Срэбная дарога : [раман] / Сціна Джэксан ; пераклад са шведскай Алены Казловай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2020. — 308 с.
ISBN 978-985-7210-60-2.
Пераклад са шведскай паводле выдання:Stina Jackson. Silvervägen. Stockholm: Albert Bonniers Förlag, 2018.Сучасны шведскі дэтэктыў, які быў прызнаны ў скандынаўскіх краінах найлепшай кнігай у гэтым жанры ў 2018 годзе. Раман маладой пісьменніцы са Швецыі выдзяляецца віртуозным спалучэннем крымінальнага сюжэта і злабадзённай сацыяльнай тэматыкі.
Артыкул пра аўтарку ў ВікіпедыіПрызы і ўзнагароды кнігі2018 — Намінацыя на прэмію "Злачынства" (дэтэктыў года) за раман "Срэбная дарога"
2018 — Намінацыя на ўзнагароду Storytel за раман "Срэбная дарога"
2018 — Залаты лом (найлепшы крымінальны раман года) за раман "Срэбная дарога"
2019 — Кніга года за раман "Срэбная дарога"
2019 — Шкляны ключ за раман "Срэбная дарога"
ФРАГМЕНТ З КНІГІ Паглядзець
ЧАСТКА ПЕРШАЯ
Святло. Яно джаліла, апякала, мучыла яго. Разляглося па-над лясамі і азёрамі як заклік працягваць дыхаць, як абяцанне таго, што новае жыццё ўжо было на гарызонце. Святло напаўняла вены непакоем і пазбаўляла яго сну. Ужо ў траўні ён ляжаў не змыкаючы вачэй, калі світанак прабіваўся праз валокны і шчыліны. Ён мог
чуць, як з зямлі выходзіў мароз, калі зіма сцякала вільгаццю, як шумелі, паўстаючы, ручаі і рэкі, калі горы пазбаўляліся сваіх зімовых шапак. Хутка святло запоўніць ночы, пашырыцца і зробіцца асляпляльным, узварухне жыццё ва ўсім, што спачывала пад спрахлай лістотай. Пупышкі на дрэвах яно напоўніць цяплом, і яны распокнуцца, і лес завіруе ад таго, як нованароджанае будзе прагнуць жыцця. Сонца сярод ночы выганіць людзей з іх нор і напоўніць пажадай. Яны будуць рагатаць, і любіць, і чыніць гвалт адно над адным. Бывала, што людзі знікалі ці губляліся, аслепленыя. Але яму не хацелася верыць у тое, што яны паміралі.
Ён курыў, толькі калі шукаў яе.
Леле бачыў яе на пасажырскім сядзенні штораз, калі запальваў новую цыгарэту. Яна зрабіла незадаволены твар, пазіраючы на яго паўзверх акуляраў.
— Думала, ты кінуў.
— Я кінуў. Гэта я толькі разок.
Ён бачыў, як яна паківала галавой і паказала завостраныя іклы, якіх саромелася. Калі ён ехаў уночы, а святло ззяла, як удзень, тады яе было відаць лепш за ўсё: валасы, амаль белыя пад сонечнымі промнямі, цёмныя плямкі рабацінак над пераноссем, якія яна пачала маскіраваць касметыкай у апошні год, і такія вочы, якія прыкмячалі ўсё, хоць яна і не збіралася прыглядацца. Яна больш узяла ад Анэт, чым ад яго, вось і добра, бо што да генаў прыгажосці — гэта не да яго. Яна была пры гожая, і ён трымаўся такога меркавання не толькі таму, што яна яго дачка. На Ліну заўжды абарочваліся, нават тады, калі яна была яшчэ зусім малая. Гэта было такое дзіця, сустрэўшы якое, нават самыя змораныя жыццём людзі пачыналі ўсміхацца. Але цяпер больш ні хто не абарочваўся на яе. Тры гады як ніхто яе не бачыў, прынамсі, ніхто ў гэтым не прызнаваўся.
