Ілюстраваны альбом / Дзяніс Раманюк, Ігар Бышнёў, Анатоль Кляшчук. — Выданне 2-е, дапрацаванае. — Мінск: Выдавец Раманюк Дзяніс Міхайлавіч, 2016. — 256 с.; іл. Цвёрдая вокладка.
ISBN 978-985-90301-9-2
На беларускай, англійскай і нямецкай мовах.Таямнічая Зона* — як забаронены плод — вабіла і вабіць многіх. Але толькі адзінкі змогуць патрапіць сюды і пабачыць наступствы ўвачавідку. Яшчэ меней тых, хто назіраў страшныя падзеі ў першыя гады. Фатаграфія аб’ектыўна зафіксавала час да катастрофы і тыя змены, што адбываліся тут на працягу наступных дваццаці гадоў. Кніга ў вашых руках — гэта “сталкер”, які правядзе ў глыб Зоны, пакажа яе мінулы і сённяшні стан, дапаможа зразумець маштаб і ацаніць вынікі...
Дзяніс Раманюк (аўтар і выдавец)* Пад словам “Зона” аўтары разумеюць не толькі тэрыторыі, закрытыя для вольнага наведвання, а ўсю тую прастору, якая трапіла пад чарнобыльскі радыяцыйны ўплыў.About book in EnglishThe mysterious Zone — like a forbidden fruit — has allured and continues to allure many people. But only a few individuals can come here and see the consequences for their own eyes. And even fewer witnessed
the terrible events of the first years. Photography provides an objective record of the time before the disaster and the changes that have taken place since. This book you are holding now in your hands is a ‘path-finder’ that will lead you into the depths of the Zone, show its past and present condition and help you understand thescope of what happened and to consider the results…
ПРА КНІГУ Паглядзець
У 2016 годзе Дзяніс Раманюк перавыдаў навукова-мастацкі альбом “Чарнобыль” — кнігу, якая аб'ектыўна інфармуе пра катастрофу, яе экалагічныя наступствы, культурныя, чалавечыя і матэрыяльныя страты. Гэтая кніга — памяць для тых, хто адчуў бяду на сабе, гісторыя і настаўленне для ўсяго свету. Яна знаёміць чытача з тою драмаю, што адбылася ў 1986 годзе, і адначасова з'яўляецца своеасаблівай энцыклапедыяй чарнобыльскай трагедыі. Кніга ўгрунтаваная на арыгінальных выніках даследаванняў, праведзеных аўтарамі, а таксама ўтрымлівае найбольш важную і цікавую інфармацыю пра аварыю на Чарнобыльскай атамнай станцыі і яе наступствы, узятую з іншых крыніц. Інфармацыя збіралася ў дзяржаўных і прыватных архівах, у фондах музеяў і сярод фатографаў, у якіх маглі захавацца фотаздымкі першых гадоў пасля катастрофы, а таксама было перагледжана шмат сямейных альбомаў перасяленцаў... Усяго разам было сабрана каля 5000 фотаадзінак. У кнізе амаль няма рэпартажнасці (за выключэннем гістарычнай часткі), што звычайна ўласціва іншым выданням пра Чарнобыль.
У стварэнні альбома прынялі ўдзел:
Дзяніс Раманюк — яму належыць ідэя зрабіць такую кнігу і распрацоўка яе канцэпцыі — паказ Чарнобыля праз філасофскі і сімвалічны змест, пераасэнсаванне тэмы, яе раскрыццё праз нечаканыя і глыбокія катэгорыі. Таксама Раманюк ажыццявіў мастацкае аздабленне кнігі, ён жа з’яўляецца аўтарам раздзелаў “Народ” і “Гісторыя”;
Ігар Бышнёў (бiёлаг, эколаг, аўтар дакументальных фільмаў аб прыродзе) — падрыхтаваў раздзел “Прырода”;
Анатоль Кляшчук (з 1993 года фотакарэспандэнт газеты “Звязда”, аўтар некалькіх фотаальбомаў пра Беларусь) — падрыхтаваў раздзел “Чалавек”.
Без супольнага ўдзелу гэтых трох аўтараў так поўна раскрыць трагедыю Чарнобыля было б немагчыма… Аўтары ведалі адзін аднаго даўно. Але кожны працаваў над сваёй тэмай незалежна. Толькі тэксты былі напісаныя кожным адмыслова для гэтай кнігі. Стварэнне альбома заняло два гады. Але аўтары збіралі матэрыялы аб трагедыі значна даўжэй.
Альбом выдадзены ва ўнікальным буйным фармаце, з выключнай якасцю паліграфіі. На 256 старонках змешчана 259 ілюстрацый. Усе тэксты і подпісы пад фота пададзеныя на трох мовах: беларускай, ангельскай і нямецкай.
