Home
> Выдавецтвы
> Галіяфы
Зіма Гюнтэра
14.00 руб.
Size: 130x200 mm
Weight: 370 g
×
Create new wish list:
Added to wish list. Display..
Removed from wish list
Purchase
out of stock
Description
Раман. / Пераклад з іспанскай Васіля Песенкі. – Мінск : Галіяфы, 2017. – 304 с.ISBN 978-985-7140--17-6
Пераклад зроблены паводле El invierno de Gunter / Juan Manuel Marcos. – Asunción : Criterio Ediciones, 2012
Артыкул пра аўтара ў Вікіпэдыі
Раман “Зіма Гюнтэра” (прэмія “Кніга года”, Асунсьён, 1987) перапісваўся аўтарам дзесяць разоў цягам трынаццаці гадоў. У тэксце па-майстэрску спалучаюцца авангардныя літаратурныя тэхнікі і рысы постмадэрнізму, ад плыні свядомасці Джойса ды Фолкнера да поліфанічнага дыялогу і карнавалізацыі Бахціна.
“Зіма Гюнтэра” — адкрыты раман, у якім пераплецены дэтэктыўная інтрыга, ода каханню, сацыяльная сатыра, глыбокі роздум аб гістарычных каранях парагвайскай нацыі ды іранічны погляд, не пазбаўлены гумару і эратызму, на парадоксы нашага часу. Падарожнічаючы разам з халодным эканамістам Гюнтэрам, немцам па крыві, але парагвайцам па нараджэнні, ды ягонай пекнай жонкай, мулаткай Элісаю Лінч, чытач трапіць у апраметную паўднёваамерыканскай ваеннай дыктатуры, дзе адзіная надзея на збавенне — непераможны ідэалізм моладзі.
ФРАГМЕНТ З КНІГІ Паглядзець
I
Неўзабаве перад вылетам у Кар’ентэс Тота Асуага прачытаў апошнюю лекцыю свайго восеньскага семінара ў Аклахоме. Аспіранты маркотна хлопалі вачыма ў маленькай аўдыторыі на трынаццатым паверсе Храма Ведаў. Асуага кінуў апошні збянтэжаны позірк на бясконцую снежную завею за вакном, як звычайна адкашляўся ды пачаў:
– Як і ва ўсіх першабытных супольнасцях кантынента, рэлігійнае жыццё тупі-гуарані грунтуецца на шаманізме. Пайэ, шаманы-лекары, выконваюць тыя ж функцыі, што і ў іншых плямёнах, іхнія рытуалы ажыццяўляюцца ў адпаведнасці з нормамі, што забяспечваюць адзінства грамадства ды захаванне жыццёвых правілаў, усталяваных культурнымі героямі (Сонцам, Месяцам і г. д.) альбо міфічнымі продкамі. Такім чынам, у гэтым тупі-гуарані нічым не адрозніваюцца ад іншых супольнасцяў сельвы. Аднак хронікі французскіх, іспанскіх ды партугальскіх падарожнікаў сведчаць пра адну важную рысу, якая надае тупі-гуарані асаблівае месца ў шэрагу пракаветных культаў Паўднёвай Амерыкі. Што менавіта маецца на ўвазе? Еўрапейскія вандроўнікі бачылі ў няспынных войнах паміж плямёнамі ды крывавых рэлігійных культах выключна праявы паганства і руку д’ябла. Загадкавыя тупі-гуарані далі падставу для шматлікіх памылковых інтэрпрэтацый. Да апошняга часу лічылася, што яны былі тыповым месіянствам, уласцівым для крызісных часоў, рэакцыяй на экспансію заходняй цывілізацыі. Але гэтыя паданні з’явіліся значна раней за прыбыццё еўрапейцаў, верагодна, у сярэдзіне XV стагоддзя. Хаця першыя храністы і не разумелі сутнасці феномена, яны здолелі адрозніць шаманаў ад таямнічай постаці караі. Караі не былі лекарамі – гэтым займаліся чараўнікі-пайэ. Не былі яны і святарамі. Ні шаманы, ні жрацы – дык кім жа з’яўляліся караі? Яны прысвячалі сябе прамовам, абвясціўшы, што іхняя місія – прапаведаваць паўсюдна, а не толькі ў сваіх плямёнах. Караі безупынна вандравалі з урачыстымі прамовамі з паселішча ў паселішча. Беспакарана перасоўваючыся паміж двума плямёнамі, што варагавалі адно з адным, караі не толькі нічым не рызыкавалі, але і сустракалі ў кожным з іх гасцінны прыём. Часам людзі нават слалі адмысловыя дываны з лісця на дарозе ў сваю вёску, каб ушанаваць іхні прыход. (You really are horny. I can see that by the size of your prick, – паведаміла яму Эліса). Ніхто ніколі