Эканоміка Германіі / Аляксандр Кавалёў. – Мінск: ЗміцерКолас, 2022. – 240 с.
ISBN 978-985-23-0170-1.
У кнізе разглядаецца эканамічная сістэма Германіі, наймагутнейшай гаспа даркі Еўропы. Паказаны гістарычныя і тэарэтычныя вытокі германскай мадэмі, галіновая структура яе гаспадаркі, месца ў мадэлі розных элементаў развіцця ча лавечага патэнцыялу, аналізуецца эканамічная палітыка нямецкай дзяржавы.
ЗМЕСТ Разгарнуць
Прадмова
Уводзіны
Частка 1. Гістарычныя і тэарэтычныя вытокі спецыфікі германскай мадэлі развіцця
Раздзел 1. Кароткі нарыс эканамічнай гісторыі Германіі.
Раздзел 2. Тэарэтычны падмурак і рэалізацыя сацыяльнай рынкавай гаспадаркі
Частка 2. Галіновая структура гаспадаркі сучаснай Германіі
Раздзел 3. Прамысловасць
Раздзел 4. Энергетычная сістэма: традыцыі і выклікі ХХІ стагоддзя
Раздзел 5. Сельская гаспадарка і сфера паслуг
Раздзел 6. Банкаўска-фінансавы сектар
Частка 3. Чалавечы капітал у век дыгіталізацыі
Раздзел 7. Рынак працы: пошук балансу паміж сацыяльнасцю і эфектыўнасцю
Раздзел 8. Сацыяльная сістэма і сацыяльная палітыка
Раздзел 9. Кіраванне інавацыямі: ад навуковых ідэй да новых вытворчасцяў
Частка 4. Эканамічная палітыка
Раздзел 10. Падаткова-бюджэтная сістэма
Раздзел 11. Грашова-крэдытная палітыка
Раздзел 12. Германія ў глабальным свеце і ў еўраінтэграцыйных працэсах
Заключэнне
Літаратура для далейшага чытання
Асновы пабудовы гаспадарчых сістэм у розных краінах заўсёды выклікаюць зацікаўленасць не толькі ў даследчыкаў і асоб, якія распрацоўваюць і ажыццяўляюць эканамічную палітыку, але таксама і ў звычайных людзей. Эканоміка Германіі наймагутнейшай гаспадаркі Еўропы вылучаецца ў гэтым шэрагу ўнікальнасцю сваёй мадэлі, заснаванай на канцэпцыі сацыяльнай рынкавай гаспадаркі, калі сацыяльная абарона грамадзян спалучаецца з эфектыўным функцыянаваннем бізнэсструктур. Падаецца, падобны падыход быў бы карысным для Беларусі і беларусаў.
Мне хочацца падзякаваць значнай колькасці людзей, якія спрыялі таму, каб гэтая кніга ўбачыла свет. Пэўная праца над тэкстам пачалася ад моманту, калі аўтар рыхтаваў лекцыю па Германіі ў межах вучэбнага курса «Эканоміка замежных краін», які цягам некалькіх гадоў выкладаўся студэнтам спецыяльнасці «менеджмент» Беларускага Нацыянальнага Тэхнічнага Універсітэта. Штогод лекцыя перараблялася і абнаўлялася як вынік неабыякавасці маіх студэнтаў, і менавіта ім адрасуецца першая падзяка.
Ідэя кнігі належала Унівесітэту імя Ніла Гілевіча (на цяперашні момант ліквідаванаму па рашэнні ўладаў), якому я шчыра ўдзячны за запрашэнне падрыхтаваць гэты тэкст.
Прафесар Каталіцкага ўніверсітэта горада Анжэ Карл-Фрыдрых Ізраэль рэкамендаваў мне выдатныя кнігі па нямецкай эканоміцы, а мая дачка Дар'я Кавалёва дапамагала з перакладам некаторых асабліва цяжкіх фрагментаў тэксту з нямецкай мовы. Таксама хацелася 6 адзначыць рэдактараў і карэктараў, якія заўсёды нясуць пільную варту, каб не прапусціць памылкі аўтара да чытачоў.
Праца над дапаможнікам фінансавалася, а таму ягоная публікацыя зрабілася магчымаю, толькі дзякуючы Фонду Кон-рада Адэнаўэра, які цягам больш як 65 гадоў спрыяе развіццю ўзаемаадносінаў Германіі і партнёраў у разнастайных галінах, у тым ліку ў адукацыі.
Кніга арганізаваная наступным чынам: спачатку разглядаюцца гістарычныя і тэарэтычныя вытокі германскай мадэлі, потым галіновая структура гаспадаркі, месца ў мадэлі розных элементаў развіцця чалавечага патэнцыялу і на заканчэнне вядзецца гаворка пра эканамічную палітыку. Пасля кожнага раздзела складзеныя кантрольныя пытанні, а ў канцы кнігі спіс рэкамендаванай літаратуры для паглыбленага вывучэння таго ці іншага аспекту прапанаванай тэмы.