Альбом меў вялікі поспех і заваяваў шматлікія ўзнагароды:
• “Гран-пры” III Маскоўскага міжнароднага конкурсу “Мастацтва кнігі — 2006”;
• “Залаты фаліянт” пераможцы Нацыянальнага конкурсу “Мастацтва кнігі — 2007”;
• Знак “За найлепшы дызайн кнігі 2006 года” Беларускага саюзу дызайнераў.
Фотаздымкі з альбома экспанаваліся ў розных краінах:
• на выставе “20 гадоў пасля Чарнобыля: ад трагедыі да рэабілітацыі” (Арганізацыя Аб’яднаных Нацый, Нью-Ёрк);
• на фотавыставе, прысвечанай 20-й гадавіне аварыі на Чарнобыльскай АЭС (Бундэстаг, Берлін);
• на фотавыставе “Трагічная прыгажосць”, якая экспанавалася сумесна з прэзентацыяй альбома “Чарнобыль” (Мэрыя горада Вільнюса);
• на выставе да Міжнароднай канферэнцыі, прысвечанай 20-й гадавіне аварыі на Чарнобыльскай АЭС (Палац Рэспублікі, Мінск);
• на фотавыставе “Трагічная прыгажосць (Фотаздымкі з Чарнобыльскай зоны)”, якая экспанавалася сумесна з прэзентацыяй альбома “Чарнобыль” (Оксфардскі ўніверсітэт, Кембрыджскі ўніверсітэт, Украінскі інстытут, Лондан).
Кароткі змест кнігі: Паглядзець
Альбом не толькі знаёміць чытача з драмай, што разыгралася ў выніку самага вялікага атамнага выбуху, які адбыўся ў мірны час, але і стварае манументальную карціну чалавечай катастрофы — на тле культуры і прыроды. У ім таксама знайшлі свой адбітак тыя працэсы і змены, што адбываюцца на гэтых тэрыторыях сёння. Гэты альбом — своеасаблівая энцыклапедыя Чарнобыльскай катастрофы. Ён дае чытачу — як беларускаму, так і сусветнаму — мажлівасць скласці для сябе поўнае ўяўленне пра тую бяду, што ўжо больш за 30 гадоў уплывае на лёс цэлай краіны — Беларусі.
Што адбылося і што адбываецца на забруджаных тэрыторыях, азначаных аўтарамі адным ёмістым словам — Зона? Пагаршэнне здароўя людзей, звязанае з наступствамі радыяцыі; псіхалагічныя пакуты людзей, што працягваюць жыць на забруджаных тэрыторыях; незваротныя экалагічныя змены; культурныя і эканамічныя страты — пералік постчарнобыльскіх праблем можна доўжыць і доўжыць.
Раздзел “Прырода”
Пакінутая чалавекам прырода Зоны, яе раслінны і жывёльны свет апынуліся ва ўмовах небывалага эксперыменту — усё гэта адлюстравана ў раздзеле “Прырода”. Унікальны запаведнік пасярэдзіне Еўропы.
Тое, што чалавек тысячагоддзямі кроўю і потам адваёўваў сабе ў прыроды — яна за некалькі дзясяткаў гадоў вярнула сабе. І сёння ў Зоне сапраўдны гаспадар — менавіта прырода…
Раздзел “Народ”
Раздзел “Народ” прысвечаны аўтэнтычнай народнай культуры Зоны, з яе традыцыямі і абрадамі, фальклорам, а таксама строямі, ткацтвам, жывапісам, дойлідствам — скарбамі страчанай цывілізацыі.
Дзясяткі вёсак і тысячы людзей зоны былі адселеныя. У выніку гэтага быў парушаны і разбураны найкаштоўнейшы этнакультурны пласт. Унікальная мясцовая культура знікае, бо на новых месцах яна не можа ўжыцца, яна раствараецца і забываецца. Матэрыяльныя каштоўнасці знішчаюцца ў выніку іх высокай радыеактыўнай забруджанасці і немагчымасці вывазу на новыя месцы. Жывапісныя панарамы хутароў, вясковых вуліц і кладоў, багата аздобленыя інтэр'еры дамоў і многае з іх начыння пасля адсялення становіцца набыткам маразоў, залеваў і ветру, які разносіць пажаўцелыя ў тон з радыяцыйным пылам старыя фотаздымкі.
Раздзел “Гісторыя”
Сама аварыя, у кантэксце жыцця людзей на забруджаных тэрыторыях да і пасля выбуху, адлюстраваная ў раздзеле “Гісторыя”. Раздзел пабудаваны на кантрасце. У пачатку архіўныя фотаздымкі адлюстроўваюць шчаслівае і паўнавартаснае жыццё людзей. Пасля — апісанне падзей адразу пасля выбуху і ў наступныя гады.
Раздзел “Чалавек”
Самы балючы раздзел — “Чалавек” — адлюстроўвае людскія пакуты, звязаныя з наступствамі радыяцыі. Вялізная чалавечая і экалагічная катастрофа прынесла з сабой мноства пытанняў і праблем, асноўная з якіх — пагаршэнне здароўя.
