Самабыцьцё: эсэ, пераклады / Міхаіл Баярын. – Vilnius : Logvino literatūros namai, 2014. – 194 с.
ISBN 978-609-8147-02-5
Гэтая кніга пра Мову і Спадчыну, сама зьяўляецца насьледніцай трох традыцыяў – індыйскай камэнтацыйнай гермэнэўтыкі, эўрапейскай эсэістыкі і беларускага моўнага пурызму. Яна складаецца зь невялікіх перакладаў сьвятарных санскрыцкіх тэкстаў і мэдытацыяў на гэтыя творы. Яна задумана як мост над прорвай між сучасным мысьленьнем і сьветаглядам ведавай спадчыны.
ЗЬМЕСТ Паглядзець
Ігар Бабкоў. Баярын. Сармацкая песьня напрыканцы эону
Прысьвячэньне
Уступ
Словы і змыслы
Самаўзьнікненьне (Тайттірīйа-бра̄гман̣а 2.2.9.1-2)
Свабода
Продак (Р̣ґ-веда 10.90)
Чалавек
Адно без другога (Чха̄ндоґйа-упанішад 6.2.1-6.3.3)
Непарушная мяжа
Радасьць (Бр̣гада̄ран̣йака-упанішад 1.4.1-4)
Двухбаковы рух
Перашкода
Цэль
Горад багоў
Пачатак (Р̣ґ-веда 10-129)
Быцьцё існага
Тое (Іща̄васйа-упанішад)
Імя пачатку
Час (Атхарва-веда 19-53)
Вялікі Воз
Неруш
Глыбокі сьцег чыну
Наскрозь
Імя, ява, чын (Бр̣ гада̄ран̣ йака-упанішад 1.6.3)
Дух мовы
Выпраява (Бр̣гада̄ран̣йака-упанішад 1.4.7)
Дотык чыну
Мова (Р̣ґ-веда 10.125)
Рой мудрасьці (Плятон, ‘Кратіл’)
Руш
Ісьціна (Бр̣гада̄ран̣йака-упанішад, 2.3.1-6)
Знаньне веды
Род
Імя-дзея (Р̣ґ-веда 10-71)
Чыстая мова
Таява і розум
Множная этымалёґія
Воля да мовы
Выпраўленьне імёнаў (Лунь Йу 13.3)
Усемагчымасьць
Незабыўнае (Чха̄ндоґйа-упанішад 6.1, 6.7)
Сэрца
Абсяг жаданьняў (Бр̣гада̄ран̣йака-упанішад 1.4.17)
Выстаньне
То ты ёсьць (Чха̄н доґйа-упанішад 6.9,10,13)
Вялікі Чалавек
Ісьцінныя імёны
Разварот
Щан ̇кара̄ча̄рйа. Самакменьне
Зьмяя і вяроўка
Страчана і знойдзена
Ігар Бабкоў. Баярын. Сармацкая песьня напрыканцы эону Паглядзець
Гэтая кніга, як і яе аўтар, ня мае патрэбы ў прадмовах і пасьляслоўях, дадатковых тлумачэньнях і падрадковых заўвагах.
Тым ня менш, усё гэта непазьбежна здараецца і будзе здараецца. Ня толькі таму, што культура жыве адхіленьнямі і дадатковымі сэнсамі. Для яе недастаткова наўпроставага шляху. Лесьвіцы ў неба.
Але і з-за іншага. Той, хто ідзе, не азіраецца. Ён спальвае за сабой свае перадумовы. Зацірае сьляды. Вырастае зь іх, пакідае ў мінулым як тое, чаго не шкада. Таму так важны сьведкі, якія бачылі. Якія памятаюць і разумеюць.
Міхаіл Баярын уварваўся ў літаратуру ў 1998 годзе, зборнікам вершаў “Шалёны вертаградар” і заняў у ёй (і ў сваім пакаленьні) важнае мейсца.
