Выяўленчае мастацтва і беларуская нацыянальная ідэя / Вольга Колас. — Мінск: Зміцер Колас, 2016. — 192 с.
ISBN 978-985-6992-87-5
У кнізе распавядаецца пра ролю выяўленчага мастацтва ў фарміраванні беларускай нацыянальнай ідэі і беларускай дзяржаўнасці, а таксама пра тое, як адбываліся аналагічныя працэсы ў некаторых іншых краінах Цэнтральнай і Усходняй Еўропы. Адрасуецца ўсім, хто цікавіцца пытаннямі беларускага мастацтва.
ЗМЕСТ Разгарнуць
УступI. Характарыстыка нацыятворчых працэсаў у некаторых краінах Цэнтральнай і Ўсходняй Еўропы і ў БеларусіГісторыя, мова і рэлігія як чыннікі нацыятворчага будаўніцтва ў некаторых краінах Цэнтральнай і Усходняй Еўропы
Гісторыя, мова і рэлігія як чыннікі нацыятворчых працэсаў у Беларусі
Шматканфесійнасць як чыннік дэзінтэграцыі беларускага грамадства
Мова і гістарычны лёс беларускага народа ў кантэксце паланізацыі і русіфікацыі
Праблемы беларускай гісторыі
II. Роля выяўленчага мастацтва ў працэсе фармавания беларускай нацыі ў кантэксце палітычных трансфармацый сярэднееўрапейскіх і балканскіх краін у ХІХ-ХХ стагоддзяхРазвіццё беларускага выяўленчага мастацтва на перакрыжаванні Усходу і Захаду
Праблема нацыянальнай самаідэнтыфікацыі беларускіх мастакоў і роля мастацкіх школ у падрыхтоўцы беларускіх мастакоў у ХІХ стагоддзі
Уплыў Віленскага ўніверсітэта на станаўленне нацыянальнай ідэі беларускага выяўленчага мастацтва ХІХ стагоддзя
Роля Пецярбургскай Акадэміі мастацтваў і іншых мастацкіх вучэбных устаноў у дзейнасці беларускіх творцаў ХІХ стагоддзя
Стан беларускага выяўленчага мастацтва пасля паўстання 1831 года
Тэма паўстанняў 1831 і 1863 года ў беларускім выяўленчым мастацтве XIX стагоддзя
Крытычны рэалізм у беларускім выяўленчым мастацтве XIX стагоддзя
Пейзажны жанр у выяўленчым мастацтве Беларусі ХІХ стагоддзя
Выставачная дзейнасць беларускіх мастакоў і ўзнікненне першых музеяў на тэрыторыі Беларусі ў XIX стагоддзі
III. Уплыў выяўленчага мастацтва на фарміраванне беларускай нацыянальнай ідэі ў XX–XXI стагоддзяхФарміраванне беларускага выяўленчага мастацтва на пачатку ХХ стагоддзя
Выяўленчае мастацтва і перыядычныя выданні.
Беларускае выяўленчае мастацтва падчас Першай сусветнай вайны
Беларускае выяўленчае мастацтва ў працэсе беларусізацыі 1920-х гадоў.
Габрэі ў Беларусі і станаўленне віцебскай школы авангарду..
Уплыў віцебскай школы на развіццё нацыянальнага жывапісу ў Заходняй і Ўсходняй Беларусі 1920-х гадоў
Творчасць М. Філіповіча.
