Выбранае / Укладанне Таццяны Барадулі. — Мінск : Кнігазбор, 2018. — 276 с. — (
Бібліятэка Саюза беларускіх пісьменнікаў “Кнігарня пісьменніка” ; выпуск 108).
ISBN 978-985-7207-24-4.
У гэтай кнізе Святланы Явар (Сачанкі) упершыню сабраныя пад адной вокладкай паэтычныя і празаічныя творы пісьменніцы, што дае магчымасць адчуць усю глыбіню яе найтанчэйшай повязі з жыццём і вышыню яе памкненняў, напраўду містычных прасвятленняў.
© Явар С., 2018
© Барадуля Т., укладанне, 2018.
© ГА «Саюз беларускіх пісьменнікаў», 2018
© Афармленне. ПУП «Кнігазбор», 2018
Азірніцеся!Калі мы прыйшлі на кватэру, дзе жыла Святлана і дзе знайшлі яе нежывую, у дзвярную ручку была ўторкнута белая ружа. Запознены знак павагі ці прызнання.А потым у «Літаратуры і мастацтве» было надрукавана шчымлівае эсэ паэтэсы Таццяны Барадулі. Яе мы і папрасілі скласці гэты зборнік… У выдавецтва «Мастацкая літаратура», ведаю, у свой час Святлана насіла новую кнігу вершаў. Але кіраўнікі выдавецтва мяняліся, рукапіс пакуль што не знайшлі. Недзе ёсць і Святланіна дысертацыя па творчасці Масея Сяднёва, навуковыя артыкулы. Мяркую, і іх варта будзе надрукаваць…Але пакуль што з тумановага вэлюму рэхам, як запавет, чуецца мне Святланін заклік-шэпт: «Азірніцеся вакол… Дапамажыце тым, хто побач…»Галіна Багданава, сястра«Хацела б быць марскою пенай, зямлю з-пад ног тваіх змываць…»Да пяцігоддзя са дня смерці Святланы Явар (Сачанкі), беларускай паэтэсы і літаратуразнаўцы (1968–2011) Паглядзець
Святлана Явар… Пяць гадоў таму яе не стала. Як часта ў старым будынку Нацыянальнай бібліятэкі, у беларускай зале можна было яе сустрэць! Заўжды сур’ёзная, засяроджаная, яна працавала над кандыдацкай дысертацыяй, рыхтавалася да абароны. Святлана і адзін з маіх сяброў былі тады калегамі, таму мы з ёй завочна ведалі адна адну. Але ні ў воднай з нас не хапіла рашучасці падысці і пачаць размову першай, павіншаваць з чарговай публікацыяй ці проста спытаць, як настрой. Шмат пазней ад агульных знаёмых я даведалася, што яна раптоўна памерла, — і доўга перажывала, не магла знайсці сабе месца. Мне здавалася, што калі б тады яшчэ, у бібліятэцы, я зрабіла б крок насустрач, мы абавязкова пасябравалі б, і яна не была б настолькі адзінокай, што найлепшым сябрам лічыла бацьку, які ўжо адышоў у іншы свет.
І цяпер, калі Святланы няма з намі, я спрабую праз яе вершы зазірнуць ёй у вочы, наблізіцца, спазнаць як асобу. За свае няпоўныя сорак тры гады (не дажыла да дня нараджэння ўсяго месяц) Святлана Явар выдала дзве кнігі паэзіі: «Раніца ў туманах» (Мінск, Бібліятэка часопіса «Маладосць», 1994) і «Белы месяц» (Мінск: Мастацкая літаратура, 1994). Рэгулярна друкавала вершы ў рэспубліканскіх перыядычных выданнях.
Паводле даследаванняў у галіне псіхалогіі, у характары любога чалавека ёсць і жаночы пачатак, і мужчынскі ў розных суадносінах незалежна ад таго, хто перад намі — жанчына ці мужчына. Але пра лірычную гераіню Святланы я сказала б, што яна — жанчына на ўсе сто: зменлівая, як вада ў бурлівай крыніцы, здольная на ўсё дзеля кахання, якая растае ў цёплых руках каханага, падатлівая, згодная прыняць любую форму ў яго далонях. І поўная супярэчнасцей. Ці характэрна гэтае і для самой паэткі?
