Беларускія псеўданімы і крыптанімы (XVI–XX стст.)

Больш выяваў

Націсніце, каб павялічыць

няма водгукаў

Саламевіч Янка

69.00 BYN

Памер: 170x260 мм

Вага: 1360 г

Purchase

Абраны варыянт адсутнічае на складзе. Калі ласка, абярыце іншы варыянт.

Слоўнікі Навуковая літаратура Тэхналогія (выдавецтва)Літаратуразнаўства Cлоўнікі і энцыкляпэдыі Даведачная літаратура Саламевіч Янка

Апісаньне

Беларускія псеўданімы і крыптанімы (XVI–XX стст.) : энцыклапедычны слоўнік-даведнік / Янка Саламевіч. — Мінск: Тэхналогія, 2024. 703 с. Цвёрдая вокладка.

ISBN 978-985-458-281-8

Слоўнік змяшчае 20 250 расшыфраваных псеўданімаў і крыптанімаў беларускіх літаратараў, грамадска-палітычных і культурніцкіх дзеячоў ад XVI да канца XX стагоддзя. Ён абымае ўсе публікацыі на беларускай мове, у тым ліку нашай дыяспары, а таксама публікацыі на польскай і рускай мовах, якія выходзілі ў Беларусі. Агульная структура слоўніка адпавядае прынятай у сусветнай практыцы сістэме падачы матэрыялаў такога тыпу.

Прызначаецца для літаратуразнаўцаў, гісторыкаў, краязнаўцаў, выкладчыкаў ВНУ, студэнтаў, настаўнікаў, а таксама для шырокага колы чытачоў, якія цікавяцца багатай духоўнай спадчынай нашага народа.

ЗМЕСТ Паглядзець

ПРАДМОВА (ФРАГМЕНТ) Паглядзець

Гісторыя сусветнай літаратуры, гісторыя журналістыкі заўсёды былі звязаны з псеўданімамі. Прычын і меркаванняў, якія вымушалі паасобных аўтараў выступаць у друку інкогніта, надзвычай многа. Адны вымушаныя былі захоўваць сваё сапраўднае імя ў таямніцы, баючыся ганенняў цэнзуры, другія – каб адвесці ад сябе агонь крытыкі, трэція прыдумлялі сабе розныя прозвішчы пад уплывам моды, іншыя з тае прычыны, што іх прозвішча супадала з ужо вядомым у літаратуры, некаторыя хаваліся за псеўданімам, каб прымусіць публіку гадаць пра яго сапраўднага носьбіта. Сёй-той не хацеў выстаўляць сваё сапраўднае імя праз сціпласць. Сатырыкі і гумарысты бралі пацешныя псеўданімы, разлічваючы выклікаць адпаведны камічны эфект і г. д.

Тэрмін “псеўданім” уключае ў сябе розныя віды ўтварэння і графічнай перадачы наўмысна выдуманых імён і прозвішчаў аўтараў. Асноўныя разнавіднасці іх наступныя:

а) уласна псеўданімы (сапраўдныя псеўданімы), або фіктонімы. Гэта формы, якія ствараюць поўнае ўражанне імя і прозвішча аўтара: Янка Купала, Марка Бяздольны (І. Луцэвіч), Якуб Колас, Тамаш Булава, Тарас Гушча (К. Міцкевіч), А. Мсціслаўскі (М. Гарэцкі), Кузьма Чорны (М. Раманоўскі), Міхась Чарот (М. Кудзелька), Гальяш Леўчык (І. Ляўковіч), Зоська Верас (Л. Войцік), Сымон Друк, Янка Кліч, Цішка Гартны (З. Жылуновіч), А. Чэмер, Якім Каліна (А. Бабарэка).

б) абагульняльныя псеўданімы. У іх сапраўдныя імя і прозвішча аўтара заменены ўказаннем на яго нацыянальнасць (Беларус – П. Дземідовіч, Беларус – М. Янчук, Максім Беларус – М. Гарэцкі, Пётра Беларус – П. Яленскі; Litwin – А. Рымша, Białoruska Duda – А. Вярыга-Дарэўскі), тэрытарыяльную прыналежнасць (Сімяон Полацкі – С. Пятроўскі-Сітняновіч, Мікалаевец – К. Міцкевіч, Янук з-пад Мінска – І. Луцэвіч, Юрка Бусел з-пад Слуцка – Ю. Булгак, Алесь Случанскі – С. Ліхадзіеўскі, С. Койданаўскі – С. Шушкевіч), сацыяльнае становішча (Бэйгар – З. Жылуновіч, Сярожа пастушок – С. Крывец), партыйнасць (Беларус-Камуніст – З. Жылуновіч), спецыяльнасць, пасаду, занятак (Старый педагог – Я. Карскі, Падпольнік – В. Харужая, Этнограф – А. Шлюбскі, Уласны дапішчык – З. Жылуновіч, Падарожны – А. Лявіцкі), факты біяграфіі, асаблівасці творчасці і стылю (Алесь Гарун, Сумны – А. Прушынскі, Н. Жальба, Сьлёзнавокі – А. Бяленка, Янка Журба – І. Івашын) і г. д. Калі да такіх псеўданімаў дадаецца поўнае імя або ініцыял, яны набываюць форму сапраўдных псеўданімаў (З. Капылянін – З. Жылуновіч, Максім Беларус – М. Гарэцкі);