Працягнуў лінію сэнсу, якая тачылася ад Жылкі (альбо нават ад Міцкевіча?), Юхнаўца ды ішла далей праз катакомбы ажно пакуль ня выбухла Разанавым і паэтамі пакаленьня тутэйшых.
Пры гэтым яго паэтычная мэтафізыка была адметнай і пазнавальнай: жорсткая, несэнтымэнтальная паэтычная эмоцыя, відавочная дыстанцыя да сучаснасьці, размова з традыцыяй (ён чытае Гамэра і Вэргілія ў арыгінале), воля разьвітацца без шкадаваньня з усім мілым і дарагім дзеля... Дзеля чаго?!
Геапаэтыка ягоных далейшых вандраваньняў прычыняе фіранку.
Далей здарыліся пераклады і эсэ, у якіх ён спрабаваў быць вівісэктарам эпохі.
Часопіс Nihil, які застаўся і сьведкам і мастком, пераходам ад буйства дзевяностых да нішчымніцы нулявых.
Штудыі (санкрыт, метафізыка мовы) у якіх, як у ашраме, ён захаваўся праз апошняе дзесяцігодзьдзе.
І вось цяпер, праз амаль дваццаць год ён вярнуўся. Зусім іншы.
Куды вярнуўся? У культуру? Паэзію? Мысьленьне?
Шукаючы скразную мэтафару, якая аб’яднала б маршрут, зьнітавала ўчора і сёньня, сабрала б усё ў адно, я й натрапіў на гэты вобраз – сармацкая песьня напрыканцы эону.
Ад часу, калі Стрыйкоўскі і Гваніні расказалі нам пра сарматаў (!?), застаўся толькі цень эмоцыі, цьмянае прадчуваньне новага сэнсу. Засталася магчымасьць. Арыстакратызм, унутраны, перш за ўсё. Адвага, – думаць і дадумваць да канца. Вернасьць традыцыі. Сваім памерлым.
Але й гэтага было дастаткова. Для культуры. Для нас. У дзевяностыя.
Баярын вяртаецца ў літаратуру, мысьленьне, культурную прастору з новым імпэратывам. Патрабаваньнем веры. Глыбіні. Культуры вялікага стылю. У эпоху коміксаў, сымулякраў і подлай вайны на Ўсходзе.
Дух, што прайшоў праз самаадмаўленьне. Праз унутранае і зьнешняе. І ўжо гатовы вярнуцца да сябе. Як сказаў бы Гэґель.
***
Кніга, якую ён нам прадстаўляе, гэта кніга мысьленьня. Мысьленьня апрычонага. Мысьленьня разам з традыцыяй. Мысьленьня насуперак традыцыі. І, трэцяе самае важнае. Мысьленьне насустрач традыцыі.
Думка – гэта перадусім істотныя словы – паняткі, канцэпты, катэгорыі, дзе сэнс ушчыльняецца, канцэнтруецца, і захоўвае сутнасьць, істоту рэчаў. Гэтыя словы ня мы прыдумваем, яны падарожнічаюць у часе і прасторы вельмі даўно, складаючы гісторыю думкі.
Кожны, хто спрабуе думаць, раней ці пазьней пачынае разумець залежнасьць ад гэтай гісторыі, ад “пачаткаў і канцоў”.
Некаторыя – як Гайдэґер, ідуць назад, у спадзяваньні адкрыць новыя магчымасьці. Прыгадаць тое, што было забыта.
Іншыя застаюцца ў тэатры актуальнага, тут і цяпер. Перафарбоўваючы канцэпты, прымяраючы ім другія ролі.
Што прапануе Баярын? Якія сьцежкі, маршруты адбываюцца на ягоных старонках?
Казаць пра гэта звонку бессэнсоўна.
Можна толькі паверыць. І прайсьці гэты шлях думкі самому. Разам зь ім. Насуперак яму. Насустрач.