не лічыў вешчуноў ворагамі. Як такое магло стацца? У прымітыўным грамадстве індывід вызначаецца сваімі сямейнымі сувязямі, а таксама прыналежнасцю да лакальнай супольнасці. Ён – частка генеалагічнага ланцуга, асобны элемент сеткі сацыяльных дачыненняў. У тупі-гуарані радавод вёўся па бацьку, чалавек належаў да бацькоўскага роду. Аднак менавіта тут і праяўляецца дзіўны дыскурс караі: яны сцвярджаюць, што не маюць бацькі, а з’яўляюцца дзецьмі жанчыны і бога. У гэтым сэнсе мае значэнне не столькі прага вешчуноў да самаабагаўлення, што мяжуе з маніяй велічы, колькі адсутнасць бацькі і адмаўленне ад яго. Гэткі дыскурс руйнуе падмурак пракаветнага грамадства, заснаванага на крэўных сувязях. Такім чынам, вандроўны лад жыцця караі тлумачыцца адасабленнем ад пэўнай супольнасці, а не прымхамі ці жаданнем падарожнічаць. Яны не належалі да ніякай сацыяльнай групы, не мелі ворагаў. Ніхто не лічыў іх небяспечнымі альбо вар’ятамі. Яны ня мелі радзімы. Што прапаведвалі караі? Прамовы вешчуноў былі больш, чым прамовы. Яны зачароўвалі натоўпы індзейцаў незвычайнымі казанямі, адрознымі ад традыцыйнага дыскурсу. Гэтыя казані выходзілі па-за межы старых нормаў і звычаяў, атрыманых ад багоў і легендарных продкаў. Чаму прымітыўнае грамадства, што звычайна жорстка і рашуча бароніць свае старыя каштоўнасці, раптам прымае гэтых таямнічых людзей, якія скасоўваюць колішнія нормы ды абвяшчаюць канец свету, што жыве паводле гэтых правілаў? Вось найвялікшая таямніца. Прароцкі дыскурс караі можна звесці да сцвярджэння ды абяцання: з аднаго боку, яны сведчаць што свет бясконца кепскі, з другога, выказваюць упэўненасць, што можна дасягнуць свету дабра. (Darling, I don’t know what got into me, – казала Эліса. – If somebody had told me this morning that I was going to do something like this, I’d have told them they were crazy). “Свет благі! Зямля брыдкая! – цвердзілі яны. – Пакінем яе!” І гэтае цалкам песімістычнае апісанне свету знаходзіла водгук ва ўсеагульнай згодзе індзейцаў, якія слухалі прамовы караі. Гэтыя казані не падаваліся ім вар’яцкімі ці бязглуздымі. Рэч у тым, што грамадства тупі-гуарані праз уздзеянне шматлікіх чыннікаў знаходзілася на той момант на пераходным этапе: яно паступова пазбаўлялася сваёй першабытнай сутнасці ды рухалася насустрач зменам. Дыскурс караі стаўся сведчаннем гібелі старога ладу. Значны рост насельніцтва, канцэнтрацыя людзей у буйных паселішчах замест былога размеркавання па тэрыторыі, прыбыццё з-за мора магутных істотаў паскорылі надыход самай небяспечнай са зменаў – сацыяльнай няроўнасці. Гэтыя плямёны пакутвалі ад цяжкай хваробы, а краі здолелі выявіць яе і даць ёй вызначэнне: ліха, пачварнасць ды ілжывасць, што пануюць у свеце. Больш чуйныя да зменаў, чым астатнія, прарокі першымі абвясцілі тое, што ўсе ўжо даўно напэўна адчувалі. Такім чынам, індзейцы пагаджаліся са сваімі вешчунамі, што свет варта змяніць. (Come on and fuck me, – загадвала Эліса, – oh, baby, slam it home. Drive it into my mound. Darling, oh, fuck my box. Give me a good screw). Што ж за лекі прапанавалі свету караі? Яны заклікалі індзейцаў пакідаць родныя мясціны, дзе ўладарыла бяда, ды выпраўляцца ў вандроўку да Зямлі без Ліха. Там стрэлы на паляванні самі траплялі ў дзічыну, маіс буяў на неўзаранай зямлі – шчаслівы край, дзе ніхто не будзе чужаніцам, дзе да сусветнага патопу, што знішчыў чалавецтва, багі і людзі суіснавалі разам. Вяртанне да міфічнага мінулага? Радыкальнасць імкнення караі парваць з мінулым не абмяжоўвалася абяцаннем бесклапотнага існавання на новым месцы. Яна надавала прамовам