Псеўданім, які Святлана абрала для сябе — Явар. Пры гучанні ўзнікаюць асацыяцыі з чымсьці цвёрдым, моцным, мужчынскім: Я-ва-р… Па значэнні — гэта дрэва, белы клён, назва, распаўсюджаная ва Украіне. А вершы — жаночыя, журботныя, лейтматыў добрай паловы іх — туга па каханаму, немагчымасць спраўдзіцца без адчування побач роднай душы, сум па той спрадвечнай жаночай долі, калі аддаеш сваё жыццё абранаму, Богам дадзенаму, цалкам у ім раствараючыся:
Страшней за адзіноту ўсведамленне,
Што не знайсці больш роднаснай душы.
Адзін з самых яркіх сімвалаў лірыкі Святланы Явар — ружа. Ён знакавы для майго разумення самой Святланы, бо разглядаючы яе фотаздымкі на старонках выданняў, у мяне ўзнікаюць асацыяцыі менавіта з гэтай кветкай: бездакорна прыгожы, круглы твар, яркія вочы, выразнымі дугамі чорныя бровы над імі, поўныя, яскрава акрэсленыя вусны, цёмнакаштанавыя пышныя валасы. Усё яе аблічча налітае прагай жыцця і любові, яна раскрытая насустрач свету. Міжволі згадваюцца словы народнай песні:
Чырвоная ружа, не стой на дарозе!
Вобраз ружы ў вершы «Паратунак», у якім лучацца між сабою пачуцці лірычнай гераіні, што прагне ўзаемнага кахання, і прыгажосць дзікай, вольнай кветкі, характэрны для лірыкі Святланы:
…Няўзнак
Я чырвонаю ружай калючай
Паўз драты твае вырасту так,
Што не будзе мне роўнай ніколі
Сярод красак бяскрайніх палёў.
І не знойдзе сабе той патолі,
Хто ў драты мяне гэтыя ўплёў…
Для Святланы ружа — сімвал кахання, найвышэйшага па сваіх вібрацыях зямнога пачуцця, якое дае адчуванне вышыні, палёту, бессмяротнасці.
Святлана не баялася эксперыментаваць з рытмам, што дадае новыя ноты гучанню яе паэзіі. Чытаючы падобныя творы, разумееш: галоўнае — не што сказаць, а — як сказаць:
Мой жораў з выраю не вернецца ніколі,
відаць.
Бо напаткала ў чыстым полі
яго бяда.
Дарэмна птушку выглядаю
з акна.
Ляцець змарнелай не жадае
яна.
Хоць жорава я ўпарта клічу
сюды,
адно зязюля скрушна лічыць
гады…
А ў ніжэйпрыведзеным творы да адметнай рытмічнай карціны далучаецца матыў самаіроніі, і асоба аўтаркі раскрываецца перад намі ва ўсім багацці сваіх душэўных якасцяў. Бо іранізаваць з сябе здольны далёка не кожны:
Прыступак рад
вядзе ў дзівосны Сад:
там асыпае зоры лістапад.
Вясны пагляд
уміг мяняе Сад:
там апякае вусны сэрцапад.
…Палае Сад;
гарачы ў жніўні Сад!..
…Сад спіць,
бо вяне ў снегапад…
Прыступак рад,
ты прывядзеш у Сад?
Цябе? Ды не — наўрад.
Лірычная гераіня Святланы Явар уздымаецца над сваёй адзінотай, пачуццём душэўнай незадаволенасці, неўладкаванасці, над горыччу ад таго, што каханне яе — не ўзаемнае. Калі «адпускаеш» крыўду, адкрываецца разуменне: каханне, нават не ўзаемнае, само па сабе — шчасце, бо напаўняе душу новымі, нязнанымі дагэтуль фібрамі, адценнямі, узводзіць яе на новыя вышыні, дае новыя адчуванні, новы вопыт духоўнага перажывання і росту, новае разуменне, далучае да пачуцця сусветнай любові, якая існуе незалежна ад адзінкавага чалавечага лёсу:
Вясна.
Не можна без цябе.
Сумую.
Удалячынь
пішу табе лісты.
І на паштоўцы
кветачку лясную
дару… Дарую,
што не любіш ты.
І проста выказаць хачу
з адчаю —
шчаслівая,
таму што ты жывеш.
Крыламі веры
цёпла атуляеш:
натхняеш на чарговы
сумны верш…
Ёсць у Святланы Явар шмат пейзажных вершаў. Асабліва кранаюць тыя, у якіх пачуцці лірычнай гераіні зліваюцца з рухамі прыроды. Перад намі ўзнікае маляўнічая карцінка, дзе мы бачым кожнае адценне і адчуваем самы слабы павеў ветрыку.