в) крыптанімы. Яны ўтвараюцца з: 1) ініцыялаў імя або прозвішча, імя і прозвішча, часам імя, імя па бацьку і прозвішча, а таксама пачатковых літар псеўданіма аўтара (І.Л. – І. Луцэвіч, А. – А. Шлюбскі, Б. – М. Багдановіч, Я.К. – І. Луцэвіч, В.Т. – В. Таўлай, Е. – Я. Карскі, Е.Р.Р. – Е. Раманаў); 2) абы з якіх літар розных алфавітаў (В.М. – Р. Шырма, З. – С. Плаўнік, К-А-А – І. Луцэвіч, A.D., Dem – Ф. Багушэвіч, *S – І. Неслухоўскі); 3) розных скарачэнняў імя або прозвішча аўтара ці яго псеўданіма (К-а – І. Луцэвіч, Б – і, Н. – Я. Дыла, Б-ка, А. – А. Бабарэка, Б – ч, Б – віч – М. Багдановіч); 4) анаграм: змешвання літар і складоў імя і прозвішча і прачытання прозвішча ззаду наперад (А. Рэка – А. Бабарэка, В. Нэдбэ – Л. Бэндэ, Акцьуб – Э. Будзька).

Своеасаблівыя формы псеўданімаў – псеўдаандронімы, г. зн. мужчынская форма псеўданіма для аўтара-жанчыны (Мацей Крапіўка, Гаўрыла, Гаўрыла з Полацка – Алаіза Пашкевіч, Адам Шкіляр – Ванда Лявіцкая), і псеўдагінімы – жаночая форма псеўданіма, ужытая мужчынамі (Ек. Феўралёва – М. Багдановіч, Ганна Крум – Канстанцін Міцкевіч, Ганна Галубянка – Ігнат Канчэўскі, Ганна Аршыца – Уладзімір Дубоўка, Алеся Гаротная – Аляксандр Шлюбскі).

(канец фрагменту)

ПРЫКЛАДЫ СА СЛОЎНІКА Паглядзець

Водгукі

Неабходны Лагін або Рэгістрацыя, каб напісаць водгук.

Раім паглядзець

зьніжка

Слоўнік мовы «Нашай Нівы» (1906—1915). У 5 т. Т. 1: А—Д

Слоўнік заснаваны на лексічным матэрыяле, крыніцай якога паслужыла першая масавая газета «Наша Ніва» – унікальны пісьмовы помнік нацыянальнага адраджэння пачатку ХХ стагоддзя. У першых чатырох тамах сабраныя агульная лексіка і фразеалогія ў іх поўным аб’ёме. Пададзены ўсе варыянты слова, значэнне яго шырока ілюструецца. Пяты том змяшчае ўвесь набор уласных імёнаў, прозвішчаў, псеўданімаў, назваў населеных пунктаў ды іншых геаграфічных аб’ектаў і выконвае адначасова функцыю паказальніка да факсімільнага выдання «Нашай Нівы». Лексічны матэрыял у слоўніку пададзены ў дзвюх графічных сістэмах – кірыліцы і лацінцы.

Слоўнік Гродзенскай вобласці

Сцяшковіч Таццяна

Слоўнік раскрывае лексічнае і фразеалагічнае багацце Гродзеншчыны. Першае выданне было надрукавана ў 1983 годзе накладам 600 асобнікаў. Адна з каштоўнасцяў працы — у дакладным адлюстраванні фанетычных, марфалагічных і сінтаксічных асаблівасцяў мясцовага маўлення. У папраўленым выданні галоўным заданнем было запісаць ілюстрацыйны матэрыял спрошчана, набліжана да арфаграфічнага пісьма. Праца разлічаная не толькі на мовазнаўцаў. Разгарніце слоўнік — і з вамі загавораць жыхары Гродзеншчыны, паўстане беларуская вёска з тагачасным побытам ды рэаліямі.

Англійска-беларускі слоўнік скарачэнняў

Кардубан Юлія

Перакладны англійска-беларускі слоўнік скарачэнняў выдаецца ўпершыню. Яго корпус складаюць каля 8 500 найбольш ужывальных скарачэнняў сучаснай англійскай мовы, якія суправаджаюцца расшыфроўкай, і іх беларускія эквіваленты.