моц, што дашчэнту руйнавала стары парадак. Заклік вешчуноў касаваў усе пракаветныя завалы і нават апошні галоўны бастыён старажытнага ладу – звычай абмену жанчынамі. “Цяпер у жанчын няма гаспадароў!” – абвяшчалі краі. (Fuck me, fuck me, fuck me, – казала яму Эліса, – oh, Toto, come on and fuck me). Дзе знаходзілася Зямля без Ліха? Нават у гэтым пытанні містыцызм індзейскіх прарокаў сягаў за межы канонаў. Міф пра рай уласцівы бадай усім культурам, але трапіць туды можна толькі пасля смерці. Між тым караі лічылі Зямлю без Ліха рэальным, канкрэтным месцам, даступным hic et nunc для жывых людзей. Паводле паданняў, яна ляжала дзесьці на ўсходзе, дзе штодня нараджалася сонца. Напрыканцы XV стагоддзя вялікая колькасць тупі-гуарані рушыла ў паломніцтва на ейныя пошукі. Тысячы ды тысячы індзейцаў рабіліся вандроўнікамі, пакідаючы свае вёскі ды гаспадаркі, каб у няспынных рытуальных танцах ды пастах рухацца на ўсход, у накірунку да зямлі багоў. Там яны натрапілі на непераадольную перашкоду – акіян, за якім, без сумневу, і распасціралася Зямля без Ліхі. Некаторыя плямёны, наадварот, шукалі яе там, дзе заходзіць сонца. Больш за сто тысячаў індзейцаў выправіліся з вусця Амазонкі на захад на пачатку XVI стагоддзя. Дзесяццю гадамі пазней толькі трыста з і’ дасягнулі межаў Перу, дзе на той момант ужо гаспадарылі іспанцы. Астатнія памерлі ад нягодаў, знямогі і голаду. Такім чынам, прароцтвы караі прыводзілі да масавай гібелі тубыльцаў. Аднак казані захаваліся і ў асяроддзі індзейцаў тупі на ўзбярэжжы акіяна. Не зніклі яны і сярод парагвайскіх гуарані, чыя апошняя міграцыя ў пошуках Зямлі без Ліха адбылася ў 1947 годзе, калі некалькі тудзінаў індзейцаў Мбія рушылі ў бок рэгіёну Сантуш у Бразіліі. Хоць міграцыйныя памкненні апошніх гуарані канчаткова згаслі, іхні містычны сэнс і дагэтуль натхняе сучасных караі. Негледзячы на немагчымасць павесці за сабою людзей да Зямлі без Ліха, караі па-ранейшаму выпраўляюцца ў падарожжы, гэтым разам – духоўныя: яны крочаць шляхамі сваіх міфаў, бавяць час у метафізічных роздумах ды рэфлексіях у адпаведнасці са сваімі сакральнымі тэкстамі і спевамі, якія можна пачуць ад іх і цяпер. Як і іхнія продкі пяцьсот год таму, яны ведаюць, што свет кепскі, і чакаюць ягонага канца. Ён будзе знішчаны агнём і вялікім нябесным ягуарам, які пакіне жыццё толькі індзейцам гуарані. Велічны гонар дапамагае ім захаваць упэўненасць, што яны абраныя, што раней ці пазней багі паклічуць іх да сябе. У адвечным чаканні канца свету краі не страчваюць веру ў тое, што іхнае панаванне надыйдзе і што Зямля без Ліха будзе для іх сапраўдным прытулкам…
(канец фрагмента)
ПРА АЎТАРА Паглядзець
Хуан Мануэль Маркас нарадзіўся ў 1950 годзе ў Асунсьёне. Маральны ды інтэлектуальны арыенцір парагвайскага грамадства, Маркас, чые творы перакладзеныя больш чым на 40 моваў, на сённяшні дзень з’яўляецца самым знаным ц свеце пісьменнікам з Парагвая. Празаік, публіцыст, літаратурны крытык ды аўтар песень на народную музыку, Маркас быў адным з самых зацятых дыктатарскага рэжыму Строснэра з асяродку культурнай інтэлігенцыі краіны. Зазнаў турэмнае зняволенне ды катаванні, затым трапіў у выгнанне. Атрымаў дзве доктарскія ступені – па філасофіі ў Мадрыдскім універсітэце і па філалогіі ў Пітсбургскім. Выкладаў у ВНУ Лос-Анжэлеса (штат Каліфорнія). Вярнуўшыся на радзіму, заснаваў прыватны ўніверсітэт, які на дадзены момант карыстаецца найвялікшым прэстыжам у Парагваі, і надаў магутны штуршок развіццю новых ідэй у галінах філалогіі, музыкі, мастацтва і педагогікі краіны.
Loading, please wait...
Please wait. Loading...