Губляюць сосны залаты пылок,
А зоркі ціха гаснуць на світанні.
І квола разгараецца каханне,
І крылцамі трапеча матылёк,
Узняўшыся над полымем жадання.
Душа мая так прагне хараства,
Таму і рвецца матыльком слабенькім —
Замучаным, але яшчэ жывенькім:
Яна ляціць туды, дзе зор жарства.
Лес у паэзіі Святланы — як ідэальны суразмоўца, які цалкам разумее яе душу і адлюстроўвае ўсе яе памкненні:
У лесе ціш. Ласкавы дотык голля
нагадвае цяпло тваёй рукі.
Бясспрэчна, што і заўтра, як і сёння,
не будзе ні цябе, ні рук тваіх.
І ні вачэй, ні голасу… Завошта?
Калі ж на душы роспачна, журботна і —
Хмары напоўнілі неба — цяжар узвалілі
Хвоям на плечы, і дрэвы стаяць нерухома…
Лес ратуе, дае надзею, бо ўсё ж можна ўбачыць, што
Луг жа ў нізіне здаецца чароўнай святліцай.
Толькі са столі святлічнае дожджык імжыць.
А вось яскравая замалёўка лагоднага, ціхмянага, напоенага светлай журбой летняга надвячорка:
Муры байніцамі глядзяць
удалячынь.
Казюркі-матылькі ляцяць
на сон-спачын.
Шумяць задумліва лісты
старой вярбы.
Праз рэчку перакінут мост
са мрой-журбы.
Зялёны луг калыша цень
хмурынак-мар…
І Бог раптоўна гасіць дзень,
бо уладар.
Святлана не проста любіла навакольныя і лясы, і лугі, і рэчкі, і ўсе шолахі голля, і адценні лістоты — гэта было часткай яе светаадчування, часткай яе самой. Прырода паіла яе жыццядайнай сілай, загойвала раны, дапамагала перажыць боль і знайсці новы сэнс. Душа яе заўжды супакойвалася сам-насам з морам, ветрам, зорным небам:
А бераг дзіўны, новы
пад хвалямі шуміць —
качаецца каменне,
вада бяжыць, бяжыць,
агонь паволі гасне
на вежы маяка…
Самотна, вольна, ясна.
І болей — ні радка.
Ёсць у паэзіі Святланы Явар і змрочныя матывы, якія цяпер, калі яе ўжо няма з намі, падаюцца прарочымі:
Душна. Цягне марудна на дно,
ды маўкліва змыкаюцца хвалі.
Паратунку, шкада, не відно.
«Што ж, — сціскаю я вусны ад жалю, —
апраметная прыме мяне,
правалюся ў бясконцае ў сне».
А вось чатырохрадкоўе з верша пра душу «Ад абалонкі грэшнай адляцела…»:
Як раніца прыйшла і сонца ўстала,
дык засталася назаўжды ў раі.
Анёлы яе здольнасць скарысталі
прыдумваць цудадзейныя краі…
Ці прадчувала Святлана заўчасны свой сыход? Чаму лёс яе быў менавіта такім, якім быў? Усё гэта ведала яе душа, а нам засталіся вершы, дзе ёсць адказы на ўсе пытанні:
А мы штодня з табой сядзелі
У тым двары,
Дзе паламаныя арэлі
І клён стары.
Яно мінулася і знікла,
Як не было.
Ах, адчуваю я ўжо звыкла,
Што ўсё прайшло.
Ды ён прыкрыты перламутрам,
Той шлях,
Якім павёў мяне ты, мудры,
Усім на страх.
* * *
Па матывах творчасці
Святланы Явар
Калі нясцерпна жыць,
але ў пятлю — няможна,
душа — як на крыжы,
і свет — як кут астрожны,
у храм іду, нібы дамоў,
паставіць свечкі за любімых.
…Мой Бог, прашу, абарані іх
ад непадымнае тугі акоў.
І на душы знявечанай святлее,
нібы яе кранулася лілея
з рукі Марыі, з абраза
ці свету горняга краса.