Мастацтва Заходняй Беларусі. Творчасць Я. Драздовіча
Мастацтва БССР і Заходняй Беларусі ў 1920–1930-я гады
Сацрэалізм у беларускім выяўленчым мастацтве 1930-х гадоў
Беларускае мастацтва падчас Другой сусветнай вайны
Беларускае мастацтва ў другой палове XX – пачатку XXI стагоддзя
Пакаленне шасцідзесятнікаў. Роля Міхася Раманюка і Міхаіла Баразны ў запачаткаванні этнаграфічнага мастацтва Беларусі
Роля гістарычных выставаў 1970–1980 гадоў у развіцці беларускай нацыянальнай ідэі
1973 год – выстава да 90-годдзя з дня нараджэння народных паэтаў Беларусі Янкі Купалы і Якуба Коласа
1976 год – рэспубліканская мастацкая выстава да 100-годдзя з дня нараджэння беларускай паэтэсы Цёткі (Алаізы Пашкевіч)
1980 год – выстава да 500-гадовага юбілею з дня нараджэння паэта-лацініста Міколы Гусоўскага
1982 год – «Песняры зямлі беларускай», выстава, прысвечаная стагоддзю Я. Коласа і Я. Купалы
1982 год – Другое нараджэнне. Выстава «Партрэты з Нясвіжа і Гародні XVI – XIX стагоддзяў» у дзяржаўным мастацкім музеі БССР
1988 год – выстава да 100-годдзя з дня нараджэння Язэпа Драздовіча
1988 год – выстава да 150-годдзя з дня нараджэння Кастуся Каліноўскага
1988 год – Рэспубліканская маладзёжная выстава
Эпоха пераменаў
«Эпоха пераменаў» у краінах Цэнтральнай і Усходняй Еўропы
Эпоха «Перабудовы» ў Беларусі
Суполка «На Паддашку»
Беларускія маладзёвыя суполкі
Перарастанне нацыянальна-культурнага руху ў палітычнае змаганне. Беларускі народны фронт
Роля беларускіх мастакоў у зацвярджэнні дзяржаўнай сімволікі незалежнай Рэспублікі Беларусь
Творчыя мастацкія згуртаванні Беларусі ў другой палове XX – пачатку XXI стагоддзяў
Беларускі саюз мастакоў
УСТУП (ФРАГМЕНТ) Разгарнуць
Працэс стварэння нацыі, народа, дзяржавы пачыналіся ў далёкай старажытнасці. Справедку людзі аб'ядноўваліся ў супольнасці, каб спраўляцца з існаваннем і будаваць годнае жыццё ў адпаведнасці з тымі навакольнымі ўмовамі, у якіх яны існавалі На працягу стагоддзяў гэтая супольнасць працавала над сваімі мовамі, стваралі свае сістэмы каштоўнасцей, прытрымліваліся сваіх адметных звычаяў. Так паўставалі сучасныя народы, аб'яднаныя мовамі, культурнымі традыцыямі, веравучэннямі, гістарычнай памяццю. Найбольш актыўныя фазы фарміравання нацый і народаў сучаснай Еўропы адбываліся ў эпоху Адраджэння, у XV–XVI стагоддзях, і на рубяжах XIX–XX стагоддзяў. Абодва гэтыя перыяды супадаюць з часам распаду вялікіх імперый Аўстра-Венгерскай, Асманскай, Расійскай. Але нацыянальныя, моўныя і этнічныя праблемы з'яўляюцца актуальнымі і ў наш час. Менавіта з гэтай прычыны ў свеце адбываецца так шмат канфліктаў і войнаў. Мірнае вырашэнне гэтых праблем, цывілізаванае і таленавітае суіснаванне самых розных нацый і этнасаў патрабуе адпаведнай узроўню адукацыі і культуры. Недасведчанасць людзей у нацыянальных пытаннях лёгка рабіць іх аб'ектамі папулісцкага маніпулявання, а гэта можа прывесці чалавека да новых катастроф. Таму так важна захоўваць, паважаць і шанаваць разнастайнасць моў і культуры, бо гэта адзін з найлепшых здабыткаў чалавека, без якога-небудзь немагчымага цывілізаванага вывучэння і прагрэсу. Але перадусім важна ведаць і шанаваць сваю ўласную мову, гісторыю і культуру свайго народа.
Гэтая кніга распавядае пра асаблівасці ўтварэння беларускага народа, пра цяжкасці і выпрабаванні, праз якія даводзілася праходзіць беларусам на шляху да заснавання ўласнай дзяржавы, пра галоўныя чыннікі, якія паўплывалі на гэты складаны працэс, а таксама пра тую важную ролю, якую дадала ў яго беларускае выяўленчае мастацтва, дзе адной з найстарэйшых і найбольш папулярных зданняў была гістарычная тэма...
(канец фрагменту)
