брэксітам (выхадам Вялікабрытаніі з ЕС), не апраўдалася.
Ідэя аб'яднання Еўропы мае глыбокія гістарычныя карані. Яе практычная рэалізацыя адбылася толькі пасля Другой сусветнай вайны. Нельга сказаць, што гэтае аб'яднанне можна апісаць як адзін крок ці рашэнне, якое б стварала нейкую гатовую і канчатковую форму аб'яднання Еўропы.
Еўрапейская інтэграцыя гэта паступовы эвалюцыйны працэс, у рамках якога мы можам вызначыць мноства няўдач, тупікоў і саступак. Аднак у пэўны перыяд еўрапейскія народы стварылі даволі функцыянальную супольнасць, якую славак павінны падтрымліваць з улікам інтарэсаў сваёй краіны.
Шлях еўраінтэграцыі ў яе цяперашнім выглядзе гэта захапляльная і павучальная гісторыя, якая дае натхненне для разважанняў аб магчымай будучыні.
Таму гісторыю ЕС варта вывучаць і аналізаваць.