Таццяна Барадуля
ЗМЕСТ Паглядзець
Азірніцеся! Галіна Багданава…
«Хацела б быць марскою пенай, зямлю з-пад ног тваіх змываць…» Да пяцігоддзя са дня смерці Святланы Явар (Сачанкі), беларускай паэтэсы і літаратуразнаўцы (1968–2011). Таццяна Барадуля…
ВЕРШЫ
З КНІГІ «РАНІЦА Ў ТУМАНАХ» (1994)
* * * Замест кахання — толькі словы Роздум…
Роздум
Трыялет («Святло твае душы мне азарае шлях…»)
* * * Звер-зіма падпаўзае…
* * * Праз туманы палае жоўты маладзік…
* * * Прыступак рад…
* * * Над возерам плыве туман…
* * * Бялюткая сняжынка спыніла хуткі лёт…
* * * Не забываем летуцець…
* * * Сыпле снег. Павольна-ціха…
* * * Дамы, дамы… Не бачна за дамамі…
* * * Бялюткай кветкай расцвіла…
* * * Як час знайсці, каб выказаць у слове…
* * * Вялікае звычайна нараджаюць…
* * * Зарука несвядомай мары…
* * * Хачу застацца ў снах…
Раніца
* * * Ведаю: забытую старонку…
* * * Багацце — гэта як пракляцце…
* * * Пайшоў цягнік. Дарога засталася…
Сарока
Агонія
* * * Вясна. Не можна без цябе…
* * * Проста дождж, проста лета і проста — каханне…
Раман
* * * Напэўна, ёсць адвеку нейкі сэнс…
* * * О, ніколі ў чыстым полі…
* * * Салодкі сум па страчаным навекі…
* * * Дзень кане ў роспач-небыццё…
* * * Далёкі дзень, калі пакінуў памяць…
* * * Ад пацалункаў сцішаных ноч пачырванела…
* * * Як добра жыць незакаханай!..
* * * На сонцы плавіўся і таяў…
* * * Чакаю. Не хачу загінуць…
* * * Калі прыходзіць да мяне натхненне…
Вечаровая казка
Старая яблыня. Паэма
* * * Бялюткай беллю вечар сцеле…
* * * Забыўшыся на свет рэальны…
* * * Дзень захлынаецца ў сумятні рухаў…
* * * На сінім прасторы абрысы намеціў…
* * * Пануры горад вяла туліць плечы…
Народзіны
* * * Зачыню за мінулым дзверы…
* * * Муры байніцамі глядзяць…
* * * Бягу ад позіркаў чужых…
* * * На старой на званіцы…
* * * Вы пазіралі на мяне…
Трыялет («Хацела б быць я там, дзе Вы…»)
* * * Чужаземец — госць іншапланетны…
* * * Вырасшы ў землях чужых камяністых…
* * * Шляхоў няпройдзеных не змераць…
* * * Згадваюць, каб свет пастылы…
* * * Макрэча, холад, зімны вецер…
Самотнае Купалле
* * * Разбітае сэрца крывавіла ранай…
* * * Ты паехаў, выняў душу…
* * * Прамова разумнай была, безумоўна…
* * * Атрута ў паглядзе…
* * * Не любіш, не хочаш, не верыш, не сніш…
* * * Ціхая песня калыша сусветы…
* * * Горкія слёзы ліла…
З КНІГІ «БЕЛЫ МЕСЯЦ» (1994)
* * * Народжаны, каб чуць размовы зор…
* * * На Месяцы плямы…
Хоку
* * * Дождж смела б’е ў акно…
* * * Месяц спаць не дае…
* * * Па змерзлай зямлі няпэўны крок…
* * * Паміж іржавых сцёртых медзякоў…
* * * Я падрыхтуюся як след…
Трыялет («У цішыні адчайных вечароў…»)
* * * Я памяняла мітуслівы тлум…
* * * Лёгкія аблокі нерухома…
* * * Вялікі ветразь, што надзьмуты ветрам…
* * * Стары магутны дуб, што вырас пры дарозе…
* * * Намаляваны Боскаю рукою…
* * * Сад сваю смагу наталіў…
* * * Прасвет між дамамі…
Сунічная паляна
* * * Сонца мякка гасне, сеўшы ў росы…
* * * Ныраю ў лес, і цёмны, і густы…
* * * Вечар, быццам дзікі звер, залёг у полі…
Надзея
* * * Агонь паднесла да галінак…
* * * Вакол чужыя людзі, свет чужы…
* * * Ноч. За акном пагаслі зоры…
* * * Не мушу жыць як набяжыць…
* * * Чаму напоены падманам…
* * * Настала восень. Жоўты след…
* * * Спакой. Самотны восеньскі спакой…
* * * Было кароткім нашае спатканне…
* * * Ружовымі раптоўна сталі сосны…
* * * Слухаю музыку восені…
* * * Пазалаціўся сад. Самотнай птушкай…
* * * У сасновым бары вырас верас…
* * * Вецер, як нейкі смерч…