Цыгарэты скончыліся раней, чым ён даехаў да Ёрна. Ліна больш не сядзела побач. Машына была пустая і ціхая, і ён амаль забыў, дзе знаходзіўся. Вочы, скіраваныя на аўтастраду, глядзелі, але не бачылі. Па гэтай магістралі, якую ў народзе называлі Срэбнай дарогай, ён ездзіў так шмат разоў, што ведаў яе ўздоўж і ўпоперак. Ён ведаў, дзе яна паварочвае і дзе прагалы ў жывой агароджы дазвалялі ласям і паўночным аленям пераходзіць дарогу, калі ім спатрэбіцца. Ён ведаў, дзе збіраецца дождж і дзе смуга ўзнімаецца ад азёраў і скажае свет. Дарога існавала як рэха даўніх часоў, калі срэбра дастаўлялі з шахты Насаф’яль да Батнічнага заліва. Цяпер яна пятляла, як ласіны след, паміж гарамі і берагам, звязваючы Глімерстрэск з іншымі паселішчамі ўнутранай часткі краіны, і як бы яму ні набрыдзела тое, як яна паўзла і выгіналася праз лясны гушчар, ён не пакіне яе. Тут знікла яго дачка, гэтая дарога паглынула яе.
Нікому не было вядома, што ён ездзіў начамі ў пошуках Ліны. Што ён курыў цыгарэту за цыгарэтай і, паклаўшы руку на спінку пасажырскага крэсла, вёў раз мовы з дачкой, быццам яна сапраўды сядзела там, быццам ніколі не знікала. Яму не было з кім падзяліцца гэ тым з таго часу, як Анэт сышла ад яго. Яна сказала, што гэта ад самага пачатку была ягоная памылка. Гэта ён завёз Ліну на аўтобус той раніцай. На ім і адказнасць.
Да Шэлефтэа ён даехаў каля трэцяй ночы. Спыніўся на бензакалонцы, каб заправіцца і напоўніць тэрмас кавай. Нягледзячы на раннюю гадзіну, на касе стаяў хлопец, і ў добрым гуморы. Рудаватыя валасы, зачасаныя ўбок, зусім маладзенькі, не больш за дзевятнаццаць–дваццаць. Такога ж узросту, як была б Ліна цяпер. Праўда, яму было цяжка ўявіць яе такой дарослай. Ён купіў яшчэ адзін пачак "Мальбара лайт", нягледзячы на згрызоты сумлення. Погляд упаў на крэм ад камароў, выкладзены ля касы. Леле корпаўся з крэдытнай карткай. Усё нагадвала пра Ліну. Яна намазалася крэмам ад камароў у тую апошнюю раніцу. Гэта наогул адзінае, што ён памятаў: як ён апусціў акно, каб праветрылася, пас ля таго як высадзіў яе каля аўтобуснага прыпынку. Ён не помніў, што яны сказалі адно аднаму, ці была яна ў добрым настроі, ці ў кепскім, што яны елі на сняданак. Усё, што здарылася пасля, заняло занадта шмат месца, застаўся толькі крэм ад камароў. Наступным вечарам гэта ён і сказаў паліцыі: што ад Ліны моц на пахла крэмам ад камароў. Анэт паглядзела на яго так, нібыта ён быў ёй чужым, кімсьці, каго яна саромелася. Гэта яму таксама запомнілася.
Ён адкрыў новы пачак і трымаў цыгарэту вуснамі, пакуль зноў не выехаў на дарогу, гэтым разам у паўночным кірунку. Вяртанне дадому заўжды займала менш часу, а стамляла больш. З люстэрка задняга віду звісала на ланцужку Лініна срэбнае сардэчка, і ад яго скакалі сонечныя зайчыкі. Цяпер яна зноў сядзела побач з ім, твар хаваўся за светлымі валасамі, як за фіранкай.
— Тата, ты ведаеш, што скурыў дваццаць адну цыгарэту ўсяго за некалькі гадзін?
Леле страсаў попел за акно і курыў так, каб на яе не дзьмула дымам.
— Няўжо так многа?
Ліна падняла вочы да даху машыны, быццам заклікаючы вышэйшыя сілы.
— Ці ведаеш ты, што кожная цыгарэта адбірае дзесяць хвілін жыцця, таму сёння ўвечары ты яго сабе скараціў на сто восемдзесят хвілін.
— Ну і што, — сказаў Леле. — Хіба мне ёсць дзеля чаго жыць?
Яе светлыя вочы азмрочыў папрок, калі яна зірнула на яго.
— Трэба, каб ты знайшоў мяне. Толькі ты можаш гэта зрабіць...
(канец фрагмету)
