Латышскія народныя казкі / Укладанне Сяргея Панізніка, пераклад на беларускую мову Пятра Масальскага; ілюстрацыі Марыі Каратаевай. — Мінск: Мастацкая літаратура, 2013. — 110 с.: іл.— (Казачны свет). Цвёрдая вокладка.
ISBN 987-985-02-1379-2
Кніга “Добрыя лекі” серыі “Казачны свет” знаёміць чытача з народнай творчасцю латышоў — нашых бліжэйшых суседзяў.Мудрасць, гумар, добры настрой ад сустрэчы з казачным светам бурштынавай краіны — і ёсць добрыя лекі добрым людзям.Артыкул пра Пятра Масальскага ў ВікіпедыіПра кнігуМарыя ВОЙЦІК. Вылечыць душуЗМЕСТ Паглядзець
“Я вольны сын неба!”. Сяргей Панізнік
Адзінец
Цуда-птах
Чорт і малацьбіт
На тым свеце
Буханка хлеба
Браты ў судзе
Леснікова люлька
Дарагі куль жыта
Пан і цыган
Леснікоў сын
Скупы поп
Тая — сярэдняя
Як чорт вучыўся храпці
Бацькавы парады
Палёт з дзікімі гусямі
Тры парады старога
Трэба ўмець
Добрыя лекі
Панарошку ядуць, панарошку працуюць
Скнара
Фрагмент з кнігі Паглядзець
Адзінец
У аднаго рыбака паўміралі сыны, застаўся толькі адзін — малодшы. I празваў бацька гэтага сына Адзінцом.
Аднойчы рыбак лавіў з сынам рыбу і ўбачыў у адкрытым моры вялікі карабель. Карабель падышоў да берага і спыніўся. На палубе нікога не было, але раптам з каюты выйшаў чалавек вялізнага росту і крыкнуў рыбаку:
— Вядзі сюды свайго сына Адзінца, аддай яго мне!
Рыбак адказаў:
— He павяду я табе сына, не аддам!
Пачуў гэта велікан, скочыў у ваду, выбраўся на бераг, схапіў Адзінца, занёс на карабель — і панёсся на ім як віхор.
Пад вечар карабель спыніўся каля прыгожага палаца, што ўзвышаўся сярод мора. Велікан завёў Адзінца ў асобны пакой і сказаў:
— Калі ўночы што-небудзь пачуеш, не палі святла і не глядзі!
Адзінец застаўся ў пакоі і сумна думаў: “Што са мной будзе? Але што будзе, тое і будзе!..”
Увечары ён лёг спаць, ды не мог заснуць. Як толькі добра сцямнела, у пакоі нехта пачаў шамацець. Адзінец думае: “Шамаці сабе колькі хочаш! Запаліць святло мне забаронена, ды і няма чым яго запаліць”.
На другую ноч — тое ж самае. На трэцюю ноч Адзінец пачаў разважаць: “Дзіва нейкае! Хто ж гэта можа ўвесь час шамацець? Чакай жа, заўтра скажу велікану, каб завёз мяне да бацькі пагасцяваць на адзін дзень. Калі ён мяне завязе, бацька дасць крэсіва і кнот”.
Зранку Адзінец спытаў у велікана, ці не згодзіцца той завесці яго на адзін дзець да бацькі.
— Чаму не,— адказаў велікан. — Толькі глядзі, вяртаючыся, нічога з сабой не бяры. Я застануся на караблі чакаць цябе. Пад вечар, як гукну цябе першы раз, пакідай бацькаву хату і ідзі. Як гукну другі раз, табе ўжо трэба быць на палове дарогі. Як гукну трэці раз, ты павінен быць на караблі.
Адзінец на другі дзень прыехаў да бацькі і расказаў усё, што з ім адбылося і па што ён прыехаў. Бацька не мог прыдумаць, як употай правезці крэсіва і кнот… (працяг чытай у кнізе)
“Я вольны сын неба!”. Сяргей Панізнік Паглядзець
“Я вольны сын неба! Сакол я свабодны!” — пісаў у 1923 годзе навучэнец Люцынскай (Лудзенскай) беларускай гімназіі Пятро Сакол. Гэтае імя і стала псеўданімам Пятра Аляксандравіча Масальскага (1.(14).7.1905, м. Пасінь Люцынскага павета Віцебскай губерні — 6.7.1985, Рыга).
Калі ён займаўся ў Себежскім вучылішчы, трапілася Петраку на вочы кніжачка “Тарас на Парнасе”. Неўзабаве адбылося і першае “літаратурнае выступленне”, калі яго падчас сходу паставілі на табурэцік, і хлапчук прачытаў на памяць усю паэму ад пачатку да канца.
Першыя самастойныя спробы “нешта мудрыць” — з пятнаццаці гадоў. А пазней дапамагала Пятру Масальскаму ў яго паэтычным станаўленні: выданне ў Лудзе штомесячніка вучнёўскай творчасці і фальклорных запісаў пад назвай “Ластаўка”, праца карэктарам у рэдакцыі газеты “Голас Беларуса”, вучоба на беларускіх 2-гадовых настаўніцкіх курсах... Выдатна засвоіўшы латышскую мову, пачаў перакладаць творы Яна Райніса, Яніса Порука... У 1935 годзе быў гатовы рукапіс перакладаў латышскіх народных песняў-дайнаў (у выдавецтве “Мастацкая літаратура” яго зборнік "Дайны" выйшаў у 1987 годзе).
Пазней заняўся перакладамі латышскіх народных казак. I толькі пяць яго перакладаў трапіла ў зборнік “Латышскія народныя казкі”, выдадзены ў “Юнацтве” ў 1994 годзе.
Паэтычная спадчына Пятра Сакола не надта вялікая. Падборка яго вершаў была надрукавана ў зборніку маладых беларускіх паэтаў з Латвіі “Першы крок” (Рыга, 1926). У 1929 годзе выйшла ў Рызе аўтарская кніжка “На світанні”.
У Беларусі вершы і пераклады Пятра Сакола змяшчаліся ў штогодніку дзіцячай літаратуры “Ветразь” (“Юнацтва”, 1985), у газетах “Літаратура і Мастацтва”, “Голас Радзімы”, (1990). Артыкул “Сакол Пятро” можна знайсці ў 5-м томе бібліяграфічнага слоўніка “Беларускія пісьменнікі” (1995). Асобны раздзел прысвечаны творцу ў кнізе “Крывіцкія руны: Беларускія пісьменнікі Латвіі” (Мінск: “Беларускі кнігазбор”, 2003).
Усцешна, што вяртанне доўгу Пятру Масальскаму прадаўжаецца і ў новы час. Зборнік латышскіх народных казак у яго ператварэнні будзе для нашых чытачоў не толькі радасным падарункам, a і цёплым напамінам: мы абавязаны ўшаноўваць беларускамоўных творцаў, народжаных і па-за абсягам нашай дзяржавы. Адным з іх быў і застаецца з намі вольны сын неба, свабодны сакол Пятро Масальскі.
Ілюстрацыі з кнігі