* * * Разбіраю старыя рэчы…
* * * Вільготнае паветра…
* * * Заклапочана сонца…
* * * Царква…
* * * Чалавек вольны…
* * * Люблю…
* * * Як сон, прыходзіць нечакана…
* * * Люблю часамі марыць у самоце…
* * * Няўзнак злякаешся: пагрозай…
* * * Сонца заплакала…
* * * Заспявала дарога…
* * * Нямоглы хістаўся…
ВЕРШЫ РОЗНЫХ ГАДОЎ
* * * Праз пошум дрэў у гушчыні лясной…
* * * І толькі конікі ў траве…
* * * Нічога мне не трэба ў Беларусі…
* * * Вільгаццю дыхаюць сцены таўстыя…
Дождж
Блакіт
* * * Хацела б навучыцца ткаць…
* * * Жыццё маё сэнс страціла зусім…
* * * Бывай здаровы, дарагі…
* * * Зноў спаткацца не прыйшлося…
У садку
Сонца
Зімовы вечар
Вожыкі
Мішкі
Прыгода
Улетку
Раніца
Вецер
Млын
Заранка
* * * Штораніцы я пачынаю дзень…
* * * Пра цябе раскажа трава…
* * * Як дзіўна, што яшчэ цябе кахаю…
Акраверш
Недасланы ліст
* * * Абяцаў серэнады спяваць…
Эпітафія першаму каханню
Партрэт
* * * Перастаю… паступова… спяваць…
* * * Уздоўж каменнае сцяны…
Бераг
На могілках
Дзяцінства
Беларускае поле
* * * Парк, дзе каменне заімшэла…
Чаканне
Падарунак сябру
Непадзельнасць
Слова пра бацьку. Паэма
* * * Толькі кругі па вадзе разышліся…
Бабіна лета
* * * Сасновы бор, зялёны вечна…
* * * Ты мне калісьці быў усім…
* * * Касцёл у звонкую сінечу…
* * * Далёкі дзень, калі пакінуў памяць…
* * * Бялюткай беллю вечар сцеле…
* * * Блукаю па садах зялёных…
* * * Калі прыходзіць да мяне натхненне…
* * * Рачулка ў сіняватай мгле начной…
* * * Апалае лісцё паволі беліць снег…
* * * У сузор’і ліхтароў праспект вячэрні…
Іслач
Спадарожнік
* * * Калі наўкол іскрынкі дыяментаў…
* * * Што пазіраеш, ноч? Я з-за акна…
* * * Людзі ходзяць пад парасонамі…
* * * Кудысьці спяшае вясельны картэж…
* * * Я хацела б цябе напаткаць…
* * * Нясціплаю здаюся вам, панове…
* * * Штодня на мой балкон ляціць…
Чытаючы «Фаўста» Гётэ
* * * Адзінокім вольным птахам…
* * * Ён мне, як бацька, быў…
* * * Як я люблю глядзець на дождж…
* * * Я Табе спавядалася, Ойча…
Ван Гог
* * * У светлай святыні…
Касцёл
* * * Гавораць людзі: цудаў быць не можа…
* * * І, моцную, мяне… табе слабою…
* * * Ці дачакаюся я свята?..
* * * Я ўсё жыццё гармонію шукала…
* * * Я перастала адчуваць…
* * * А сёння нада мной кружыў Анёл…
Чаканне
* * * Калі прыйшла ў наш край зіма…
Восеньскае
У прадонні сну
* * * За парогам — восень. Чуты сум…
* * * Дзень быў блакітна-сіні…
На захад сонца
Ксяндзу Уладыславу Завальнюку
* * * У полымі светлым касцельнае свечкі…
Паратунак
Бацьку
* * * Паеду ў тое месца, дзе чакае…
* * * Ці расцвітае сад, ці ліст чарнее…
* * * Крадком вясёласць ціха-ціха…
* * * Я дакрануцца да цябе хачу…
* * * Пахне бэз, як даўно, як калісьці…
* * * Калі трава, зялёная трава…
* * * Я табе прысвячу гэты верш…
* * * Губляюць сосны залаты пылок…
* * * Ніхто не скажа мне ўсёй праўды…
* * * Мне так шкада, што я цябе любіла…
* * * Час бяжыць, абганяючы хмары…
* * * А пад акном цвіце шыпшына…
* * * Пад серабрыстымі званочкамі…
* * * Вецер вее, павявае…
* * * А мы штодня з табой сядзелі…
* * * Па-над мінулым, поўным слёз…
Мае малітвы
* * * У цэнтры Варшавы…
* * * Я не ўмею кахаць, я не ўмею любіць…
* * * Штоночы бачу Вас у сне…
* * * Хто розумам жанчыны авалодаў…
* * * Яму і справы ўжо няма…
* * * Завошта, Божа, пакараў…
* * * Я развіталася не назаўжды…
* * * Хацелася б, каб гэтая зіма…
* * * Штохвілінна мяняецца свет…
* * * Я аплакала ростань з табой…
* * * Што было гэта — сон ці хімера?..