УРЫВАК З КНІГІ Разгарнуць
ЧАСТКА 1
Гістарычныя і тэарэтычныя вытокі спецыфікі германскай мадэлі развіцця
Раздзел 1. Кароткі нарыс эканамічнай гісторыі Германіі
Сучасны стан германскай эканомікі з моцным даверам гаспадарчых суб'ектаў да дзяржавы і значнай роляй «карпаратывізму» лепш зразумець, калі звярнуцца да аналізу гістарычнага развіцця нямецкіх зямель. Далёка не заўсёды жыхары Нямеччыны былі больш заможнымі за суседзяў наадварот, спатрэбіліся некалькі мадэрнізацыйных перыядаў імклівых паскарэнняў дзеля пераадолення розніцы ў эканамічным патэнцыяле.
Палітычна германскія народы ад часу распаду імперыі Кар па Вялікага доўгі час былі аб'яднаныя ў Свяшчэнную Рымскую імперыю германскай нацыі, якая ўяўляла сабою наддзяржаўнае ўтварэнне, саюз фармальна незалежных самастойных германскіх тэрыторый (княстваў, архібіскупстваў і інш.). На-пачатку (з 962 г.) імперыя выказвала прэтэнзіі і на свецкую, і на рэлігійную ўладу, але пасля шэрагу канфліктаў з Папствам адмовілася ад гэтай ідэі. Імператар абіраўся спачатку шырокім колам выбаршчыкаў, а ад моманту выдання «залатой булы» (1356 г.) калегіяй курфюрстаў, якія атрымоўвалі частку імператарскіх рэгалій, у тым ліку вярхоўную юрысдыкцыю над падначаленымі, права на біццё асобнай манеты, на вызначэнне памераў мыту, на распрацоўку радовішчаў і гэткая самастойнасць спрыяла канцэнтрацыі дробных княстваў і земляў вакол менавіта курфюрстваў, а не імператара. Заканадаўчую галіну ўлады рэпрэзентаваў рэйхстаг, які з 1498 г. збіраўся штогод 1 толькі са згоды якога вырашаліся пытанні вайны і міру, зацвярджаліся законы і імперскія падаткі. У рэйхстагу паасобна засядалі прадстаўнікі трох імперскіх саслоўяў духавенства, свецкіх феадалаў і гарадскіх бюргераў. Судовую галіну складалі Імперскі камеральны (з 1495 г.), а таксама зямельныя і гарадскія суды.
Эканамічнае развіццё ў раннім Сярэднявеччы абапіралася на сельскую гаспадарку. Варта зазначыць, што яшчэ ў 771 г. на германскіх землях выкарыстоўвалася трохпольная сістэма: спачатку як чаргаванне палёў пад асобныя культуры, а пазней як «азімыя яравыя папар». Падобная агратэхніка падвышала ўрадлівасць, але, тым не менш, не гарантавала адсутнасці галодных гадоў, падчас якіх смерць магла напаткаць да чвэрці насельніцтва таго ці іншага рэгіёну. Цікава, што, у адрозненне ад суседняй Францыі, тут не сяляне атрымоўвалі зямлю ад феадалаў, а будучыя землеўласнікі засвойвалі вольныя вёскі. У выніку склалася «змяшаная» сістэма землепадпарадкавання: у паўднёвых і паўночна-заходніх нямецкіх землях сяляне сталі кароткатэрміновымі арандатарамі; на рэшце ж тэрыторыі землеўладкаванне ў адной той самай вёсцы магло складацца і з дамена феадала / духавенства, і з «паншчыннай» зямлі з гаспадаркамі залежных сялян, і са спадчынных надзелаў, што былі ва ўласнасці вольных сялян. Не вельмі спрыяльныя ўмовы гаспадарання патрабавалі тэхнічных вынаходніцтваў. Пры-кладам, суседнім славянам быў невядомы ўжываны немцамі цяжкі плуг (нават і само слова «плуг» нямецкага паходжання); якасна ўрабляць зямлю матыкамі было немагчыма, таму значная частка гаспадарчай дзейнасці прысвячалася паляванню, рыбалоўству і пчалярству. Такая перавага ў эфектыўнасці вяла да каланізацыі германскімі народамі іншых земляў: калі ўсход няй мяжой рассялення ў 1300 г. лічылася Лаба / Эльба, то ў наступным стагоддзі назіралася моцнае анямечвание славянскіх плямёнаў. Каланізацыя ажыццяўлялася як шляхам ваенных захопаў, так і ў выніку запрашэння германцаў.