* * * Забытая мелодыя гучыць…
* * * Дужа хочацца ўбачыць святло…
* * * А я з мінулага цябе гукаю…
* * * Снег сыпле… Я люблю зіму…
* * * Уночы запалю я лямпу, каб…
* * * Ты сказаў: «Не дарэмным было…»…
* * * Мне сумна не таму, што восень гасіць…
* * * Ты здагадаўся мо, што я адна…
* * * Я не хачу напружваць свае сілы…
* * * І толькі святло ў тваіх вокнах…
* * * Чаму так рана ты сышоў…
* * * Жаўцее лістота ў прыгожым і светлым…
* * * Па маіх марах пахавальны звон…
* * * Цікава, як душа засцюдзянела…
* * * Нявольніцай тваёю быць?..
* * * Ніхто не зразумее, як…
* * * Ды здзейсніцца важней…
* * * Мне трыццаць дзевяць…
* * * На смерць адзежу…
* * * Не дай Бог нікому…
* * * Нарэшце стома адступіла…
* * * Славутыя жывуць сваім жыццём…
* * * Ліліся слёзы, і сышлі…
* * * Чамусьці Бог мой не прыходзіў…
* * * А недзе там, у глыбіні душы…
* * * Мае ўспаміны болем адгукнуцца…
* * * Не ўтрымаць таго мігу, таго спадзявання…
* * * Чаму з пагардай на мяне глядзіш…
* * * Сонца садзілася за небакрай…
* * * Ты пакінуў мяне ў адзіноце…
* * * Здавалася, што я кахаю…
* * * Прывабным я агіднае назвала…
* * * У адказ на пытанне: «Ці буду шчаслівай?» …
Званок
* * * Я прачынаюся ўначы…
* * * Не адбылося нашае спатканне…
* * * Безабаронны чалавек…
* * * Усё роўна любоў пераможа…
Тры санеты сябру
* * * Я верыла, што светлаю дарога…
* * * Каго цікавяць боль чужы і страх…
* * * Не, не кахаю я нікога. Не…
* * * За ўсе свае няўдачы і заганы…
* * * Ты мяне не ўспрымаў усур’ёз…
* * * Ты сябрам быў, надзейным, верным…
* * * Як горка, што былое паміж намі…
* * * Дождж усю ноч ішоў. Як раніца з-за хмар…
Пілігрымы. Вянок санетаў
* * * Ты рвешся прэч — туды, дзе ззяюць зоркі…
ЗАБАЎЛЯНКІ ДЛЯ ТАЦЦЯНКІ…
Калыханкі
ПРОЗА
К@мп’ют@р
Злодзей
Як паміраюць
Дзівачка
Адзін з нас
Вечны студэнт
Пад снегам
Пісьмы да самой сябе
Сэрца маці
Чалавек ніякі
Даруй і бывай
Марына, дачушка
Апошняя сустрэча
Летапіс адзіноты
Мая даражэнькая
Зялёная ружа
Два эцюды
Хата
Вясковец
ПРА АЎТАРКУСвятлана Явар (Сачанка Святлана Барысаўна) нарадзілася 11 ліпеня 1968 года ў Мінску ў сям'і пісьменніка Барыса Сачанкі. Скончыла філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (1990) і аспірантуру Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа АН Беларусі (1993).
Працавала ў Нацыянальным навукова-асветніцкім цэнтры імя Ф. Скарыны, Беларускім універсітэце культуры, часопісе «Крыніца», штотыднёвіку «Літаратура і мастацтва», Інстытуце мовазнаўства, Беларускім дзяржаўным універсітэце інфарматыкі і радыёэлектронікі, Мінскім дзяржаўным лінгвістычным універсітэце і Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі. Раптоўна памерла 8 чэрвеня 2011 года.
Аўтар паэтычных зборнікаў «Белы месяц» (1994), «Раніца ў туманах» (1994), апавяданняў, шматлікіх навуковых артыкулаў.
